Acetonitril
Acetonitril is een organische verbinding, die vaak als oplosmiddel wordt gebruikt. Het is het meeste eenvoudige nitril (een organisch cyanide).
| Acetonitril | ||||
|---|---|---|---|---|
| Structuurformule en molecuulmodel | ||||
| ||||
Structuurformule van acetonitril
| ||||
| Algemeen | ||||
| Molecuulformule | C2H3N | |||
| IUPAC-naam | ethaannitril | |||
| Andere namen | methylcyanide | |||
| Molmassa | 41,052 g/mol | |||
| SMILES | C(#N)C
| |||
| CAS-nummer | 75-05-8 | |||
| EG-nummer | 200-835-2 | |||
| PubChem | 6342 | |||
| Wikidata | Q408047 | |||
| Beschrijving | Kleurloze vloeistof | |||
| Vergelijkbaar met | azijnzuur, ethylamine | |||
| Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen | ||||
| ||||
| H-zinnen | H225 - H302 - H312 - H319 - H332 | |||
| EUH-zinnen | geen | |||
| P-zinnen | P210 - P280 - P305+P351+P338 | |||
| Fysische eigenschappen | ||||
| Aggregatietoestand | vloeibaar | |||
| Kleur | kleurloos | |||
| Dichtheid | 0,786 g/cm³ | |||
| Smeltpunt | −48 °C | |||
| Kookpunt | 82 °C | |||
| Brekingsindex | 1,34 | |||
| Thermodynamische eigenschappen | ||||
| ΔfH |
73,67 kJ/mol | |||
| Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar). | ||||
| ||||
Bij kamertemperatuur is acetonitril een kleurloze vloeistof.
Toepassingen
bewerkenDe verbinding wordt gebruikt als extractieoplosmiddel voor 1,3-butadieen. Het wordt ook gebruikt als chemische component in pesticidenproductie en als algemeen oplosmiddel voor vele samenstellingen. Daarnaast wordt het gebruikt als basismateriaal voor het produceren van samenstellingen zoals acetofenon, thiamine enz. Tot slot kan het in de productie van acrylvezels, parfums, nitrilrubber en ABS harsen worden gebruikt.
In de analytische chemie is acetonitril een veelgebruikte mobiele fase voor High-performance liquid chromatography (HPLC).
Toxicologische eigenschappen
bewerkenAcetonitril wordt geabsorbeerd door mondelinge, huid-, of inhalatieblootstelling. Het wordt gemetaboliseerd in waterstofcyanide en thiocyanaat, hetgeen een ernstig gezondheidsrisico voor mensen vormt. Acetonitrilvloeistof of -damp is een scherp irriterend middel, dat de huid, de ogen, en het ademhalingskanaal irriteert. Bij hoge dosissen kan de dood wegens ademhalingsmoeilijkheden voorkomen. Lagere dosissen hebben symptomen gelijkend op die van cyanidevergiftiging, waaronder kwijlen, misselijkheid, enzovoort.
Schaarste (in 2008 - 2009)
bewerkenAcetonitril ontstaat als bijproduct bij de productie van plastics uit het monomeer acrylonitril.[1] Vanwege de Olympische Spelen in Peking in 2008 werden vele milieuvervuilende plasticfabrieken gesloten.[2] In combinatie met het feit dat door de kredietcrisis de vraag naar plastic is afgenomen en het feit dat in december 2008 een grote plasticfabriek door brand is verwoest, is de productie van acetonitril aan het eind van 2008 enorm afgenomen. Leveranciers van acetonitril kunnen hierdoor nauwelijks aan de vraag van analytische laboratoria voldoen.[3] Er worden vaak geen nieuwe klanten meer aangenomen, en bestaande klanten komen op rantsoen.[4]
Zie ook
bewerkenExterne links
bewerken
acetonitril - International Chemical Safety Card- (en) Gegevens van acetonitril in de GESTIS-stoffendatabank van het IFA
- ↑ Peter Pollak, Gérard Romeder, Ferdinand Hagedorn, Heinz-Peter Gelbke "Nitriles" in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Wiley-VCH, 2002: Weinheim. DOI: 10.1002/14356007.a17_363
- ↑ The Great Acetonitrile Shortage. In the Pipeline:. web.archive.org (10 april 2009). Geraadpleegd op 21 oktober 2024.
- ↑ Nieuwsbericht van Boom[dode link], een leverancier van laboratoriumbenodigdheden
- ↑ (en) Sigma-Aldrich - Availability of acetonitril
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Acetonitrile op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.