Assyrische Genocide

Aangeraden wordt eerst het artikel over de Armeense genocide te lezen.

De Aramese Genocide (Aramees: ܩܛܠܥܡܐ ܣܘܪܝܝܐ, qtol'amo Suryoyo, Turks: Süryani Soykırımı) ook wel aangeduid met de Aramese term Sayfo (letterlijk "zwaard"), is de benaming voor de volkerenmoord op de Arameeërs gepleegd onder leiding van de beweging der Jonge Turken, in het Ottomaanse Rijk tijdens de Eerste Wereldoorlog. Gedurende de genocide werd ongeveer 70% van de totale Aramese bevolking vermoord door speciale Ottomaanse eenheden en gelieerde Koerdische milities. Volgens ooggetuigen, waaronder westerse officieren, diplomaten en verslaggevers werden honderdduizenden Arameeërs uit het noorden van Mesopotamië (het huidige zuidoosten van Turkije en noordwesten van Iran) in de periode 1915-1920 met geweld gedeporteerd, uitgehongerd en vermoord.

Aramese Genocide
Aramese vluchtelingen nabij het Urmiameer, Iran
Plaats	Ottomaanse Rijk
Datum	15 juni 1915
Slachtoffers	500 - 750.000 Arameeërs
Portaal    Geschiedenis‎

De Sayfo wordt expliciet erkend als een genocide in resoluties die zijn aangenomen door het parlement van Zweden (2010), Armenië (2015), Nederland (2015) en Duitsland (2016). De genocide op de Arameeërs wordt daarnaast erkend door genocide-wetenschappers, historici en eveneens een klein aantal politici, uit met name Nederland, Frankrijk en de Verenigde Staten.

Achtergrond

De Hamidische Bloedbaden tijdens het bewind van Sultan Abdul Hamid II, worden gezien als een voorloper van de Aramese Genocide die later zou plaatsvinden tijdens de Eerste Wereldoorlog. Tijdens deze massamoord pleegden de Ottomanen een reeks gewelddadige aanvallen tegen Aramese en Armeense dorpen en steden, waarbij duizenden onschuldige mensen om het leven kwamen aan het einde van de 19e eeuw.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog, verzette het Ottomaanse Rijk zich onder leiding van de Jonge Turken tegen Rusland en de geallieerden en werden de Arameeërs, samen met de Armeniërs en andere minderheidsgroepen, beschouwd als een bedreiging voor de nationale veiligheid van het Ottomaanse Rijk. Dit leidde tot de systematische deportatie, gevangenzetting, marteling en moord van Arameeërs, samen met andere christelijke volkeren waaronder de Armeniërs en Pontische Grieken.

De voornaamste factor voor de genocide op de Arameeërs was hun religieuze en culturele identiteit als christenen, die hen onderscheidde van de meerderheidsmoslimbevolking in het Ottomaanse Rijk. Het Ottomaanse Rijk was een islamitische staat en de regering zag de aanwezigheid van grote niet-moslim minderheidsgroepen als een bedreiging voor de nationale eenheid. De regering vreesde dat deze minderheidsgroepen loyaal zouden zijn aan de vijanden van het Ottomaanse Rijk tijdens de Eerste Wereldoorlog, met name Rusland, een christelijke natie die historisch gezien banden had met de Armeense en Aramese gemeenschappen.

Bovendien waren de Arameeërs, net als de Armeniërs, sterk aanwezig in economie en samenleving van het Ottomaanse Rijk. Deze aanwezigheid en economische macht zorgden voor een mate van afgunst en wantrouwen bij de Ottomaanse autoriteiten. Zij beschouwden de Arameeërs als een potentieel gevaarlijke groep die zich tegen de Ottomaanse regering kon keren; aldus deporteerde de Ottomaanse overheid deze bevolkingsgroepen systematisch naar onder meer de Syrische Woestijn. Tijdens de deportaties (“Dodenmars”) waren er veel sterfgevallen door systematische verhongering en dehydratie. Massa-executies en bestraffing van vluchtpogingen zorgden voor een groot deel van de dodelijke slachtoffers.

Arameeërs in het Ottomaanse Rijk

Van oudsher leefden de Arameeërs in het zuidoosten van Turkije met name in de huidige provincies Mardin, Şırnak, Hakkâri, Sanliurfa, Adiyaman, Malatya, Elazig, Batman, Siirt, Bitlis en Wan. Er zijn geen officiële statistieken beschikbaar betreffende de Aramese bevolking van na de genocide. Verschillende onderzoekers hebben schattingen gedaan, waarbij het aantal varieert tussen 800.000 en 1.200.000 Arameeërs.

