Brandnetel
Brandnetel (Urtica) is een plantengeslacht, waarvan in Nederland en België de grote brandnetel (Urtica dioica) en de kleine brandnetel (Urtica urens) voorkomen.
| Brandnetel | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||
| Grote brandnetel | |||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||||||
| Urtica L. (1753) | |||||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||||
Brandnetel op  Wikispecies
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Het geslacht kent tussen de 30 en 45 soorten, waarvan vier in Midden-Europa voorkomen. Via import wordt nu regelmatig de zuidelijke brandnetel (Urtica membranacea) gevonden. De zuidelijke brandnetel is net als de kleine brandnetel zowel eenhuizig (met mannelijk en vrouwelijke bloemen) als eenjarig en met een penwortel, anders dan de tweehuizige grote brandnetel, die een wortelstok heeft.[1][2]
De bloemtrossen van de grote brandnetel hangen in okselstandige aren, van de kleine brandnetel staan ze rechtop. Beide brandnetels hebben brandharen aan de stengel en aan de bovenzijde en rand van het blad. Aanraking met brandnetels wordt gemeden door de mens, omdat de brandharen van de plant jeukende en geprikkelde huidirritaties veroorzaken. Deze brandharen (uitsteeksels van de bladeren) bevatten namelijk stoffen als histamine en diverse zuren.[3]
De grote brandnetel wordt ook wel in de keuken gebruikt, bijvoorbeeld voor soep of kruidenthee. Door de bladeren te koken of te drogen verliezen de brandharen hun werking.
Grote en kleine brandnetel zijn belangrijk als waardplant voor de monofage rupsen van sommige dagvlindersoorten, waaronder atalanta, dagpauwoog, gehakkelde aurelia en kleine vos.[4]
De brandnetel kan aangetast worden door brandnetelroest.
- Brandnetel
-
Lange brandharen en gewone haren van de grote brandnetel. -
De rupsen van de kleine vos leven op de grote brandnetel. -
Brandnetelvezel, stengels, textiel, sieraad van glas en brandnetelgaren door Willemijn de Greef. Lade en monsters van het textielkabinet in het Textielmuseum te Tilburg. -
Brandnetelroest met aecia
.jpg)
Trivia
bewerken- In Marshwood, een civil parish in Engeland, wordt jaarlijks een wedstrijd "brandnetel eten" gehouden.[5] Hierbij worden de bladeren met de vingers tot een prop gevouwen, met de niet stekende onderzijde aan de buitenkant, waarna de prop wordt ingeslikt. Het maagzuur in de maag "neutraliseert" het effect van de brandharen.
- ↑ Info VARA Vroege Vogels 25-01-2015. Gearchiveerd op 18 juni 2020.
- ↑ FLORON Verspreidingsatlas tekst 2015, verspreidinggegevens up-to-date
- ↑ Otles S, Yalcin B. (2012). Phenolic compounds analysis of root, stalk, and leaves of nettle. ScientificWorldJournal. ISSN: 1537-744X. PMID 22593694. PMC 3349212. DOI: 10.1100/2012/564367.
- ↑ Vlinderstichting: Planten voor rupsen (Internet Archive)
- ↑ Het Nieuwsblad, "Wedstrijd brandnetel eten in Engeland", 18 juni 2005.
