Costumen van Brussel

De costumen van Brussel was het gewoonterecht dat heerste in de Kuip van Brussel tijdens het ancien régime. Het werd opgetekend in de 16e eeuw en gefixeerd in 1606. Deze compilaties bevatten regels van bestuursrecht, burgerlijk recht, procesrecht, enz.

Optekening

Zoals elders in Brabant werden de costumen van Brussel vrij laat opgetekend. Het gebeurde een eerste keer in 1546-1547 na een algemeen bevel van keizer Karel V. De door de stadsmagistraat overgemaakte tekst, uitsluitend in het Nederlands, werd gehomologeerd door de Raad van Brabant. Bij een nieuwe optekeningsactie onder koning Filips II en de hertog van Alva in 1570 stuurde de Brusselse stadssecretaris François Boschvercken († 1598) een bijna identieke tekst in. De derde optekening onder de aartshertogen Albrecht en Isabella in 1606-1607 leverde een veel langere compilatie op, onderschreven door stadssecretaris Franchoys van Asbroeck. Het aantal artikelen steeg van 70 naar 310 en bestaande bepalingen werden gewijzigd. In die versie werden de costumen daarna nog verschillende keren herdrukt (1657, 1682, 1689, 1762).

Inhoud

De 22 titels van de costumen van 1606 handelden over de volgende onderwerpen:

Ambten en jurisdicties van Brussel
Rechtsbedeling
Vierschaar
Gevangenen
Arrestaties
Uitvoering van vonnissen
Voorrechten
Cessie
Huur
Contracten, erfenissen, vervreemdingen, transporten, verdeling, belastingen
Renten
Afpaling en buurschap
Borgstelling bij schepenbrief (Brussels waerschap)
Poorterschap
Opeising en naderschap
Huwelijksrecht
Vruchtgebruik
Plichten van jonge lieden
Voogdij over minderjarige kinderen
Erfenissen en verdeling
Bezit en verjaring
Testamenten

Uitgaven

Antoine André De Cuyper gaf in 1869 de costumen van 1570 uit op basis van één handschrift in het bezit van Edward Van Even. De costumen van 1547 waren lange tijd onvindbaar en werden pas in 1965 gepubliceerd door Philippe Godding.

Literatuur

Philippe Godding, "La coutume de Bruxelles de 1547", in: Bulletin de la Commission royale des anciennes lois et ordonnances de Belgique, 1965, p. 107-128
Philippe Godding, "La rédaction de la coutume de Bruxelles", in: Annales de la Société royale d'archéologie de Bruxelles, 1966, p. 183-200

Werken van of over dit onderwerp zijn te vinden op de pagina Costumen van Brussel (1570) op Wikisource.

Werken van of over dit onderwerp zijn te vinden op de pagina Costumen van Brussel (1606) op Wikisource.