De GVR (boek)

De GVR (originele titel The BFG, wat staat voor Big Friendly Giant) is een kinderboek van Roald Dahl. Het kwam uit in 1982 en is een van Dahls bekendste kinderboeken geworden.

De GVR
(Boekomslag op en.wiki.x.io)
Oorspronkelijke titel	The BFG
Auteur(s)	Roald Dahl
Vertaler	Huberte Vriesendorp
Kaftontwerper	Quentin Blake
Land	Verenigd Koninkrijk
Taal	Engels
Genre	Jeugdliteratuur
Uitgever	Jonathan Cape, in het Nederlands uitgegeven door Fontein
Uitgegeven	1982
Medium	Boek
Pagina's	211
ISBN	9026112750
Portaal    Literatuur

Roald Dahl

Inhoud

Sofie, een meisje uit een weeshuis in Londen, kan op een avond niet slapen. Ze denkt dat het spookuur is en kijkt stiekem naar buiten, omdat ze haar bed niet uit mag. Als ze besluit het raam dicht te doen vanwege de maneschijn, ziet ze buiten ineens een reus staan. Hij kijkt haar aan, hoort Sofies hart bonken – hij heeft namelijk buitengewoon goede oren – en ontvoert haar dan. Niemand mag namelijk een reus zien, anders zou de wereld op zijn kop staan. Hij neemt haar met een ongelofelijke snelheid mee naar zijn grot in Reuzenland.

Sofie denkt eerst dat de reus haar zal opeten, maar net deze ene reus blijkt de enige goede in Reuzenland te zijn. Hij heet de GVR, wat staat voor de Grote Vriendelijke Reus. Hij spreekt wel een nogal vreemdklinkend taaltje dat hij heeft geleerd uit slechts één boek, namelijk Oliver Twist. Dit boek heeft hij meer dan tachtig jaar geleden "geleend" uit iemands kinderkamer. Hij wil het daar binnenkort weer terugleggen.

De GVR vangt zowel mooie dromen als nachtmerries in Dromenland en bewaart deze in potjes. Al blazend op een lange trompet deelt hij de mooie dromen 's nachts weer uit aan slapende kinderen, de nachtmerries blaast hij thuis op. Hij eet alleen maar snoskommers (een soort harige komkommers), die eigenlijk heel vies zijn, maar er groeit niets anders in Reuzenland. Hij wil geen eten stelen van mensen en al zeker geen mensen of dieren opeten.

Hij vertelt Sofie – onder het genot van een drankje genaamd "fropskottel" – over de andere negen reuzen die in Reuzenland wonen. Dit zijn wél echte "mensenpeuzelende kannibalen". Ze spreken hetzelfde warrige dyslectische taaltje als de GVR (maar dan nog erger) en zijn twee keer zo groot als de GVR. Elke nacht trekken ze eropuit om slapende mensen ("mensbaksels") op te peuzelen. Als ze het warm hebben, gaan ze op de Noordpool Eskimo's eten. Bij grote honger spelen ze een paar Noren naar binnen. Maar het liefst eten ze kleine kinderen, die zijn lekker mals. Terwijl de GVR en Sofie in gesprek zijn komt onverwacht een van de andere reuzen, de Bloedbottelaar, de grot in. De Bloedbottelaar ontdekt Sofie bijna, maar ze verbergt zich in een snoskommer. Als de Bloedbottelaar hier even later een stuk van afbijt, proeft hij alleen de smaak hiervan. Hij spuugt alles walgend weer uit, zonder Sofie op te merken.

Omdat de GVR niet zo groot en gemeen is als de andere reuzen wordt hij nogal gepest. Uit verveling gebruiken ze hem als handbal. Uit wraak laat hij, als hij met Sofie terug is uit Dromenland, een gevangen nachtmerrie (Trolleklopper) – over de reuzendoder Jacob – los op de Vleeslapeter, de grootste reus van allemaal. Hierdoor ontstaat een verschrikkelijke vechtpartij tussen de negen reuzen. Maar, vertelt de GVR, ze zullen elkaar nooit doden. Ze vechten alleen maar met elkaar. Reuzen zijn namelijk niet zo gruwelijk als mensen.

Als de reuzen 's avonds opnieuw naar de mensenwereld gaan, raakt Sofie in paniek. Ze wil iedereen hiervoor waarschuwen, onder andere de koningin van Engeland, maar de GVR wijst erop dat niemand haar zou geloven. Bovendien zou Sofie dan teruggebracht worden naar het weeshuis en de GVR vreest dat men hem dan in de dierentuin zou opsluiten.