In het Ottomaanse Rijk waren minderheidsgroepen, zoals de Arameeërs, onderworpen aan het millet-systeem, een manier voor de autoriteiten om minderheidsgroepen te beheren en te controleren. Elke minderheidsgroep had zijn eigen millet, een term die in het Ottomaans-Turks 'natie' betekent. Elk millet had zijn eigen leider, wetten, rechtspraak en verantwoordelijkheden, waaronder belastingen en militaire dienst.

De Arameeërs maakten door hun diverse religieuze denominaties deel uit van een viertal millet-gemeenschappen, namelijk de Syrisch-Orthodoxe (Süryani milleti), Syrisch-Katholieke (Süryani Katolik milleti), Chaldeeuwse (Keldani milleti) en Nestoriaanse millet (Nasturi milleti), die elk werd geleid door een patriarch die de Aramese christenen vertegenwoordigde bij de Ottomaanse autoriteiten. Het millet-systeem bood de minderheidsgroepen enige mate van autonomie en bescherming, maar het systeem was ook gebaseerd op religieuze en etnische scheidslijnen, waardoor minderheidsgroepen zichzelf gescheiden voelden van de bredere samenleving. Bovendien moesten minderheidsgroepen speciale belastingen betalen, de zogenaamde jizya en werden ze onderworpen aan discriminatoire wetten en beperkingen.

Gedocumenteerde aantallen

Hoewel er geen consensus bestaat over het aantal Arameeërs dat slachtoffer is geworden van de genocide, lopen schattingen van wetenschappers uiteen tussen de 250.000 en 850.000 doden. Het exacte aantal is echter moeilijk te bepalen vanwege een gebrek aan officiële tellingen uit het bevolkingsregister en de chaotische omstandigheden van die tijd. De Assyro-Chaldean National Council verklaarde op 4 december 1922 dat ongeveer 275.000 "Assyro-Chaldeans" omkwamen tussen 1914 en 1918. Deze telling bestaat enkel uit de Nestoriaanse en Chaldeeuwse millet en excludeert de Syrisch-Orthodoxe en Syrisch-Katholieke millet alsmede de gevallen slachtoffers uit deze religieuze gemeenschappen.

Ondanks de uiteenlopende schattingen van slachtoffers is de wetenschappelijke consensus dat de gebeurtenissen gedurende de Aramese Genocide een opzettelijke en systematische poging vertegenwoordigden om het Aramese volk als groep te vernietigen.

De mensen die nu "Assyrisch", "Chaldeeuws" of Aramees (goeie naam) genoemd worden, zijn oorspronkelijk afkomstig uit Opper-Mesopotamië en spraken historisch gezien verschillende Aramese varianten. Hun voorouders bekeerden zich tot het christendom in de eerste eeuwen na Christus. De eerste grote scheuring in het Syrisch christendom vond plaats in 410, toen christenen in het Sassanidische Rijk de Kerk van het Oosten vormden om zich te onderscheiden van de officiële religie van het Romeinse Rijk. De West-Syrische kerk (later de Syrisch-Orthodoxe Kerk) werd vervolgd door Romeinse heersers, vanwege theologische verschillen, maar bleef gescheiden van de Kerk van het Oosten. De schisma's in het Syrisch christendom werden gevoed door politieke verdeeldheid tussen rijken en persoonlijke vijandigheid tussen geestelijken.

De christelijke gemeenschappen in het Midden-Oosten werden verwoest door de Kruistochten en de Mongoolse invasies. De Chaldeeuwse en Syrisch-Katholieke Kerken scheidden zich respectievelijk af van de Kerk van het Oosten en de Syrisch-Orthodoxe Kerk tijdens de zestiende en zeventiende eeuw en traden in volledige gemeenschap met de Katholieke Kerk. Elke kerk beschouwde de andere als ketters.

Arameeërs in het Ottomaanse Rijk

In het milletsysteem erkende het Ottomaanse Rijk religieuze denominaties in plaats van etnische groepen: Süryaniler/Yakubiler (Syrisch-Orthodoxen of Jakobieten), Nasturiler (Kerk van het Oosten of Nestorianen) en Keldaniler (Chaldeeuwse Katholieke Kerk). Tot de negentiende eeuw maakten deze groepen deel uit van het Armeense millet. Arameeërs in het Ottomaanse Rijk woonden in afgelegen bergachtige gebieden, waar ze zich hadden gevestigd om staatscontrole te vermijden. Hoewel deze afzondering Arameeërs in staat stelde militaire dienstplicht en belastingen te vermijden, zorgde het er ook voor dat interne verschillen versterkt werden en het ontstaan van een collectieve identiteit vergelijkbaar met de Armeense nationale beweging werd voorkomen. In tegenstelling tot de Armeniërs controleerden Syrisch-Christenen geen onevenredig deel van de Ottomaanse handel en hadden ze geen significante populaties in nabijgelegen vijandige landen.

