Asse (Vlaams-Brabant)
Asse is een plaats en gemeente in het westen van de Belgische provincie Vlaams-Brabant en het arrondissement Halle-Vilvoorde. De gemeente Asse wordt tegenwoordig bij de Brabantse Kouters gerekend, en tegelijkertijd bij het Pajottenland terwijl Bekkerzeel en Zellik pas in de editie van 't Payottenland uit 1852[1] deel zijn gaan uitmaken van het naburige Pajottenland. De gemeente is de hoofdplaats van het gerechtelijk en bestuurlijk kanton Asse. Asse telt ruim 35.000 inwoners, die Assenaren[2] worden genoemd. Het lokale dialect is het Asses. Asse is een gemeente die grenst aan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Gemeente in België .svg){kind=small}
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Geografie | |||
| Gewest |  Vlaanderen
| ||
| Provincie |  Vlaams-Brabant
| ||
| Arrondissement | Halle-Vilvoorde | ||
| Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere |
50,22 km² (2022) 71,01% 15,06% 13,93% | ||
| Coördinaten | 50° 55' NB, 4° 12' OL | ||
| Bevolking (bron: Statbel) | |||
| Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid |
35.755 (01/01/2024) 49,26% 50,74% 711,95 inw./km² | ||
| Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder |
(01/01/2024) 22,46% 59,33% 18,22% | ||
| Buitenlanders | 16,18% (01/01/2024) | ||
| Politiek en bestuur | |||
| Burgemeester | Koen Van Elsen (CD&V) | ||
| Bestuur | CD&V, N-VA | ||
| Zetels CD&V N-VA ANDERS Zellik-Relegem Groen Vlaams Belang |
31 10 8 5 4 3 1 | ||
| Economie | |||
| Gemiddeld inkomen | 21.467 euro/inw. (2021) | ||
| Werkloosheidsgraad | 6,41% (jan. 2019) | ||
| Overige informatie | |||
| Postcode 1730 1730 1730 1730 1731 1731 |
Deelgemeente Asse Bekkerzeel Kobbegem Mollem Relegem Zellik | ||
| Zonenummer | 02 - 052 | ||
| NIS-code | 23002 | ||
| Politiezone | AMOW | ||
| Hulpverleningszone | Vlaams-Brabant West | ||
| Website | www | ||
| Detailkaart | |||
| |||
| ligging binnen het arrondissement Halle-Vilvoorde in de provincie Vlaams-Brabant | |||
| |||
Geschiedenis
bewerkenRomeinse periode
bewerken
Zie vicus van Asse-Kalkoven voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Asse ontstond op de Cuesta van Asse. Het werd waarschijnlijk al bewoond door de Nerviërs. Vanaf het midden van de eerste eeuw verbond een Romeinse heerweg Asse met de Nervische hoofdstad Bavay, Bagacum Nerviorum. Vanuit Asse was er verbinding met de nabijgelegen vicus van Elewijt en de vicus van Rumst. De Romeinen bouwden in deze nederzetting mogelijk een legerkamp.[3]
In de wijk Kalkoven zijn talrijke archeologische vondsten gedaan. Daar bevond zich een belangrijke Romeinse vicus, gelegen aan een deverticulum. Zo zijn er overblijfselen van een pottenbakkerij gevonden, met goed bewaarde resten van ovens, en verder misbaksels en een bijgebouw.[4] Begin 2008 werd er een deel van een Romeinse weg blootgelegd, die waarschijnlijk een straat van een kleine dorpskern vormde. Een deel daarvan is nog steeds zichtbaar in de inkomhal van de Federale Politie van Asse.
In Asse werden 150 Romeinse munten gevonden, vooral uit de 2de eeuw n.Chr. en 20 paardenbeeldjes in terracotta. In de naburige vicus van Elewijt werden ook zulke paardenbeeldjes gevonden. Deze beeldjes verwijzen wellicht naar de cultus van de Keltische godin Epona.
Middeleeuwen
bewerkenTijdens het Karolingische tijdperk behoorde Asse tot de Brabantgouw. Het wordt gezien als een van de mogelijke centra van deze gouw. In de tijd van de Noormannen (ca. 900) zou er zich een belangrijke burcht hebben bevonden (zie Vita Berlendis).
Vanaf 1085/1086 maakte Asse deel uit van het landgraafschap Brabant onder de graven van Leuven, voorvaderen van de hertogen van Brabant. In de bestuurlijke geografie van het hertogdom Brabant ressorteerde Asse onder het kwartier Brussel.