Ineens krijgt Sofie een heel goed idee: ze weet een manier om de koningin op een geloofwaardige manier te waarschuwen voor de reuzen waarbij zowel de GVR als zij niks hoeven te vrezen. Ze wil de koningin over de werkelijkheid laten dromen. De GVR accepteert dit plan en mengt hiervoor een speciale droom uit de biljoenen dromen die de hij verzameld heeft. Die droom gaat over alle gruwelijke daden van de reuzen, het bestaan van de GVR die kan uitleggen waar de reuzen zich bevinden en over het bestaan van Sofie zelf, die kan vertellen waar de GVR verstopt is. Die nacht gaan ze naar Buckingham Palace, waar de reus de droom bij de koningin inblaast en Sofie in haar kamer verbergt. De koningin en haar kamermeisje zijn verrast als ze 's ochtends Sofie in de kamer aantreffen, maar aangezien de koningin over haar gedroomd heeft en ook de GVR opduikt, gelooft ze dat wat ze gedroomd heeft werkelijkheid kan zijn. In The Times van die morgen staat bovendien dat een paar kinderen in de kostscholen op mysterieuze wijze zijn verdwenen. Onder de ramen van een slaapzaal zijn afgekloven botten gevonden.

De koningin schakelt het leger en de luchtmacht in. Terwijl de negen reuzen hun middagdutje doen, worden ze door de soldaten vastgebonden met kettingen en touwen. Het gaat bijna mis als de Vleeslapeter wakker wordt en een van de soldaten grijpt. Sofie steekt de broche die ze van de koningin heeft gekregen in de enkel van de Vleeslapeter, die hierdoor denkt dat hij door een giftige slang is gebeten en zich willoos laat vastbinden. De reuzen worden aan negen grote helikopters gehangen, naar Engeland gebracht en in een immens grote kuil gegooid. De GVR maakt hun boeien los, want ze eten toch geen soortgenoten, denkt hij. De GVR kan echter nog net op tijd uit de kuil ontsnappen als ze hebben besloten om hem in plaats daarvan te verorberen. Voortaan krijgen de mensetende reuzen voor straf alleen nog maar snoskommers te eten. Het gaat maar één keer mis, als drie dronken mannen besluiten om voor de grap eens in de kuil te klimmen.

De reus en Sofie krijgen, omdat ze de wereld van een groot gevaar hebben verlost, ieder een huis naast het paleis van de koningin. Sofie leert de reus fatsoenlijk praten en spellen, zo goed zelfs dat hij schrijver wordt. Het eerste boek dat hij schrijft gaat over Sofie en zichzelf en heet De GVR. De laatste regel meldt aan de lezer dat hij dit boek nu net uit heeft.

Personage namen verschillen

De personages uit De GVR hebben bij The BFG andere namen gekregen.

(De GVR)	(The BFG)
De GVR	The BFG
Sofie	Sophie
De Koningin van Engeland	The Queen of England
Mary, het kamermeisje van de Koningin	Mary, The Queen's maid
Mr. Tibbs	Mr. Tibbs
Mevr. Clonkers	Mrs. Clonkers
Het hoofd van het Leger en het hoofd van de Luchtmacht	The Heads of the Army and the Air-force
De Vleeslapeter	The Fleshlumpeater
De Bloedbottelaar	The Bloodbottler
De Mensenmepper	The Manhugger
De Vleeshakker	The Meatdripper
De Kinderkauwer	The Childchewer
De Slagersjongen	The Butcher Boy
De Meisjesstamper	The Maidmasher
De Bottenkraker	The Bonecruncher
De Schrokschranzer	The Gizzardgulper

Achtergronden

• Dahl droeg dit boek op aan zijn oudste dochter, Olivia, die in 1962 op zevenjarige leeftijd overleed aan de gevolgen van mazelen.
• De GVR kwam al eerder voor in een ander boek van Dahl, Daantje de wereldkampioen (1975). Hier vertelt de vader van de hoofdpersoon een verhaal over de Grote Vriendelijke Reus die overdag zowel mooie dromen als nachtmerries verzamelt. 's Nachts gaat de reus langs huizen en blaast de mooie dromen in bij slapende kinderen. De nachtmerries neemt de reus zelf mee waarna hij ze vernietigt.
• De naam Grote Vriendelijke Reus is een pleonasme, evenals de oorspronkelijke Engelse naam. Overigens is de GVR alleen groot in vergelijking met mensen; vergeleken met andere reuzen is hij klein.
• In het boek wordt vermeld dat alleen mensen hun soortgenoten doodmaken. In werkelijkheid doden veel dieren niet alleen hun eigen soortgenoten, maar is ook kannibalisme schering en inslag in het dierenrijk.

Bewerkingen

In 1989 verscheen de animatiefilm De GVR gebaseerd op het boek. In 2016 verscheen er een speelfilm over, De GVR van Steven Spielberg

Er is van dit boek ook een toneelstuk gemaakt met Ricky Koole als Sofie. Op 29 januari 2011 gaat de Vlaamse theaterversie in première in Gent, met Lulu Aertgeerts als Koningin, Jolijn Antonissen als Sofie en Jeroen Maes in de titelrol.

Varia

• Bulgarije is het enige land waar de mensetende reuzen nooit komen, omdat de mensen er naar zure yoghurt smaken.

Boeken van Roald Dahl