Anselmus Musters

Antonius Hendrikus (Anselmus) Musters
Geboren	10 december 1914, Haltern
Overleden	22 augustus 1986, Werl
Portaal	Tweede Wereldoorlog

Antonius Hendrikus (Anselmus) Musters (Haltern, 10 december 1914 – Werl, 22 augustus 1986) was een Nederlandse priester van de Orde der Augustijnen die tijdens de Tweede Wereldoorlog actief was in de verzetsbeweging Rome Escape Line die vanuit het Vaticaan werd geleid door monseigneur Hugh O'Flaherty en kolonel Sam Derry.

Bij zijn werk in Rome om krijgsgevangenen te helpen onderduiken werd Anselmus gearresteerd door de nazi's, gevangen gezet, gemarteld en op transport gesteld naar Duitsland. Bij zijn verhoren heeft hij geen informatie losgelaten waardoor veel leden van de verzetsgroep en onderduikers uit handen van de nazi's zijn gebleven. Voor zijn heldenrol werd hij geridderd door de Italiaanse en Britse regering.

Levensloop

Migrantenzoon

De polderwerken waren gereed in West-Brabant en de vader van Anselmus werd werkeloos maar vond in 1909 werk in Duitsland, samen met een dertigtal mannen uit West-Brabant, bij de Rheinische Sandwerke In Haltern Westfalen. Hier werd hij als vierde kind van het gezin geboren.

Repatriëring

Met het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog ging het gezin Musters terug naar Nederland en werd gerepatrieerd naar Ossendrecht waar de ouders van Anselmus vandaan kwamen. Anselmus groeide op in Ossendrecht.

Priesterstudie

In het voetspoor van zijn oudere broer Janus voelde Anton de roeping tot priester. Hij ging naar het kleinseminarie in Haastrecht en vervolgens naar het grootseminarie in Gent bij de paters Augustijnen. Hij rondde zijn opleiding tot priester af aan het Pauselijk Seminarie in Rome. Hier promoveerde hij ook met zijn proefschrift La Souveraineté de la Sainte Vierge. Hiermee gaf hij zijn persoonlijke invulling aan de Mariologie, de op dogma's gebaseerde leer aangaande de maagd Maria, de moeder van Jezus.

Rome Escape Line

Tijdens zijn studie was Anselmus op vakantie in Montereale en kwam daar in contact met medebroeders/geestelijken die Britse krijgsgevangenen hielpen om te ontsnappen uit de krijgsgevangenenkampen. Na zijn vakantie ging hij door met dit werk en hij werd een belangrijke pion in de activiteiten van de Rome Escape Line, een hulporganisatie, opererend vanuit het Vaticaan, die zich inzette om krijgsgevangenen, Joden en antifascisten onderdak te bieden in huizen in Rome. De organisatie had daarvoor een groot netwerk.

Gevangen, gemarteld en ontsnapt

De nazi's kregen Anselmus in beeld en op 1 mei 1944 werd hij gearresteerd. Dat was een bijzondere gebeurtenis want die vond plaats in de basiliek van Santa Maria Maggiore en die kerk was extraterritoriaal gebied van het Vaticaan. Het werd een diplomatieke rel die uitgebreid is beschreven door Johan Ickx in zijn boek Le Bureau. Anselmus werd verhoord en germarteld in het bijzijn van Herbert Kappler en Helene ten Cate Brouwer, een Nederlandse dubbelspionne.

Leven na de oorlog

Anselmus werd geridderd door de Italiaanse en Britse regering. Hij keerde terug naar Gent van waaruit hij samen met inwoners van het dorp Ossendrecht Noord-Brabant intensief werkte aan de zaligverklaring van Zuster Marie Adolphine. Op 24 november 1946 vond deze plaats in aanwezigheid van Anselmus en een delegatie uit Ossendrecht. In december 1946 was er een plechtige viering in de Ossendrechtse St. Gertudiskerk

In 1950 ging Anselmus om gezondheidsredenen pastoraal werk doen in Zwitserland en vertrok van daaruit naar Duitsland om te gaan werken in het hoger onderwijs en later als pastor in Werl Sönnern waar hij in 1986 overleed.

Onderscheidingen

1946: Ridderkruis van de Orde van de Italiaanse Kroon
18 juni 1946. Erelid van de Orde van het Britse Rijk.

Bibliografie

La Souveraineté de la Vierge. Editions des Pères Augustins Gent, 1946. 214 blz.
Jonge Bloei, gedichten van Anselmus (Antoon) Musters O.E.S.A. Uitgeverij Aan Het Park, 2016

Referenties

Molfenter, Arne en Rüdiger Strempel. De Monsignore en de nazi. Hoe een Vaticaanse priester 6000 mensen redde van de Gestapo. Vertaald uit het Duits door Janneke Panders. Tielt, Lannoo, 2015. 277 blz.
Van Dooren, John. Antoon Musters, een nog onbekende Ossendrechtse held. Tijding 2016-2, Kroniek van de heemkundekring Het Zuidkwartier, 2016.
Derry, Sam. The Rome Escape Line. London, The New English Library Limited, 1962. 220 blz.
Furman, John. Verzet in Italië. Utrecht/Antwerpen, Het Spectrum, 1963. Vertaald uit het Engels door J. Dijkstra. 224 blz.
Failmezger, Victor. Rome, city in terror. The nazi occupation1943-44. Oxford, Osprey Publishing, 2020. 496 blz.
Gallagher, J.P. The Scarlet and the Black. The true story of Monsignor Hugh O’Flaherty, hero of the Vatican Underground. San Francisco, Ignatius Press, 2009. 191 blz.
Fleming, Brian. The Vatican Pimpernel. The World War II exploits of the Monsignor who saved over 6.500 lives. New York, Skyhorse Publishing, 2012. 212 blz.
Ossendrecht in vertellingen, samengesteld door drs. A.E.A. van Gils, burgemeester van Ossendrecht. Zaltbommel, Europese Bibliotheek, 1974
Jubileumboekje ter gelegenheid van het 150 jaar bestaan van de Sint Gertrudisparochie te Ossendrecht. Onder redactie van drs. A.E.A. van Gils, burgemeester van Ossendrecht. 1984. Druk Vorsselmans BV Zundert.
Van den Bussche, P.J. Ossendrecht en zijn edelachtbaren. Met medewerking van J. van Dooren, C. Mous, A. van Eekelen e.a. Amsterdam, Studio C-kwadraat, Mebo print, 1996
The National Archives Reference KV 2/219
Johan Ickx. Le Bureau, les juifs de Pie XII. Michel Lafon, VdH, 2020.
H. H. Luijdjens. De Nederlandse kolonie te Rome. Vrij Nederland, 23 september 1944.
Louis Raaijmakers. Altaaroffer. Over Anselmus Musters, priester en oorlogsheld. Tilburg, Uitgeverij Aan Het Park, 2022.