Carnavalskraker

feestelijk lied voor Nederlands carnaval
(Doorverwezen vanaf Carnavalslied)

Een carnavalskraker ofwel carnavalshit is een speciaal voor carnaval geschreven lied. Om makkelijk mee te kunnen dansen wordt carnavalsmuziek vooral in de maatsoort 6/8 (hossen) en 3/4 (meedeinen) geschreven. Carnavalskrakers zijn een betrekkelijk recent verschijnsel van na de Tweede Wereldoorlog. Vooral in de jaren 70 en 80 van de 20e eeuw behaalden carnavalskrakers regelmatig de hoogste regionen van de hitlijsten. André van Duin scoorde de grootste carnavalshits, maar ook artiesten als Toon Hermans, Vader Abraham, Corrie van Gorp, Adèle Bloemendaal en Ria Valk waagden zich aan dit fenomeen. Carnavalshits zijn een vorm van gelegenheidscomposities.

Een goede carnavalshit heeft diverse herkenbare ingrediënten:

  • Een makkelijk meezingbare 'volkse' melodie
  • Een ritme met 'hossend' karakter: lang-kort wordt vaak voortdurend afgewisseld, en triolen komen veelvuldig voor.
  • Veel accenten in de muziek en veel vraag-antwoord elementen
  • De harmonie bevat veel tertsen en sexten
  • De tekst is eenvoudig te onthouden, humoristisch van aard en heeft vaak een pointe
  • De vorm bestaat meestal uit diverse strofen die met refreinen worden afgewisseld.
  • Een niet te snel tempo: er moet op gehost kunnen worden

Succesvolle carnavalskrakers

bewerken

Carnavalskrakers die grote hits werden:

Jaar Nummer Artiest
1968 Mien, waar is mijn feestneus? Toon Hermans
1969 Kiele, Kiele, Kiele / Vogeltje wat zing je vroeg Toon Hermans en de Drie Donken Blaaskapel
1970 Bij ons staat op de keukendeur De Twee Pinten
1971 Geef mij de liefde en de gein De Twee Pinten
1972 Olleke bolleke Vader Abraham en zijn Goede Zonen
1974 Maar wie holt van mekaar (en Adam sleug Eva) Gerard Hoeben
1974 Den Uyl is in den olie Vader Abraham & Boer Koekoek
1974 Kiele kiele Koeweit Farce Majeure Team
1974 Zallemenut (nog 'n keertje overdoen) Adèle Bloemendaal
1975 Zak es lekker door De Deurzakkers m.m.v. FC Den Bosch & De Kikvorschen
1975 Marietje (want in het bos daar zijn de jagers) Hydra
1975 De liefde van de man gaat door de maag Ria Valk
1976 "Leo" Ria Valk
1976 Willempie André van Duin
1976 Als het gras twee kontjes hoog is Hydra
1976 Stoont als een garnaal Simplisties Verbond
1976 Unne spijker in munne kop De Stipkes
1977 Zo slank zijn als je dochter Corrie van Gorp
1977 Limburgs klaaglied Martine Bijl
1978 Tingelingeling André van Duin presenteert: Ome Joop en het Dik Voormekaar Koor
1978 Is je moeder niet thuis Nico Haak
1979 'k Heb hele grote bloemkoole André van Duin
1980 Nederland, die heeft de bal André van Duin & Nederlands Elftal
1979 Maak van uw scheet een donderslag De Breedbekkikkers
1980 Bloemetjesgordijn Wim Kersten en de Viltjes
1981 Flip Fluitketel/Er staat een paard in de gang André van Duin
1981 Een barg die he un krul in de steert De Aal
1981 Net as gisteren Normaal
1981 Ik wil op m'n kop een kamerbreed tapijt Barry Hughes en De Kwaffeurs
1982 Mama, woar is mien pils Normaal
1982 Polonaise Hollandaise Arie Ribbens
1983 's Nachts na tweeën De Havenzangers
1984 Wij zijn de vuilnisman André van Duin
1987 Kleine jodeljongen Manke Nelis
1991 Maar vanavond heb ik hoofdpijn Hanny
1992 Overal lagen peuken Lennard Landman
1994 Pizza lied (Effe wachte...) André van Duin
1995 Sjeng aon de geng Frans Theunisz
2006 Boem is ho, tuut tuut Arijan van Bavel
2007 Lauwe pis Theo Maassen & De Kapotte Kontjes
2009 De balletjes van de koningin André van Duin
2010 Zachte G Harde L Jos van Oss
2012 Gas op die lollie FeestDJRuud
2013 Vrouwkes Snollebollekes
2014 De Gròzzie van Mèn Buurvrouw Ferry van de Zaande & Veul Gère
2015 Alaafrojack Snollebollekes
2015 Jij krijgt die lach niet van mijn gezicht John de Bever
2015 Van drinken krijg je dorst Rowwen Hèze
2016 Links rechts Snollebollekes
2016 Liever te dik in de kist Stef Ekkel & René Karst
2018 Hallo Allemaal Gebroeders Rossig
2019 Alie Exprezz Gebroeders Rossig
2020 De toreador Opgeblazen ft. Wilbert Pigmans
2020 Handjes handjes bloemetjesgordijn Lamme Frans
2021 Doorgaon! Niet Altijd Rozengeur

