Dag Wirén

Dag Ivar Wirén (Striberg, 15 oktober 1905 - Danderyd, 19 april 1986) was een Zweedse componist van klassieke muziek.

Biografie

Wirén was de oudste zoon van het gezin van Ivar en Anna Wirén. Hij gaf al jong blijk van muzikale begaafdheid en besloot al in zijn eerste schooljaren dat hij componist wilde worden. Hij was zo in de ban van muziek dat, toen hij leerde lezen, hij verbaasd was dat het alfabet niet, net als de toonladder, met de letter C begint. Zijn eerste composities voerde hij als dertien-, veertienjarige uit met het door hem gedirigeerde schoolorkest in Örebro. Vanaf 1924 nam hij privélessen harmonieleer en orgel, terwijl hij een zakcentje bijverdiende als pianist bij stomme films. Hij studeerde van 1927 tot 1931 aan het Stockholms conservatorium, waar Ernst Ellberg zijn compositieleraar werd. Andere vakken waren piano (met Olaf Wibergh als docent), orgel (Otto Olsson) en orkestdirectie (docent: Olallo Morales). Tijdens zijn studie schreef hij zijn eerste serieuze werken, zoals de eerste twee strijkkwartetten en zijn officiële opus 1, de eerste sonatine voor cello en piano. Samen met Lars-Erik Larsson, Gunnar de Frumerie en Erland von Koch zou Wirén tot de Zweedse groep van de 'Dertigers' behoren, die de romantische stijl inruilde voor het neoclassicisme.

Na voltooiing van zijn studie in Stockholm, reisde hij in 1931 naar Parijs, waar hij tot 1934 lessen instrumentatie zou volgen bij de Russische componist en pedagoog Leonid Sabanajew. Hier schreef hij ook zijn eerste symfonie, die hij echter nooit aan de openbaarheid prijsgaf. In 1934 trouwde hij met de Ierse celliste Noel Franks, die hij in Parijs had ontmoet. Het echtpaar vestigde zich in Stockholm, waar Wirén de kost verdiende als pianoleraar. In 1935 werd hij lid van de Zweedse componistenorganisatie. Aanvankelijk fungeerde hij daar als bibliothecaris, van 1947 tot 1963 was hij vicevoorzitter van deze instelling. In 1938 werd hij muziekrecensent van de krant Svenska Morgonbladet, werk dat hij tot 1946 bleef doen. In dat jaar vestigde zich als vrije componist in Danderyd, waar hij tot zijn dood zou blijven wonen. Hij werd in 1948 lid van de Koninklijke Academie in Stockholm.

Muziek

Als componist zou Wirén het neoclassicisme trouw blijven dat hem tijdens zijn studie al had geboeid. Wel is in zijn relatief kleine oeuvre een aantal verschillende ontwikkelingen te zien. Zijn eerste werken zijn in een toegankelijke stijl geschreven die niet alleen vergelijkbaar is met die van zijn landgenoten Larsson en De Frumerie, maar die ook beïnvloed is door de Franse muziek van de jaren twintig en dertig. In deze periode schreef Wirén zijn populairste werk, de Serenade voor Strijkorkest, op. 11. Rond 1940 versoberde zijn stijl zich en werd zijn muziek minder toegankelijk. De goed in het gehoor liggende melodiek van de eerste cellosonatine of de serenade voor strijkers werd ingeruild voor hoekiger klanken, zoals in het ballet Oscarsbalen of de latere symfonieën.

Wirén bleef echter ook meer populaire muziek schrijven, zoals zijn twee radio-operettes, de toneel- en de filmmuziek. In 1965 voelde hij zich niet te goed om de muziek te componeren voor de Zweedse inzending naar het Eurovisiesongfestival, Annorstädes vals.

In 1972, na de compositie van zijn Concertino voor fluit en klein orkest, op. 44, legde Wirén de pen neer. Je moet op tijd ophouden, als je nog het gevoel hebt op tijd op te kunnen houden, klonk zijn verklaring.

In 1975 ontving hij de Atterberg-prijs en in 1978 ontving hij de eremedaille Litteris et Artibus voor zijn compositorische werk en zijn andere activiteiten ten behoeve van de Zweedse muziek.

