Châtelet (stad)

stad en gemeente in Henegouwen (Wallonië), België

Châtelet (Waals: Tcheslet) is een stad in de Belgische provincie Henegouwen. De stad telt ruim 35.000 inwoners. Châtelet ligt aan de Samber, in de stedelijke rand rond Charleroi, waarvan het door de ringweg R3 wordt gescheiden.

Châtelet
Stad in België Vlag van België
Châtelet (België)
Châtelet
Geografie
Gewest Vlag Wallonië Wallonië
Provincie Vlag Henegouwen Henegouwen
Arrondissement Charleroi
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
27,35 km² (2022)
57,18%
19,86%
22,96%
Coördinaten 50° 24' NB, 4° 31' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkings­dichtheid
35.595 (01/01/2024)
48,13%
51,87%
1301,66 inw./km²
Leeftijdsopbouw
– 0-17 jaar
– 18-64 jaar
– 65 jaar en ouder
(01/01/2024)
20,67%
59,25%
20,08%
Buitenlanders 14,12% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester Daniel Vanderlick (PS)
Bestuur PS
Zetels
PS
MR
Ecolo
MoDem
Pour Chatelet
DéFI
La Droite
33
21
4
3
2
1
1
1
Economie
Gemiddeld inkomen 15.446 euro/inw. (2021)
Werkloosheids­graad 20,49% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
6200
6200
6200
Deelgemeente
Châtelet
Bouffioulx
Châtelineau
Zonenummer 071
NIS-code 52012
Politiezone Aiseau-Presles / Châtelet / Farciennes
Hulpverlenings­zone Henegouwen-Oost
Website www.chatelet.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Charleroi
in de provincie Henegouwen
Portaal  Portaalicoon   België
Zicht op Châtelet.

Naast Châtelet zelf, ten zuiden van de Samber, zijn er het eveneens sterk verstedelijkte Châtelineau aan de noordelijke oever van de Samber. Het nog iets landelijker Bouffioulx ligt net ten zuiden van Châtelet. De stadskern zelf telt verschillende wijken, waaronder Boubier en Faubourg. In Châtelineau liggen onder meer de wijken Taillis Pré en Corbeau.

Deelgemeenten

bewerken
# Naam Opp.
(km²)
Inwoners
(2020)
Inwoners
per km²
NIS-code
1 Châtelet 11,57 13.807 1.193 52012A
2 Châtelineau 7,65 16.925 2.213 52012B
3 Bouffioulx 8,14 4.927 605 52012C

Overige kernen

bewerken

In het zuiden van Bouffioulx ligt het gehucht Chamborgneau.

 
Sint-Rochuskapel

Geschiedenis

bewerken

Op het grondgebied van Châtelet is prehistorische bewoning vastgesteld. De Samber was er doorwaardbaar en in de nabijheid werd silex gewonnen. Tijdens de Romeinse tijd passeerde de veel gebruikte heirbaan tussen Boulogne en Keulen er, wat de functie van verkeersknooppunt versterkte. Onder de Karolingen moet het gebied deel zijn geweest van de villa van Pont-de-Loup, die in 840 door Lodewijk de Vrome werd geschonken aan zijn medewerker Ekkard. De eerste vermelding van de naam Châtelet vinden we wanneer in 1133 sprake is van een zekere Allard de Châtelet (Castilino).[1]

Tegen de 12e eeuw was het dorp in handen gekomen van het Sint-Lambertuskapittel, wiens rechten in 1143 werden bevestigd door een bul van paus Innocentius II. Er ontstond een machtsstrijd tussen het kapittel en lokale heren die zich wellicht de titel van advocatus aanmaten.[2] Het conflict werd in 1220 beslecht door het Tribunal de la Paix, waarbij Walter van Fontaine een keure uitvaardigde die Châtelet de status van vrijheid schonk. De lagere rechtspraak werd toevertrouwd aan een schepenbank. In 1233 verkocht Walter van Fontaine de avouerie Châtelet aan het Sint-Lambertuskapittel. Daarmee kwam deze helemaal in handen van het prinsbisdom Luik. Aan de overkant op de linkeroever van de Samber begon het graafschap Namen.

Châtelet beschikte over een van de weinige bruggen over de Samber en werd de voornaamste plaats van Tussen-Samber-en-Maas, waar met Thuin nog een tweede Luikse stad lag. Het bestuur van Châtelet lag in handen van de schepenen, een maïeur en twee bourgmestres, maar zij functioneerden onder het gezag van de in Luik aangeduide baljuw. Er kwamen gilden, kermissen en in de 15e eeuw een halle. Door de brug passeerde er veel krijgsvolk en kende de stad plunderingen in 1408, 1430, 1457 en 1578.[3] Bij die laatste gelegenheid werd de stad, ondanks de Luikse neutraliteit, ingenomen door Don Juan van Oostenrijk. Men besloot toen een eerste stadsmuur op te trekken, wat pas in 1597 werd gerealiseerd. In 1693 werden de omwallingen alweer ontmanteld omdat ze als een bedreiging werden gezien voor een nieuwe vesting die Châtelet zou overvleugelen: Charleroi.

