Dichter des Vaderlands (België)

De Belgische Dichter des Vaderlands is een initiatief waarbij een dichter die voor een periode van twee jaar door de organisatoren wordt geselecteerd, in die periode jaarlijks zes gedichten aanbiedt over nationale thema's. Het project Dichter des Vaderlands is een literair initiatief van het Poëziecentrum (Gent), La Maison de la Poésie et de la Langue française (Namen) en de literaire organisatie VONK & Zonen (Antwerpen), in samenwerking met Passa Porta (Brussel) dat ook de vertalingen verzorgt. Sinds 2015 zijn ook Maison de la Poésie (Amay), het fiEstival maelstrÖm (Brussel), Poème 2 (Brussel) en Midis de la Poésie (Brussel) partners in het project, met de steun van de Nationale Loterij.

Het concept is geïnspireerd op het Nederlandse model, waar de eretitel om de vier jaar overgedragen wordt aan een andere dichter. In België wordt de titel om de twee jaar overgedragen aan een dichter uit een andere taalgemeenschap.

De eerste Belgische Dichter des Vaderlands was van 29 januari 2014 tot 27 januari 2016 de Vlaming Charles Ducal. De Franstalige Laurence Vielle nam de taak op van 27 januari 2016 tot januari 2018. Op Gedichtendag 2017 werd bekendgemaakt dat Els Moors Vielle zou opvolgen^[1] en op Gedichtendag 2020 nam de Franstalige Carl Norac het stokje van Els Moors over^[2]. Een volgende Dichter des Vaderlands kan ook uit de Duitstalige Gemeenschap voortkomen.^[3] In 2022 werd Mustafa Kör benoemd.^[4]

De taak van de Dichter

De Dichter schrijft minimaal zes gedichten per jaar over diverse thema’s die iedereen in het land aanbelangen. De gedichten worden telkens in de drie landstalen aangeboden en gelijktijdig gepubliceerd in de kranten De Morgen en Grenz-Echo en het tijdschrift l’Avenir. De dichter geeft ook voordrachten en lezingen in de andere taalgemeenschappen van het land.^[3]

Het project heeft bovendien ook een sociale functie: het onderzoekt hoe poëzie een rol kan spelen in het maatschappelijk debat.

Drie landstalen

Het is een project over de taalgrenzen heen, in de geest van het nieuwe cultureel samenwerkingsverdrag tussen de Vlaamse en de Franse Gemeenschap. “Dit is geen belgicistisch statement”, zegt Carl De Strycker van het Poëziecentrum, “maar het gevolg van een literaire bekommernis."^[3] Het project biedt de drie taalgemeenschappen de kans om elkaars dichters te leren kennen.”

De eerste Dichter

Charles Ducal (geb.1952) heeft in Vlaanderen niet zoveel naamsbekendheid, maar wordt gezien als een van de belangrijkste dichters eind 20e-begin 21e eeuw in Nederlandstalig België. Hij schrijft sterke poëzie in een toegankelijke, op het oog klassieke vorm. Inhoudelijk gaat zijn werk vaak over (innerlijke) conflicten, en niet zelden spreekt er ook een grote maatschappelijke betrokkenheid uit zijn werk. Op het moment dat hij tot Dichter des Vaderlands gekozen wordt, 29 januari 2014, heeft hij zeven gedichtenbundels geschreven.

Historiek

De functie van Dichter des Vaderlands gaat terug tot in de Romeinse tijd: de titel ‘Poeta Laureatus’ werd gegeven aan dichters die als blijk van waardering voor hun werk op het Capitool gekroond werden met een aan Apollo gewijde lauwerkrans. Onder meer Horatius (in 17 v.Chr.) kreeg de eer om deze eretitel te dragen.

In de Angelsaksische wereld is het concept ‘Poet Laureate’ al enkele eeuwen bekend en komt uit de traditie van barden en minstrelen die de lof van de koningen moesten zingen.

In Engeland werd door Koning Karel I voor de eerste keer de titel toegekend in 1616. Tot op heden kent Engeland een Poet Laureate. De dichter wordt aangesteld voor het leven en schrijft gedichten voor het hof en bij nationale gebeurtenissen.

Sedert 1937 hebben ook de Verenigde Staten een Poet Laureate. Deze wordt benoemd door de Librarian of Congress voor een periode van acht maanden. Zijn taak is om goede poëzie toegankelijk te maken voor een groter publiek. Specifieke taken van de dichters worden tot een minimum beperkt: de dichters kunnen de projecten die ze willen ontwikkelen zelf invullen.

Sedert 2000 heeft Nederland een Dichter des Vaderlands. Hij of zij blijft vier jaar Dichter des Vaderlands, waarna een andere dichter hem of haar opvolgt. De eerste Dichter des Vaderlands in Nederland was Gerrit Komrij.

Ook België heeft eerder al eens een Dichter des Vaderlands gehad: In 1899 werd de Franstalige Vlaamse dichter Emile Verhaeren door koning Albert I benoemd als ‘poète national’.

Lijst


Dichter des Vaderlands	Geboorte en Overlijden	Ambtstermijn
Emile Verhaeren	21 maart 1855 - 27 november 1916	1908 - 1915
Charles Ducal	3 april 1952 -	29 januari 2014 - 27 januari 2016
Laurence Vielle	1968 -	27 januari 2016 - januari 2018
Els Moors	juli 1976 -	januari 2018 - 30 januari 2020
Carl Norac	29 juni 1960	30 januari 2020 - 23 maart 2022
Mustafa Kör		23 maart 2022