Bas Jan Ader

Bas Jan Ader (officieel Bastiaan Johan Christiaan Ader) (Winschoten, 19 april 1942 - Atlantische Oceaan, 1975) was een Nederlands conceptueel kunstenaar.

Bas Jan Ader
Persoonsgegevens
Volledige naam	Bastiaan Johan Christiaan Ader
Bijnaam	Basjan
Geboren	Winschoten, 19 april 1942
Overleden	Atlantische Oceaan, 1975
Geboorteland	Nederland
Nationaliteit	Nederland
Beroep(en)	kunstenaar, fotograaf
Oriënterende gegevens
Jaren actief	10
Periode	1965-1975
Stijl(en)	conceptueel
Bekende werken	I'm too sad to tell you
RKD-profiel
(en) IMDb-profiel
Website
Portaal    Kunst & Cultuur

Leven

Jeugd

Ader groeide op in Drieborg (Noord-Oost Groningen) en werd opgevoed door zijn moeder als een van de twee zonen van het predikanten- en verzetsstrijdersechtpaar Bastiaan Jan Ader en Johanna Adriana Ader-Appels. Zijn vader werd in 1944 door de Duitse bezetter gefusilleerd.

Kunstopleiding

Ader volgde samen met onder meer Wim T. Schippers en Ger van Elk in Amsterdam een opleiding aan het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs (de huidige Rietveldacademie). Na enkele avontuurlijke (zee)reizen belandde hij in Los Angeles op het Otis College of Art and Design en vervolgens op de Claremont Graduate University. In de jaren zestig studeerde hij kunst en filosofie in Californië. In Los Angeles raakte hij bevriend met Ger van Elk en gaf er les aan verschillende kunstopleidingen.

Verdwijning

In 1975 stak hij op 33-jarige leeftijd van wal in Cape Cod aan de Amerikaanse oostkust in een kleine zeilboot (een aangepaste Guppy 13) om solo de Atlantische Oceaan over te steken. Hij raakte echter vermist en ongeveer 10 maanden later werd zijn lege boot voor de kust van Ierland teruggevonden door Spaanse vissers en meegenomen. Toen Aders weduwe Mary Sue Ader-Andersen in Spanje aankwam om de boot te zien, bleek die te zijn gestolen.

Werk

Zijn werk bestaat voor een groot deel uit performances, veelal vastgelegd op foto's en films. Zijn kunst is geïnspireerd door de zwaartekracht en andere fysische verschijnselen. Hij maakte daarvan verschillende korte filmopnames waarin hij zichzelf aan het vallen bracht. Eén daarvan is opgenomen in het Amsterdamse bos en heet Broken Fall (organic) waarin hij zich uit een boom in het water laat vallen. In een andere film zit hij op een stoel op het schuine dak van een huis, waar hij vervolgens ook vanaf valt; in een van zijn andere korte films houdt hij zo lang als hij kan een zware steen vast die op een lamp valt wanneer hij het niet meer volhoudt: in al deze films is er een bijna fysiek tastbaar element van spanning, van suspense, van anticipatie van het onvermijdelijke. In de korte film (3:21 min) getiteld "I'm too sad to tell you" zit hij wenend voor het oog van de camera. Ader was altijd zoekend en wordt ook wel getypeerd als een onderzoeker. 'Het moment van overgave', hunkering, subjectiviteit en verbazing zijn sleutelwoorden in de onderwerpen van zijn oeuvre.

Brief uit de Verenigde Staten

Documentatie en productie

Ader heeft (doordat zijn carrière van korte duur was) weinig werk voortgebracht. Een paar titels van diverse producties zijn:

• Fall 1, Los Angeles 1970 (korte film)
• Fall 2, Amsterdam 1970 (korte film)
• All my clothes 1970 (fotoserie)
• Farewell to faraway friends 1971 (foto)
• Untitled (Flower work) 1974 (fotocollage)
• In search of the miraculous 1975 (serie foto's van een nachtelijke zoektocht, deel I van een beoogd drieluik)
• I am too sad to tell you (foto en film)

Logboek en citaten

• "The sea, the land, the artist has with great sadness known they too will be no more".
• In een van zijn logboeken pende Ader een idee neer voor een ansichtkaart:

"Greetings from Beautiful Ader Falls" (Groeten vanuit de prachtige Ader vallen). En nog meer typerend schreef hij het onderschrift:."All is falling" ("Alles valt").

Werk in openbare collecties

In 1992 gaf de weduwe van Ader zes films die zijn gemaakt door haar man in bruikleen aan het Museum Boijmans Van Beuningen te Rotterdam. In 2015 eiste de weduwe in een rechtszaak de teruggave van de werken, maar het museum stelde dat er sprake was van koop en weigerde de films terug te geven. Ader-Andersen wilde de films onderbrengen bij het EYE Film Instituut.

Exposities en publicaties

• Parijs : Bas Jan Ader. Installations, photographies 24 mei 2003 - 28 juni 2003 te Galerie Crousel Chantal
• 'Please don't leave me' 26 augustus 2006 – 5 november 2006
• Augustus tot november 2006, het Museum Boijmans Van Beuningen te Rotterdam: een retrospectieve expositie over het werk en het leven van Ader met buiten film- en beeldmateriaal een kleine collectie memorabilia van Ader als student, als vriend en als onderzoeker. Hiervan verscheen een door het museum samengestelde catalogus van zijn werk eveneens getiteld: Please don't leave me.
• ´In Search Of...´ 2012 - een tentoonstellingsreeks als ode aan het werk van Ader door jonge kunstenaars, op historisch gerelateerde plekken.

Bibliografie (selectie)

• Kuyvenhoven, F. (2010). Index Nederlandse beeldende kunstenaars, kunstnijveraars en fotografen. Instituut Collectie Nederland, Amsterdam, pp. 160. ISBN 9789072905550.

Hommages

• Fall II, hommage door Salomé Lamas
• I'm too sad to tell you, hommage door Patrick Laffont

Externe links

• Biografie + Beeld(Engels)
• Website Bas Jan Ader
• (en)  Bas Jan Ader in de Internet Movie Database

Bronnen, noten en/of referenties

• Dalstra, K. & Wijk, M. van ; 2006 ; Bas Jan Ader: Ocean Wave ; 300p. ISBN 9085460603. Een biografie over het leven en de kunst van Bas Jan Ader in verschillende essays
• Verwoert, J. ; 2006 ; In Search of the Miraculous ; 96p. ; AfterAll Books ; ISBN 1846380022.
• Catalogus ; 2006 ; Please dont leave me ; 176p. ; Boijmans van Beuningen ISBN 9069182165 (en) ISBN 978-9069182162
• Groot, E. de ; 2007 ; ‘Beautiful sea: De verzamelde werken van Bas Jan Ader’ ; Desipienta: Zin en Waan, Jaargang 14, nr. 1 (April 2007), p. 37-44.

---