Werken

Orkestwerken

Symfonie nr. 1 op. 3, 1932
Serenade voor strijkorkest op. 11, 1937
Symfonie nr. 2 op. 14, 1939
Symfonie nr. 3 op. 20, 1943-44
Symfonie nr. 4 op. 27, 1951-52
Symfonie nr. 5 op. 38, 1964
Concertouverture nr. 1, op. 2, 1931
Concertouverture nr. 2, op. 16, 1940
Lustspelsuvertyr (Blijspelouverture) op. 21, 1945
Sinfonietta op. 7a, 1933-34
Twee orkeststukken,op. 7b, 1934
Serenade voor strijkorkest op. 11, 1937
Liten svit (Kleine suite) op. 17, 1941
Romentisk svit op. 22 (Romantische suiten naar de toneelmuziek Köpmannen i Venedig - de Koopman van Venetië), 1943, 1961
Divertimento op. 29, 1954-57
Triptiek voor klein orkest op. 33, 1958
Musik för stråkorkester (Muziek voor strijkorkest) op. 40, 1966

Soloconcerten

Celloconcert op. 10, 1936
Vioolconcert op. 23, 1946
Pianoconcert op. 26, 1950
Concertino voor fluit en klein orkest, op. 44, 1972

Kamermuziek

Strijkkwartet nr. 0, 1928
Strijkkwartet nr. 1 (zonder opusnummer), 1930
Strijkkwartet nr. 2 op. 9, 1935
Strijkkwartet nr. 3 op. 18, 1941
Strijkkwartet nr. 4 op. 28, 1952-53
Strijkkwartet nr. 5 op. 41, 1970
Pianotrio nr. 1 op. 6, 1933
Pianotrio nr. 2 op. 36, 1961
Blaaskwintet op. 42, 1971
Kwartet voor fluit, hobo, klarinet en cello op. 31, 1956
Sonatine voor viool en piano op. 15, 1940
Sonatine voor cello en piano nr. 1 op. 1, 1931
Sonatine voor cello en piano nr. 2, op. 4, 1933
Suite miniature voor cello en piano op. 8a, 1934
Suite miniature voor pianotrio op. 8b, 1934

Muziek voor soloinstrumenten

Tema med variationer (Thema met variaties voor piano) op. 5, 1933
Ironiska småstycken (Ironische kleine stukken voor piano) op. 19, 1942-45
Sonatine voor piano op. 25, 1950
Improvisationer (Improvisaties voor piano) op. 35, 1959
Liten serenad (Kleine serenade voor gitaar) op. 39, 1964
Liten pianosvit (Kleine suite voor piano) op. 43, 1971

Koormuziek

På värdshuset kopparflöjeln (Herberg in de koperen weerhaan); tekst Erik Axel Karlfeldt, 1932
Titania, 1942
Tre dikter om havet, 1963

Liederen

Ormvisa (Slangenlied), tekst: Erik Axel Karlfeldt, 1926
Jungfru Maria (de Maagd Maria), tekst: Erik Axel Karlfeldt, 1929
Livet och skrifterna ("En helig man"), tekst: Nils Ferlin, 1934
Mitt trollslott står i skogens bryn, tekst: August Strindberg, 1934
Om till din bädd, op. 13a, tekst: Erik Axel Karlfeldt, 1938
En höstens kväll, op. 13b, tekst: Erik Axel Karlfeldt, 1938

Scenische muziek

Madame Bovary, toneelmuziek naar de gelijknamige roman van Gustave Flaubert, 1939
Gult, rött och blått radio-operette, 1940
Den glada patiencen, radio-operette, 1941
Köpmannen i Venedig, toneelmuziek bij The Merchant of Venice van William Shakespeare, 1943
Oscarsbalen op. 24, ballet, 1950 (choreografie: Birgit Cullberg)
Amorina, toneelmuziek, 1951
Romeo och Julia toneelmuziek bij Romeo and Juliet van William Shakespeare, 1953
Gudens hustru, toneelmuziek bij het gelijknamige drama van Vilhelm Moberg, 1954
En midsommarnattsdröm, toneelmuziek bij A Midsummer Night's Dream van William Shakespeare, 1955
Drottningens juvelsmycke, toneelmuziek, 1957
Plats på scenen, ballet, 1957
Den elaka drottningen, ballet, 1960
Hamlet, toneelmuziek bij het gelijknamige drama van William Shakespeare, 1960
Kung John toneelmuziek bij King John van William Shakespeare, 1961

Filmmuziek

Man glömmer ingenting, 1942
Oss tjuvar emellan, 1945
Grönt guld, 1949
Bara en mor, 1949
Fröken Julie, 1951
En lektion i kärlek, 1954
Vildfåglar, 1955
Körkarlen, 1958
De sista stegen, 1961

Externe links

Dag Wirén Stichting