Acuetzpalin
Acuetzpalin[1][2] (betekent 'waterreptiel' in klassiek Nahuatl) is een geslacht van uitgestorven platypterygiine ophthalmosauride ichthyosauriërs, gevonden in de La Casita-formatie uit het Laat-Jura (Kimmeridgien ongeveer 155 - 150 miljoen jaar geleden) van Mexico. Het is bekend van een gedeeltelijk skelet (ontbrekende ledematen), waarvan de schedel verrassend goed bewaard is gebleven. Het was de eerste ichthyosauriër die in 2020 werd beschreven en het eerste nieuwe geslacht van de ichthyosauriërs dat sinds 2017 is benoemd (zowel Gengasaurus als Keilhauia werden in 2017 beschreven).
| Acuetzpalin Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Laat-Jura | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||
| Acuetzpalin Barrientos-Lara & Alvarado-Ortega, 2020 | |||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||
| Acuetzpalin carranzai | |||||||||||||
| |||||||||||||
Naamgeving
bewerkenIn 1979 werden door Oscar Carranza Castañeda en René Hernández Rivera bij de Cerro de Palotes nabij Cuencamé in de staat Durango resten van ichthyosauriërs ontdekt. Een skelet werd in 1981 provisorisch opgelapt en aangevuld met epoxyhars en gips om te worden tentoongesteld in het geologisch museum van de Universidad Nacional Autónoma de México maar verder verwaarloosd. Indertijd was de kennis over deze diergroep in Mexico gering. Pas een kleine veertig jaar later zagen moderne onderzoekers tot hun verrassing dat er evident een nog onbekende soort in het museum aanwezig was. Het exemplaar werd opnieuw geprepareerd.
De typesoort Acuetzpalin carranzai werd in 2020 benoemd en beschreven door Jair Israel Barrientos-Laraa en Jesús Alvarado-Ortega. De geslachtsnaam betekent 'waterreptiel' in het Nahuatl, de oude taal der Azteken. De soortaanduiding eert Oscar Carranza Castañeda als ontdekker.
Het holotype IGM 9519 is gevonden in een laag van de La Casita-formatie die dateert uit het Kimmeridgien. Het bestaat uit een gedeeltelijk skelet met schedel. Het omvat mede de wervelkolom, de rechterschoudergordel en de linkervoorpoot.
Beschrijving
bewerkenAcuetzpalin werd vermoedelijk vijf meter lang.
Acuetzpalin is bekend van een bijna compleet skelet en het is daarom mogelijk om zijn uiterlijk te reconstrueren. Het moet een middelmatig slank dier zijn geweest, met twee grote voorpoten als peddels, langwerpig en dunner in het distale deel, een lange dunne snuit met scherpe tanden en, zoals de meeste ichthyosauriërs, een tweelobbige staart.
De beschrijvers wisten één autapomorfie vast te stellen, een unieke afgeleide eigenschap. Het foramen parietale wordt volledig omsloten wordt door de wandbeenderen.
Acuetzpalin wordt verder gekenmerkt door een combinatie van op zich niet unieke kenmerken. De tak van het wandbeen boven het slaapvenster is kort en robuust. De vergroeiing tussen de gepaarde wandbeenderen is langwerpige. Het foramen voor de halsslagader is blootgesteld op het achterste oppervlak van het basisfenoïde. De ellepijp en het spaakbeen worden gescheiden door een intermedium, dat echter het opperarmbeen niet raakt. De neusbeenderen zijn niet zijwaarts verbreed boven de bovenrand van de neusholte. De hoek tussen de ravenbeksbeenderen ligt tussen de 160° en 180°.
Fylogenie
bewerkenAcuetzpalin is een lid van de ophthalmosauriden, een grote groep ichthyosauriërs die wijdverbreid waren tussen het Laat-Jura en het Vroeg-Krijt; in het bijzonder geven fylogenetische analyses aan dat deze soort een afgeleid lid is van de Platypterygiinae, de onderfamilie van ophthalmosauriden met lange voorste peddels.
Het volgende cladogram toont een mogelijke fylogenetische positie van Acuetzpalin in Ophthalmosauridae volgens de analyse uitgevoerd door Zverkov en Jacobs (2020).
| Ophthalmosauria |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Literatuur
- Jair Israel Barrientos-Lara, Jesús Alvarado-Ortega & Marta S. Fernández (2020) Acuetzpalin carranzai gen et sp. nov. A new ophthalmosauridae (Ichthyosauria) from the Upper Jurassic of Durango, North Mexico. Journal of South American Earth Sciences: 102456
Noten
- ↑ Acuetzpalin. www.prehistoric-wildlife.com. Geraadpleegd op 26-08-2022.
- ↑ Fossilworks: Acuetzpalin. www.fossilworks.org. Geraadpleegd op 26-08-2022.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Acuetzpalin carranzai op de Italiaanstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.