De hertog van Brabant was in wezen ook heer van Asse. Hij had evenwel te Asse een plaatselijke vazal, heer tot Asse genoemd, die als onderdeel van zijn leenmanschap hereditair standaarddrager van de hertog van Brabant was. In Asse bezaten hertog Godfried van Verdun en zijn zoon Herman van Ename een domein dat zij tussen 1012 en 1015 ruilden tegen dertig hoeven en een kerk te Buvrinnes die in het bezit waren van graaf Lambert van Leuven.
Gelegen op het kruispunt van handelswegen en als belangrijk militair-strategisch knooppunt werd Asse doorheen de geschiedenis meermaals door invallende legers bezet en ook herhaaldelijk gebrandschat.
18e eeuw
bewerkenAls voortzetting van zijn belangrijke schepenbank uit het ancien régime werd Asse bij de oprichting van het Dijledepartement door de Fransen in 1795 hoofdplaats van het kanton en zetel van een vredegerecht gemaakt.
19e eeuw
bewerkenHet Paleis van de markies van Assche (gebouwd tussen 1856 en 1858) is een herenhuis in Italiaanse neorenaissance aan de Wetenschapsstraat 33 te Brussel, en de zetel van de Raad van State.
Tweede Wereldoorlog
bewerkenDe gemeente werd rond 18 mei 1940 bezet door het Duitse leger en bevrijd op 3 september 1944. Minstens één weerstander werd naar het Auffanglager van Breendonk getransporteerd.[5]
Naoorlogse periode
bewerkenOp 25 april 1966 vond in de gemeente de ramp van Walfergem plaats, een dramatisch verkeersongeval waarbij tien kinderen om het leven kwamen door een vrachtwagen die inreed op een groep leerlingen die verkeerslessen kregen aan de basisschool van Walfergem. Een jaar later, ten gevolge van het ongeval, werden er alcoholcontroles ingevoerd op de Belgische wegen.[6]
Op 26 juni 1970 reed de laatste "boerentram" van de NMVB (Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen) tussen Asse en Brussel en werd vervangen door buslijnen. Die laatste rit was folklore.[7]
In 1977 is de fusiegemeente Asse ontstaan uit de samenvoeging van Asse met Bekkerzeel, Kobbegem, Mollem, Relegem en Zellik.
Geografie
bewerkenKernen
bewerkenAsse telt zes deelgemeenten, daarnaast kent de gemeente nog 6 andere woonkernen.
- Asse, met dorpskernen Asse-centrum, Asbeek, Asse-ter-Heide, Krokegem, Walfergem
- Bekkerzeel
- Kobbegem
- Mollem, met dorpskernen Mollem en Bollebeek
- Relegem
- Zellik, met het gehucht Neerzellik
Deelgemeenten
bewerken| # | Naam | Opp. (km²) |
Inwoners (2020) |
Inwoners per km² |
NIS-code |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Asse | 28,37 | 17.151 | 605 | 23002A |
| 2 | Bekkerzeel | 1,54 | 640 | 415 | 23002F |
| 3 | Kobbegem | 3,68 | 863 | 235 | 23002C |
| 4 | Mollem | 6,66 | 2.229 | 335 | 23002B |
| 5 | Relegem | 3,61 | 1.567 | 434 | 23002D |
| 6 | Zellik | 6,36 | 11.037 | 1.735 | 23002E |
Geografische streek
bewerkenDe gemeente wordt afhankelijk van de bron gerekend tot de streek Brabantse Kouters en/of het Pajottenland.
Aangrenzende gemeenten
bewerken| Aangrenzende gemeenten | ||||
|---|---|---|---|---|
| Aalst (Oost-Vl.) | Opwijk | Merchtem | ||
|
||||
| Affligem | Wemmel | |||
| Ternat | Dilbeek | Jette Ganshoren Sint-Agatha-Berchem (Brussels Hfdst. Gew.) | ||
Bezienswaardigheden
bewerken
_Kruisborre_chapel_noord.jpg)
_Broekbeek.jpg)
Zie Lijst van onroerend erfgoed in Asse voor het hoofdartikel over dit onderwerp.- De gotische Sint-Martinuskerk (13e-17e eeuw;
- De Markt met een paar fraaie gebouwen uit de achttiende eeuw;
- Het Gemeentehuis van Asse;
- De Kruisborrekapel uit 1622 [8].
