De Ondergedoken Camera

De Ondergedoken Camera (oorspronkelijk Nederland Archief voor film en foto) was een groep Amsterdamse fotografen die verzetswerk verrichtten tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitse bezetting van Nederland te documenteren.

De groep ontstond op initiatief van de fotograaf Fritz Kahlenberg en de verzetsman Tonny van Renterghem en omvatte zowel professionele fotografen als amateurs. Het doel was hun capaciteiten in te zetten om de bezetting te documenteren. Omdat fotograferen was verboden, werkten zij onder zeer moeilijke omstandigheden. Voor hun eigen veiligheid bleven ze vaak anoniem voor elkaar en kenden ze elkaar soms alleen bij hun schuilnaam.

Met de grootst mogelijke logistieke problemen als het ontbreken van materiaal en beperkte stroom – waardoor carbidlampen ingezet moesten worden en een centrale "donkere kamer" werd ingericht – lukte het hen om veel op de foto vast te leggen. De fototoestellen werden vaak verborgen onder de jas of ingebouwd in boodschappentassen of aktetassen met een gaatje voor de lens. Vooral de vrouwelijke leden konden onopvallend te werk gaan met een boodschappentas die geen argwaan wekte.

Ook konden foto's gemaakt worden van Duitse soldaten. Arrestaties van verzetsmensen en dergelijke konden gebruikt worden door het verzet en doorgegeven worden aan de geallieerden.

Leden

Bij de verzetsgroep waren onder anderen de volgende fotografen aangesloten:

Na de oorlog

Hun werk leverde duizenden foto's op, waarvan een deel direct na de bevrijding van 4 tot 21 juni 1945 werd tentoongesteld in het atelier van Marius Meijboom aan de Keizersgracht onder de titel De Ondergedoken Camera. Het is deze tentoonstelling waaraan de Amsterdamse verzetsgroep zijn naam is gaan ontlenen.^[14] In 1946 was de tentoonstelling in steden door heel Nederland te zien geweest.^[15] In 1947 werd de tentoonstelling Amsterdam tijdens de Hongerwinter georganiseerd met fotografie van de Ondergedoken Camera rond de Hongerwinter.

Literatuur

Documentaire The underground camera, Paul Moody, 1996

Bronnen, noten en/of referenties

[1] ttps://rkd.nl/explore/artists/1785

[2] ttps://collectie.nederlandsfotomuseum.nl/fotografen/detail/462fba66-a57d-21f0-7ec8-a271f4c47618/media/f64c7cc0-98e5-b62e-3aab-9dde32d15083. Gearchiveerd op 27 november 2021.

[3] ttps://collectie.nederlandsfotomuseum.nl/fotografen/detail/12318861-6da9-2ced-6ca8-8809385080e8/media/6a36b266-ac3d-bcc9-4f60-c3f5963714db. Gearchiveerd op 27 november 2021.

[4] ttps://de-dam-zevenmei1945.nl/nl/de-ondergedoken-camera/. Gearchiveerd op 11 maart 2023.

[5] ttps://www.volkskrant.nl/cultuur-media/spin-in-web-van-clandestiene-fotografen~b5c62ef2/

[6] ttps://rkd.nl/explore/artists/295767

[7] ttps://rkd.nl/explore/artists/279947

[8] ttps://collectie.nederlandsfotomuseum.nl/fotografen/detail/690592a5-825b-9353-08a5-461d465e1f65/media/357b3e5b-c73a-3ad7-d889-dfefba9c1a71. Gearchiveerd op 27 november 2021.

[9] ttps://collectie.nederlandsfotomuseum.nl/fotografen/detail/4afd7a72-d4bb-104e-7755-0bd19e21e9b1/media/ce5c43d1-57e1-32f8-8bf2-7f055312cc2b. Gearchiveerd op 27 november 2021.

[10] ttps://rkd.nl/explore/artists/391978

[11] ttps://collectie.nederlandsfotomuseum.nl/fotografen/detail/a54473a8-7a68-faa9-642a-017befe54fa9/media/5a3e141c-bf2c-6224-9dd0-524e40d6a89e. Gearchiveerd op 27 november 2021.

[12] ttps://rkd.nl/explore/artists/258916

[13] ttps://collectie.nederlandsfotomuseum.nl/fotografen/detail/e1af60ef-ccdd-6c9b-5410-4d72942b4192/media/undefined. Gearchiveerd op 27 november 2021.

[cultureelwoordenboek.nl-14] ttps://www.cultureelwoordenboek.nl/fotografie/de-ondergedoken-camera. Gearchiveerd op 1 juli 2022.

[resolver.kb.nl-15] ttps://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010954872:mpeg21:a0048

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]