Onder leiding van de patriarch van de Kerk van het Oosten, gevestigd in Qudshanis, controleerden Aramese stammen de Hakkari-bergen ten oosten van Tur Abdin (grenzend aan de Ottomaans-Persische grens). Hakkari is zeer bergachtig, met pieken tot 4.000 meter hoogte en steile kloven; veel gebieden waren alleen bereikbaar via voetpaden die in de bergwanden waren uitgehouwen. De Aramese stammen vochten soms tegen elkaar, namens hun Koerdische bondgenoten. De vestiging van de Kerk van het Oosten begon in het oosten aan de westelijke oever van het Urmia-meer in Perzië, terwijl er net ten noorden daarvan een Chaldeeuwse enclave was in Salamas. Er was ook een Chaldeeuws gebied rond Siirt in de provincie Bitlis (ten noordoosten van Tur Abdin en ten noordwesten van Hakkari, minder bergachtig dan Hakkari), maar de meeste Chaldeeërs woonden verder naar het zuiden in het huidige Irak.

De situatie verslechterde

Hoewel de Koerden en Assyriërs goed met elkaar geïntegreerd waren, leidde deze integratie volgens Gaunt "rechtstreeks naar een wereld die werd gekenmerkt door geweld, plunderingen, ontvoering en verkrachting van vrouwen, gijzelneming, veediefstal, beroving, plundering, het in brand steken van dorpen en een staat van chronische onrust". Aramese inspanningen om hun autonomie te behouden botsten met de negentiende-eeuwse pogingen van het Ottomaanse Rijk tot centralisatie en modernisering om controle te krijgen over wat effectief een staatloze regio was. Het eerste grootschalige geweld gericht tegen Arameeërs vond plaats in het midden van de jaren 1840, toen de Koerdische emir Badr Khan zowel Hakkari als Tur Abdin verwoestte en duizenden mensen doodde. Tijdens stammen vetes was het grootste deel van het geweld gericht op christelijke dorpen onder bescherming van de tegenovergestelde stam.

Tijdens de Russisch-Turkse oorlog van 1877-1878 bewapende de Ottomaanse staat de Koerden met moderne wapens om tegen Rusland te vechten. Toen de Koerden weigerden de wapens aan het einde van de oorlog terug te geven, waren de Arameeërs - die vertrouwden op oudere wapens - in het nadeel en werden ze steeds meer het slachtoffer van geweld. De onregelmatige Hamidiye-cavalerie werd in de jaren 1880 gevormd uit Koerdische stammen die loyaal waren aan de regering; hun vrijstelling van civiel en militair recht stelde hen in staat gewelddaden te plegen zonder gestraft te worden. De opkomst van politiek islamisme in de vorm van Koerdische sjeiks vergrootte ook de kloof tussen de Arameeërs en de moslim-Koerden.

Tijdens de bloedbaden van Diyarbekir (Turks Koerdistan) in 1895 werden veel Arameeërs gedood. Het geweld escaleerde na de Young Turk Revolution van 1908, ondanks de hoop van de Arameeërs dat de nieuwe regering een einde zou maken aan het bevorderen van anti-christelijk sentiment. In 1908 werden 12.000 Arameeërs uit de Lizanvallei verdreven door de Koerdische emir van Barwari. Vanwege toenemende Koerdische aanvallen die de Ottomaanse regering naliet te voorkomen, begon de patriarch van de Kerk van het Oosten, Mar Shimun XIX Benyamin, onderhandelingen met het Russische Rijk vóór de Eerste Wereldoorlog.

Erkenning

Tijdens de jaren 1990 begonnen Aramese diasporagroepen, geïnspireerd door campagnes voor erkenning van de Armeense genocide, te pleiten voor een formele erkenning van de Sayfo. Deze inspanningen waren bedoeld om aandacht te vestigen op de wreedheden begaan tegen het Aramese volk tijdens de Eerste Wereldoorlog. In het veld van het onderzoek naar de Armeense genocide groeide de erkenning van de Arameeërs als slachtoffers naast de Armeniërs. Deze erkenning droeg bij aan een groter bewustzijn over de Sayfo en de impact ervan op de Arameeërs gemeenschap. Een belangrijke mijlpaal vond plaats in december 2007, toen de International Association of Genocide Scholars (IAGS) een resolutie aannam waarin de Aramese genocide officieel erkend werd. Deze resolutie markeerde een belangrijke academische erkenning van de Sayfo.

