Analytisch hiërarchisch proces
De AHP-methode (Analytisch Hiërarchisch Proces) is een methode om besluitvorming geordend te laten verlopen. De methode pretendeert te zijn gebouwd op psychologische fundamenten en maakt gebruik van wiskundige technieken en werd ontwikkeld in de zeventiger jaren van de twintigste eeuw door Thomas L. Saaty. De methode wordt gebruikt om de criteria die van belang zijn voor het maken van de juiste keuze van een waarde te voorzien, waarna de mogelijke oplossingen kunnen worden doorgerekend en vastgesteld. De methode kan gebruikt worden om zowel kwalitatieve als kwantitatieve criteria tegen elkaar af te wegen[1]. De AHP-methode wordt vaak toegepast bij groepsprocessen.
Kernbegrippen
bewerken
De AHP-methode beoogt het keuzetraject toegankelijk en inzichtelijk te maken voor alle belanghebbenden. Daartoe worden drie kernbegrippen gehanteerd:
- Doel - wat wil je bereiken
- Criteria - waaraan moet de te maken keuze ten minste voldoen om het doel te bereiken
- Alternatieven - welke keuzes voldoen aan de gestelde criteria
De beste keuze is de keuze die het beste voldoet aan de criteria.
Rekenwerk
bewerkenDe rekenmethode bestaat uit twee stappen waarin vergelijkingen worden gemaakt en getallen worden verzameld:
- Stap 1: criteria vergelijken en in een rangorde plaatsen;
- Stap 2: alternatieven met de criteria vergelijken en in een rangorde plaatsen;
en twee stappen waarin het rekenwerk wordt verricht waarbij gebruik wordt gemaakt van een raamwerk:
- Stap 3: scores van de criteria in het raamwerk plaatsen;
- Stap 4: scores van de alternatieven in het raamwerk plaatsen.
De uitkomst is een lijst met gewogen alternatieven. Het beste alternatief heeft de hoogste score.
Structuur
bewerkenDe structuur in het keuzeproces is in onderstaande figuur aangegeven:
Als de cijfers bekend zijn, levert dat in onderstaand voorbeeld het volgende op:
Een Voorbeeld: de Nieuwe Directeur
bewerkenEen voorbeeld:
- 1. Wij zoeken een nieuwe directeur. (Het DOEL)
- 2. Wie is een goede directeur voor ons bedrijf (de alternatieven):
- Henk (61 jaar)
- Jeroen (53 jaar)
- Pascal (44 jaar)
- 3. Welke criteria (waar deze kandidaten aan moeten voldoen) zijn belangrijk:
- Bedrijfskennis
- Productkennis
- Senioriteit
- Uitstraling
- Netwerk
In onderstaand overzicht is het proces zichtbaar gemaakt.
Literatuur AHP-methode
bewerken- 1980 The Analytic Hierarchy Process: Planning, Priority Setting, Resource Allocation, ISBN 0-07-054371-2, McGraw-Hill
- 1982 Decision Making for Leaders: The Analytical Hierarchy Process for Decisions in a Complex World, ISBN 0-534-97959-9, Wadsworth. 1988, Paperback, ISBN 0-9620317-0-4, RWS
- 1982 The Logic of Priorities: Applications in Business, Energy, Health, and Transportation, in samenwerking met Luis G. Vargas, ISBN 0-89838-071-5 (Hardcover) ISBN 0-89838-078-2 (Paperback), Kluwer-Nijhoff
- 1985 Analytical Planning: The Organization of Systems, in samenwerking met Kevin P. Kearns, ISBN 0-08-032599-8, Pergamon
- 1989 Conflict Resolution: The Analytic Hierarchy Process, in samenwerking met Joyce Alexander, ISBN 0-275-93229-X, Praeger
- 1991 Prediction, Projection and Forecasting: Applications of the Analytic Hierarchy Process in Economics, Finance, Politics, Games and Sports, in samenwerking met Luis G. Vargas, ISBN 0-7923-9104-7, Kluwer Academic
- 1992 The Hierarchon: A Dictionary of Hierarchies, in samenwerking met Ernest H. Forman, ISBN 0-9620317-5-5, RWS
- 1994 Fundamentals of Decision Making and Priority Theory with the Analytic Hierarchy Process, ISBN 0-9620317-6-3, RWS
- 1994 Decision Making in Economic, Social and Technological Environments, in samenwerking met Luis G. Vargas, ISBN 0-9620317-7-1, RWS
- 2001 Models, Methods, Concepts & Applications of the Analytic Hierarchy Process, in samenwerking met Luis G. Vargas, ISBN 0-7923-7267-0, Kluwer Academic
- 2007 Group Decision Making: Drawing Out and Reconciling Differences, in samenwerking met Kirti Peniwati, ISBN 1-888603-08-9, RWS
- 2013 "On the extraction of weights from pairwise comparison matrices", in Central European Journal of Operations Research, 21(1), 103-123 door Theo K. Dijkstra
- ↑ P. Fabianek, C. Will, S. Wolff, R. Madlener: Green and regional? A multi-criteria assessment framework for the provision of green electricity for electric vehicles in Germany. Transportation Research Part D 87 (2020)