(Gebaseerd op Doorgoon van Sjpringlaevend LVK 2020)

2022 Ons moeder zeej nog Jan Biggel
2022 Ik ben kachel OBZ
2023 'T is carnaval Vieze Jack
2023 Kantelen Feestteam
2024 Lege Pullen Jan Biggel
2024 Hier mag alles Donnie & Marco Schuitmaker

Limburg

bewerken

In Limburg zijn er per plaats verscheidene dialectgroepen zoals Neet oét Lottum, Zoemaar en Rowwen Hèze te vinden, die het ook landelijk goed doen. Diverse groepen zoals W-Dreej uit Venlo en Kartoesj uit Limbricht maken behalve feestmuziek ook carnavalsmuziek. Ook Beppie Kraft en Frans Boermans maakten een groot aantal carnavalshits.

Veel steden en dorpen hebben een eigen "leedjes/liedjes"-avond. Er is een organisatie die elk jaar het Limburgs Vastelaovesleedjes Konkoer organiseert, een wedstrijd voor de zogenaamde Limburgse sjlager. Deze wedstrijd begint enkele weken voor de finale doordat mensen uit Limburg via de krant, de regionale omroep L1 en op internet op hun favoriete liedjes en artiesten kunnen stemmen. De beste 19 komen na een aantal rondes in de finale. De beste liedjes zijn ook gegarandeerd voor een optreden op de Brand Beer Boetegewoene Boetezitting (de start van de Limburgse "vastelaovend") in Venlo. Lokale carnavalsverenigingen doen veelal moeite om in een carnavalskraker plaatselijke actuele onderwerpen in dialect aan te snijden.

De term carnavalskraker wordt overigens binnen het Rijnlandse carnaval nooit gebruikt, er wordt liever gesproken over carnavalsmuziek.

Brabant

bewerken

In Brabant vinden carnavalsliedjesfestivals plaats in Tilburg/Kruikenstad (het "Blerconcours"), in Roosendaal (Tullepetaonestad) en in 's-Hertogenbosch/Oeteldonk (het Kwekfestijn). De lokaal gecomponeerde nummers, worden vaak ook uitgebracht op een cd, die door de Hoeven (Halderberge)carnavalsstichtingen en verenigingen verkocht worden aan de lokale carnavalsvierders om de kosten ervan te dekken. Daarnaast stellen carnavalsstichtingen en verenigingen de liedjes ook vaak beschikbaar op hun site, zodat mensen kunnen streamen via diensten als Spotify of als MP3-bestand kunnen downloaden.

Jaarlijks vindt bovendien een provinciale Brabantse wedstrijd plaats tussen de winnaars van de plaatselijke festivals, de verkiezing van Hèt Beste West-Brabantse Carnavalslied in Hoeven (Peejenland). Voorheen bestond ook het Knotskrakersfestival in Nieuwkuijk (gemeente Heusden).

Carnavalskrakers worden van oudsher gezongen met een achtergrondkoor en Hoempapa muziek. In de loop der jaren zijn er diverse kenmerkende tradities opgebouwd. Er wordt een melodie van een bestaand nummer gebruikt, waar een nieuwe tekst op wordt geschreven (dit wordt ook wel contrafact genoemd). Ook wordt traditionele carnavalsmuziek gemixt met dance, trance, hardstyle en après-ski-muziek.

Zie ook

bewerken
bewerken