- Het Kasteel La Morette met hoeve en graanwindmolen[9]
- Het Kasteel Hoogpoort
- Het Ascanuscollege, te Walfergem
- De Kapelanij van Onze-Lieve-Vrouw van het Heilig Hart, te Walfergem
- De Petrus Ascanuskapel
- De IJzenbeekmolen
- De Morettemolen
- Het Zwartzustersklooster
- Het Onze-Lieve-Vrouwgasthuis
Natuur en landschap
bewerkenAsse is enigszins verstedelijkt. De hoogte varieert tussen 20 en 85 meter.
Het belangrijkste natuurgebied is het Kravaalbos nabij Asse-ter-Heide, waar ook wandel-, fiets- en mountainbikerouteszijn uitgezet. In het deelbekken van de Bellebeek ligt het natuurgebied Tomdries.
Demografie
bewerkenDemografische evolutie voor de fusie
bewerken
- Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen, 1976 = inwoners op 31 december
Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente
bewerkenAlle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.
- Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
| Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden | ||
|---|---|---|
| jaar | Aantal[10] | Evolutie: 1992=index 100 |
| 1992 | 27.182 | 100,0 |
| 1993 | 27.285 | 100,4 |
| 1994 | 27.363 | 101,7 |
| 1995 | 27.507 | 101,2 |
| 1996 | 27.501 | 101,2 |
| 1997 | 27.442 | 101,0 |
| 1998 | 27.583 | 101,5 |
| 1999 | 27.744 | 102,1 |
| 2000 | 27.931 | 102,8 |
| 2001 | 28.006 | 103,0 |
| 2002 | 28.310 | 104,1 |
| 2003 | 28.539 | 105,0 |
| 2004 | 28.739 | 105,7 |
| 2005 | 28.838 | 106,1 |
| 2006 | 29.191 | 107,4 |
| 2007 | 29.334 | 107,9 |
| 2008 | 29.548 | 108,7 |
| 2009 | 29.850 | 109,8 |
| 2010 | 30.228 | 111,2 |
| 2011 | 30.557 | 112,4 |
| 2012 | 30.875 | 113,6 |
| 2013 | 31.417 | 115,6 |
| 2014 | 31.754 | 116,8 |
| 2015 | 32.069 | 118,0 |
| 2016 | 32.402 | 119,2 |
| 2017 | 32.706 | 120,3 |
| 2018 | 32.958 | 121,2 |
| 2019 | 33.158 | 122,0 |
| 2020 | 33.505 | 123,3 |
| 2021 | 33.827 | 124,4 |
| 2022 | 34.494 | 126,9 |
| 2023 | 35.191 | 129,5 |
| 2024 | 35.755 | 131,5 |
Cultuur
bewerkenEvenementen
bewerken- De zaterdag vóór de derde zondag na 3 mei: jaarmarkt Mollem
- De tweede zaterdag van oktober: jaarmarkt Zellik
- Hopduvelfeesten: tweejaarlijks, doorgaans het tweede weekend van september
Streekproducten
bewerkenVroeger en nu
bewerkenGezondheidszorg
bewerkenIn Asse ligt een van de drie campussen van het Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis. Tot aan de fusie op 31 december 2001 was dit samen met de campus Ninove het Fusieziekenhuis Heilig Hart Asse/Ninove.
Economie
bewerkenDe gemeente is een regionaal diensten- en handelscentrum voor Midden-West-Brabant en hoofdplaats van het kanton Asse. Er zijn industriezones in Mollem, Zellik en Relegem.
Vervoer
bewerkenAsse ligt tussen de E40 (Ternat), de A12 (Meise) en de Brusselse ring (Zellik). De A11 (Brussel-Dendermonde-Zelzate) werd nooit aangelegd wegens een beslissing uit 1976. Daardoor, en mede door de aanwezigheid van verscheidene industriezones, is er in Asse centrum heel wat onnodig verkeer. De Rondweg heeft dit probleem slechts gedeeltelijk kunnen oplossen.[12]
Asse heeft 3 treinstations: Asse, Zellik en Mollem, die bediend worden door de voorstadslijnen S3 (Oudenaarde - Zottegem - Brussel - Dendermonde) en S10 (Aalst - Denderleeuw - Brussel - Jette - Dendermonde).[13]
Politiek
bewerken Zie Lijst van burgemeesters van Asse voor het hoofdartikel over dit onderwerp.2013-2018
bewerkenBurgemeester is Koen Van Elsen (CD&V). Hij leidt een coalitie bestaande uit CD&V, Open Vld en sp.a. Samen vormen ze de meerderheid met 17 op 31 zetels.
2018-2024
bewerkenBij de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018 bleef de CD&V de grootste partij. Ze vormden een coalitie met N-VA. Samen vormen ze de meerderheid met 18 op 31 zetels.