Naar aanleiding van de resolutie van de IAGS hebben verschillende landen de Sayfo erkend als genocide. Zweden nam in 2010 een resolutie aan, Armenië in 2015, Nederland in 2015 en Duitsland in 2016. Deze landen erkenden formeel de Aramese genocide en bevestigden de noodzaak om de slachtoffers te herdenken en te eren.

Het erkennen van de genocide bracht commotie met zich mee in Zweden, de Turkse ambassadeur werd door Ankara opgedragen Zweden onmiddellijk te verlaten en een gepland bezoek van premier Erdoğan aan Zweden werd geannuleerd. In tegenstelling tot de brede erkenning van de Armeense Genocide door vele landen en internationale organisaties loopt de erkenning voor de Aramese Genocide achter. Aramese historici verklaren dat dit komt door hun staatloze situatie en de 20e eeuw waarin het volk politiek machteloos werd gemaakt. Bovendien wordt de tragedie van de uitroeiing van alle christenen in Klein-Azië voornamelijk overschaduwd door de controverse rondom de Armeense Genocide.

Gedenktekens aan de Aramese Genocide staan in Armenië, Australië, België, Frankrijk, Griekenland, Zweden, Oekraïne en de Verenigde Staten herdenken de slachtoffers van de Sayfo.

Actueel

De in Turkije wonende Aramese priester Yusuf Akbulut werd in het jaar 2000 opgepakt door de Turkse autoriteiten, nadat hij in een kranteninterview naar voren bracht dat naast de Armeniërs ook de Suryoye slachtoffer waren van een genocide in het Ottomaanse Rijk. Hij werd vrijgelaten, nadat mensenrechtenorganisaties en verschillende campagnes voor zijn vrijlating pleitten.

In het kader van de vrijheid van meningsuiting in Turkije, die in april 2016 veel in het nieuws is gekomen, heeft de Turkse ambassade in Stockholm het uitzenden van een documentaire over de Aramese Genocide proberen tegen te houden. Het Zweedse kanaal TV4 heeft bevelen van de Turkse ambassade die per e-mail verstuurd werden niet opgevolgd en de documentaire alsnog uitgezonden.

In juli 2018 ontstond er commotie rondom de Hogeschool Saxion in Enschede. Een Aramese studente Media, Informatie en Communicatie reisde af naar het Zuidoosten van Turkije om een documentaire te maken over deze genocide. Het Hogeschoolblad Sax wilde haar interview achteraf niet publiceren uit veiligheidsoverwegingen. Het onderwerp zou te gevoelig liggen in de Turkse gemeenschap. Het Interstedelijk Studenten Overleg hamerde op het gebrek aan persvrijheid bij de Hogeschool. De commotie leidde tot Kamervragen in het parlement en een massale media-aandacht over de kwestie.

In mei 2023 ontstonden er spanningen tussen de Turkse en Aramese gemeenschap van Enschede na het aankondigen van het plaatsen van een monument ter nagedachtenis aan de Aramese genocide. Turkse organisaties hielden daarop volgend een ontkenningsmars en bezorgden flyers met de tekst ‘Nee, tegen beledigend monument!’ en een oproep aan Turkse Nederlanders om ‘op te staan’.

Het genocidemonument in Jette werd eind augustus 2023 beklad met pro-Ottomaanse teksten. De Aramese Federatie België betreurde deze daad en riep ertoe op acties als deze te veroordelen en zich in te zetten opdat het nooit meer zou gebeuren.

Monumenten

• 
  Brussel
• 
  Berlijn
• 
  Parijs
• 
  Stockholm

Literatuur

• Johnny Shabo, De genocide op Arameeërs in het kort, Amsterdam, 2018. ISBN 9789402176728
• de Courtois, Sébastien (2004). The Forgotten Genocide: Eastern Christians, the Last Arameans. Gorgias Press LLC. ISBN 1-59333-077-4.
• Gabriele Yonan: Ein vergessener Holokaust. Die Vernichtung der christlichen Assyrer in der Türkei, Pogrom-Taschenbücher Bd. 1018, Reihe bedrohte Völker, Göttingen und Wien 1989, ISBN 3-922197-25-6
• David Gaunt: Massacres, Resistance, Protectors: Muslim-Christian Relations in Eastern Anatolia during World War I, Gorgias Press LLC, 2006, ISBN 1-59333-301-3
• Yacoub Joseph: The Aramean question, Ed. Alpha graphic, Chicago, 1986
• Yacoub Joseph: Year of the Sword, The Aramean Christian genocide, A history, Hurst Publisher, London, 2016

Zie ook

• Genocide van Simele
• Armeense genocide
• Griekse Genocide (Pontische Genocide)

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Zie de categorie Assyrian genocide van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.