Roodstuitzwaluw
De roodstuitzwaluw (Cecropis rufula) is een vogel uit de familie van zwaluwen (Hirundinidae). Hij komt voor in Zuid-Europa, Noord-Afrika en in Azië tot aan Iran, Pakistan en het noordwestelijk deel van India.
| Roodstuitzwaluw IUCN-status: Niet bedreigd[1] (2024) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Soort | |||||||||||||
| Cecropis rufula (Temminck, 1835)[2] Originele combinatie Hirundo rufula | |||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||
Roodstuitzwaluw op  Wikispecies
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Naamgeving
bewerkenDit taxon werd in 1835 door de Nederlandse dierkundige Coenraad Jacob Temminck geldig beschreven als soort uit het geslacht Hirundo. Op grond van diverse fylogenetische studies, gepubliceerd tussen 2005 en 2021 is dit taxon afgesplitst van het soortencomplex Cecropis daurica (oostelijke roodstuitzwaluw). Dit zijn verder oostelijk en zuidelijk in Azië voorkomende roodstuitzwaluwen. [3]
Kenmerken
bewerken
De roodstuitzwaluw vertoont uiterlijk veel overeenkomsten met de boerenzwaluw (Hirundo rustica). Het is een relatief slanke zwaluw met een totale lichaamslengte van 14 tot 19 centimeter. Het verenkleed aan de rug- of bovenzijde is blauwzwart en rossig bruingeel op de onder- of buikzijde. Het achterhoofd, de nek en de stuit zijn oranjerood gekleurd. In tegenstelling tot de boerenzwaluw heeft de roodstuitzwaluw geen borstband, maar is bedekt met bruine, diffuse strepen in de lengte.[4]
De roodstuitzwaluw heeft brede, maar puntige vleugels en lange buitenste staartpennen. Hij is een behendige vlieger die insecten in de lucht vangt. Hij is langzamer dan de boerenzwaluw en maakt langere glijvluchten. Ook laat hij zich minder horen en is zijn zang langzamer en minder melodieus. Hierdoor zijn deze twee zwaluwsoorten makkelijk van elkaar te onderscheiden.
Gedrag en levenswijze
bewerken
Roodstuitzwaluwen zijn vooral te vinden boven graslanden waar ze op insecten jagen; ze volgen daarbij grazend vee. Normaal gesproken leven roodstuitzwaluwen in grote kolonies; in India zijn groepen gezien van enkele honderden exemplaren. In het broedseizoen zijn de kolonies aanmerkelijk kleiner.
Voortplanting
bewerkenVan oorsprong werden de nesten van de roodstuitzwaluw vrijwel altijd onder uitstekende rotsen gebouwd, maar tegenwoordig komen nesten in woningen, moskeeën en bruggen steeds meer voor. Het nest heeft de vorm van een ondiepe kom met een tunnelvormige ingang. De roodstuitzwaluw verzamelt hiervoor modder in zijn snavel, die hij vermengd met speeksel aanbrengt. Het paren gebeurt altijd in het nest. Door de nauwe tunnelingang is het moeilijk voor andere mannetjes om in het nest te komen, waardoor de kans op een gemengd broedsel wordt verminderd.[5] Het vrouwtje legt drie tot zeven witte eieren.
Verspreiding
bewerken
Het broedgebied van de roodstuitzwaluw beslaat het Europese gedeelte van het Middellandse Zeegebied, Marokko, het Midden-Oosten, Iran, Pakistan en het noordwestelijk deel van India. Dit zijn allemaal trekvogels die broeden in open heuvelachtig gebied in gematigde streken en overwinteren in Afrika of Zuidoost-Azië. In Nederland worden sinds de jaren 80 van de 20e eeuw geregeld roodstuitzwaluwen als doortrekker waargenomen, voornamelijk in het voorjaar.[6]
Status
bewerkenBirdLife International beschouwt dit taxon als ondersoort van de oostelijke roodstuitzwaluw. Deze soortgroep heeft een groot verspreidingsgebied, daardoor is de kans op uitsterven zeer gering. Een zeer globale schatting uit 2024 geeft aan dat de totale populatie bestaat uit 57,2 - 134 miljoen vogels. De trend is stabiel, daarom staat de soort als 'niet bedreigd' (Least Concern) op de Rode Lijst van de IUCN.[1]
Bronnen en verwijzingen
- ↑ a b (en) Roodstuitzwaluw op de IUCN Red List of Threatened Species.
- ↑ (fr) Manuel Orn. Tabl. Syst. ed.2, part 3 p.298 BHL
- ↑ Gill F, D Donsker & P Rasmussen (Eds). 2024. IOC World Bird List (v14.2)
- ↑ (nl) Svensson, L. et al., ANWB Vogelgids van Europa (2010, Tirion) ISBN 978 90 18 03080 3
- ↑ (en) Winkler, David W., Sheldon, Frederick H. (June 1993). Evolution of nest construction in swallows (Hirundinidae): a molecular phylogenetic perspective (PDF). Proceedings of the National Academy of Sciences USA 90: 5705–5707. PMID 8516319. PMC 46790. DOI: 10.1073/pnas.90.12.5705. Geraadpleegd op 15 juli 2015.
- ↑ Roodstuitzwaluw op Dutchavifauna.nl
- (en) Red-rumped Swallow Hirundo daurica BirdLife species factsheet. BirdLife International. Geraadpleegd op 13 juli 2015.
- (en) The Internet Bird Collection: Red-rumped Swallow (Cecropis daurica)
- (en) Baker, E. C. Stuart (maart 1926). The Fauna of British India, Including Ceylon and Burma., 2nd. Taylor and Francis, London, 248–253.
Externe links
- (en) Javier Blasco-Zumeta, Gerd-Michael Heinze, Ibercaja Aula en Red: Ageing and sexing (PDF; 2.0 MB)
- Xeno-canto: Roodstuitzwaluw · Cecropis daurica · (Laxmann, 1769)