2024-2030
bewerkenBij de gemeenteraadsverkiezingen van 13 oktober 2024 won Team Burgemeester, de partij van huidig burgemeester Koen van Elsen, de verkiezingen op 1% na van hun vorige coalitiepartner N-VA. Ze vormden een coalitie met Ander Liberaal en Groen. Samen vormen ze de meerderheid met 18 op 33 zetels.
Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976
bewerken| Partij of kartel | 10-10-1976[14] | 10-10-1982[14] | 9-10-1988[14] | 9-10-1994[14] | 8-10-2000[14] | 8-10-2006[15] | 14-10-2012[16] | 14-10-2018 | 13-10-2024 | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stemmen / Zetels | % | 27 | % | 29 | % | 29 | % | 29 | % | 29 | % | 29 | % | 31 | % | 31 | % | 33 | |
| CVP1/ GVP2/ CD&V+N-VAA/ CD&V3/ Team BurgemeesterF | 39,621 | 13 | 34,251 | 12 | 40,071 | 14 | 37,512 | 13 | 21,551 | 7 | 35,71A | 12 | 27,073 | 10 | 26,53 | 10 | 29,90F | 12 | |
| VU1/ CD&V+N-VAA/ N-VA2 | 18,751 | 5 | 18,061 | 5 | 10,751 | 3 | - | 24,06B | 8 | 26,362 | 9 | 23,22 | 8 | 28,902 | 11 | ||||
| SAMENB | - | - | - | - | 28,33C | 9 | - | - | - | ||||||||||
| PVV1/ KARTELD/ VLD2/ LST BurgemeesterC/ Open Vld3/ ANDERS4/ Anders Liberaal5 | - | - | 19,371 | 6 | 26,92D | 9 | 20,392 | 7 | 17,223 | 6 | 14,64 | 5 | 11,605 | 4 | |||||
| SP1/ KARTELD/ AS.PROE/ sp.a2/ Team BugemeesterF | 11,131 | 3 | 15,041 | 4 | 13,681 | 4 | 6,41 | 1 | 10,6E | 2 | 6,922 | 1 | 4,62 | 0 | F | ||||
| AGALEV1/ AS.PROE/ Groen2 | - | 4,921 | 0 | 5,421 | 1 | 7,091 | 1 | 7,171 | 1 | 6,382 | 1 | 10,82 | 3 | 9,002 | 2 | ||||
| Vlaams Blok1/ Vlaams Belang2 | - | - | 3,191 | 0 | 10,121 | 2 | 10,941 | 3 | 16,082 | 4 | 4,862 | 1 | 5,82 | 1 | 8,402 | 2 | |||
| Zellik1/ Zellik-Relegem2/ ZellikRelegem-Volk3/ B-A-Z4 | 9,721 | 2 | - | - | 13,091 | 4 | 9,51 | 2 | 9,292 | 2 | 11,22 | 3 | 12,13 | 4 | 5,704 | 1 | |||
| PVDA | - | - | - | - | - | - | - | 2,5 | 0 | 6,40 | 1 | ||||||||
| RL | - | 7,79 | 2 | 7,52 | 1 | - | - | - | - | - | - | ||||||||
| GEMBEL | - | 19,95 | 6 | - | - | - | - | - | - | - | |||||||||
| V B | 16,42 | 4 | - | - | - | - | - | - | - | - | |||||||||
| Anderen(*) | 4,37 | 0 | - | - | 5,27 | 0 | - | - | - | - | - | ||||||||
| Totaal stemmen | 17566 | 19040 | 19607 | 19804 | 19835 | 20470 | 20253 | 20915 | 14024 | ||||||||||
| Opkomst % | 20470 | 20253 | 94,74 | 93,76 | 92,15 | 93,2 | 90,01 | 92,3 | 60,0 | ||||||||||
| Blanco en ongeldig % | 3,73 | 5,01 | 4,23 | 5,38 | 3,79 | 5,27 | 3,09 | 3,9 | 1,8 | ||||||||||
De rode cijfers en letters naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 1976: GB-RB (4,37%) / 1994: UNION (3,06%), W.O.W. (2,21%)
Bekende Assenaren
bewerken- Jodocus Badius (1462-1535), drukker, uitgever en humanist
- Petrus van Assche (1530) franciscaner broeder
- Godefroid Kurth (1847-1916), historicus
- Emmanuel Geeurickx (1925-2013), muziekpedagoog
- Paul De Keersmaeker (1929-2022), politicus en bestuurder[17]
- Hilde Van Sumere (1932-2013), beeldhouwer
- Mandus De Vos (1935-1996), acteur
- Vic De Donder (1939-2015), journalist, auteur
- Ivan Sonck (1945), sportjournalist
- François De Ridder (1951-2007), dirigent en brandweerman
- Kris Rogiers (1951 – 2001), bestuurskundige
- Josse De Pauw (1952), acteur
- Pat Van Hemelrijck (1952), acteur