Nochtans was Châtelet in 1652 opgenomen onder de 23 Goede Steden van Luik, waarvan ook het lokale perroen getuigde. De stad telde twee goede scholen, opgericht door de recolletten (1615) en door de dominicanessen (1626). In dat laatste jaar werd ook de Sint-Rochuskapel gesticht, na een zoveelste pestepidemie. Ze was gewijd aan de pestheilige Rochus van Montpellier en werd het centrum van een folkloremars (op de zondag na Hemelvaart).[4]

In de Franse tijd werd Châtelet deel van het departement Jemappes, dat in 1815 muteerde tot de provincie Henegouwen. Vanaf 1825 werd de Samber gekanaliseerd en in 1850 omgeleid.[5] In de 19e eeuw kende Châtelet een explosieve bevolkingsgroei aangedreven door industriële ontwikkeling. De huizen en straten in het centrum dateren voor een groot deel uit de jaren 1850-1900. De koolmijnen, hoogovens en walserijen zijn in de 20e eeuw weer gesloten.

Demografische ontwikkeling

bewerken

Demografische ontwikkeling voor de fusie

bewerken
  • Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen; 1976= inwoneraantal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

bewerken

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari
1992 tot heden
jaar Aantal[6] Evolutie: 1992=index 100
1992 36.688 100,0
1993 36.443 99,3
1994 36.485 99,4
1995 36.190 98,6
1996 36.014 98,2
1997 35.819 97,6
1998 35.673 97,2
1999 35.542 96,9
2000 35.452 96,6
2001 35.338 96,3
2002 35.276 96,2
2003 35.269 96,1
2004 35.538 96,9
2005 35.475 96,7
2006 35.621 97,1
2007 35.813 97,6
2008 35.759 97,5
2009 35.884 97,8
2010 36.050 98,3
2011 36.084 98,4
2012 36.196 98,7
2013 36.319 99,0
2014 36.390 99,2
2015 36.439 99,3
2016 36.463 99,4
2017 36.350 99,1
2018 36.101 98,4
2019 35.903 97,9
2020 35.668 97,2
2021 35.567 96,9
2022 35.527 96,8
2023 35.512 96,8
2024 35.595 97,0

Bezienswaardigheden

bewerken
 
Église des Saints-Pierre et Paul.
  Zie Lijst van beschermd erfgoed in Châtelet voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
  • De Église des Saints-Pierre et Paul, 19e eeuw


Politiek

bewerken

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

bewerken
Partij 10-10-1976[7] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[8] 14-10-2012[9] 14-10-2018 13-10-2024
Stemmen / Zetels % 33 % 33 % 33 % 33 % 33 % 33 % 33 % 33 % 33
PS 62,02 24 58,93 22 55,2 21 48,21 19 55,76 21 50,55 20 54,31 22 48,66 21 50,18 19
PSC1 / CDH2 / MoDem3/ Les Engagés4 19,441 7 17,991 6 19,531 7 22,41 8 14,791 5 13,772 4 10,782 3 6,793 2 9,614 2
PRL1 / PRL-MCC2 / MR3/ MR+4 4,271 0 13,291 4 9,971 3 9,131 2 9,482 2 11,123 3 10,993 3 12,183 4 20,894 7
ECOLO - - 9,58 2 7,67 2 12,54 4 10,96 3 9,07 3 9,24 3 -
Pour Chatelet1/ Votre Voix2 - - - - - - 4,151 0 5,801 1 4,852 1
DéFI - - - - - - - 5,63 1 -
La Droite - - - - - - - 4,42 1 -
ICC - - - - - - 5,29 1 - -
LEPEN - - - - - - 5,41 1 - -
Front-Nat. - - - - - 9,8 3 - - -
VIVANT - - - - 5,13 1 - - - -
PTB1 / PTB-PCB - - 0,941 0 4,11B 0 2,31 0 - - - 14,471 4
PCB1 / PC2 / PTB-PCB 4,61 0 4,931 1 4,792 0 - - - - -
UDC - - - 8,49 2 - - - - -
RW 9,67 2 - - - - - - - -
Anderen(*) - 4,86 0 - - - 3,81 0 - 7,27 0 -
Totaal stemmen 21442 21108 20448 19961 20456 21439 20915 21073 19687
Opkomst % 91,35 90,62 89,84 90,01 85,12 85,41 79,32
Blanco en ongeldig % 4,44 6,36 6,76 8,05 8,57 7,28 8,69 12,02 9,53

(*) 1982: MRW (2,44%), UDRT (2,42%) / 2006: FNationale (3,81%) / 2018: Agir (3,587%), RC (3,69%)

Voetbalclub Châtelet-Farciennes SC is aangesloten bij de KBVB en speelt sinds 2014 in de nationale reeksen. Entente Châtelet speelt in de provinciale reeksen en ontstond in 2012 uit de fusie van Entente Presloise en FC Standard de Châtelet.

Bekende inwoners

bewerken

De Belgische surrealistische schilder René Magritte liep school in Châtelet (begin 20e eeuw).

Geboren

bewerken
bewerken
Zie de categorie Châtelet van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.