- Kaat Tilley (1959-2012), modeontwerper
- Franky De Buyst (1967), wielrenner
- Gilles De Bilde (1971), voetballer
- Steven De Neef (1971) wielrenner en ploegleider
- Pascal Deweze (1973), zanger, gitarist en muziekproducent
- Geert Van Rampelberg, (1975), acteur
- Gunter Thiebaut (1977), voetballer
- Émile Mpenza (1978), voetballer
- Lies Lefever (1980-2018), stand-upcomédienne
- Lander Van Droogenbroeck (1983), atleet
- Jürgen Roelandts (1985) wielrenner
- Sven Kums (1988), voetballer
- Jasper De Buyst (1993), wielrenner
- Dodi Lukebakio (1997), voetballer
Partnersteden
bewerken
Ilsede (Duitsland) (sinds 1976)
Le Puy-Sainte-Réparade (Frankrijk) (sinds 1967) (verbroedering met deelgemeente Zellik)
Zie ook
bewerken- Het Paleis van de markies van Assche, nu zetel van de Raad van State
Nabijgelegen kernen
bewerkenAsbeek, Sint-Katherina-Lombeek, Sint-Ulriks-Kapelle, Walfergem, Bollebeek, Krokegem
Externe links
bewerken- ↑ 't Payottenland, gelyk het van oudtyds gestaen en gelegen is, Frans Jozef De Gronckel, 1846. In 1852 werd een nieuwe editie ('Derde' genoemd door de auteur) uitgebracht met de titel 'T Payottenland zoo als het van onheuglyke tyden gestaen en gelegen is. Beide uitgaven verschillen grondig van mekaar. Gearchiveerd op 17 mei 2014.
- ↑ VRTtaal.net - Asse
- ↑ W. Dhaeze, A. Vanderhoeven, S. Vanhoutte, Onderzoeksbalans Onroerend Erfgoed Vlaanderen: 5.6.2.2 Militaire nederzettingen, onroerenderfgoed.be (2007-2012). Gearchiveerd op 22 oktober 2021.
- ↑ Leuvense archeologen vinden funderingen van Romeins gebouw in Asse, ArcheoNet.be (17/09/2009). Gearchiveerd op 21 april 2019.
- ↑ https://www.dewereldmorgen.be/community/breendonkgevangenen-per-gemeente/ Jan Hertogen, 2014. Breendonkgevangenen per gemeente. Gearchiveerd op 5 mei 2021.
- ↑ Door dit drama 50 jaar geleden zijn er vandaag alcoholcontroles, Het Nieuwsblad, 24 april 2016. Gearchiveerd op 21 april 2019.
- ↑ Vijftig jaar geleden reed de laatste boerentram tussen Asse en Brussel: “Die laatste rit was folklore: de tram stopte aan elk café”. www.nieuwsblad.be. Geraadpleegd op 12 december 2022.
- ↑ Kruisborrekapel. inventaris.onroerenderfgoed.be. Geraadpleegd op 6 mei 2022.
- ↑ Kasteel La Morette met hoeve en graanwindmolen. inventaris.onroerenderfgoed.be. Geraadpleegd op 24 maart 2022.
- ↑ https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK
- ↑ G. De Coninck, R. De Rop, R. De Rybel, K. Walschap (Reds). Asse, vroeger en nu, deel VI, de Breugelfanfare. (1990).
- ↑ Afbakening kleinstedelijk gebied Asse. Provincie Vlaams-Brabant (mei 2016). Gearchiveerd op 10 november 2018. Geraadpleegd op 10 november 2018.
- ↑ Dienstregeling S-treinen | Belgiantrain. www.belgiantrain.be. Geraadpleegd op 10 juli 2024.
- ↑ a b c d e 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken. Gearchiveerd op 23 december 2021.
- ↑ Gegevens 2006: http://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2006
- ↑ Gegevens 2012: www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2012. Gearchiveerd op 29 oktober 2021.
- ↑ Voormalig burgemeester en staatssecretaris Paul De Keersmaeker overleden. vrtnws.be (17 december 2022). Geraadpleegd op 19 december 2022.
