Eduard Poppius

Eduard Poppius
	Eduard Poppius (1576/1577-1624)
Algemene informatie
Volledige naam	Eduard Poppius
Geboren	1576/1577
Geboorteplaats	Enkhuizen
Overleden	9 maart 1624
Overlijdensplaats	Loevestein
Land	Nederland
Beroep	predikant
Werk
Jaren actief	1599-1620
Genre	Religie
	Dbnl-profiel
Portaal	Christendom

Eduard Poppius (Enkhuizen, 1576/1577 - Loevestein, 9 maart 1624) was een Nederlandse predikant en een van de stichters van de Remonstrantse Broederschap.

Leven en werk

Poppius was een zoon van de predikant Pieter Eduardsz Poppius. Hij studeerde theologie aan de Universiteit Leiden. Na zijn studie werd hij in 1599 predikant te Amstelveen. Van 1609 tot 1619 was hij predikant van de Nederduits Gereformeerde Kerk van Gouda. Hij werd in Gouda benoemd vanwege zijn keuze voor de ideeën van Arminius, die de leer van de predestinatie (voorbeschikking) afwees. Poppius behoorde in 1610 tot de ondertekenaars van de Remonstrantie (verzoekschrift), waarin de aanhangers van Arminius de Staten van Holland te hulp riepen in hun strijd binnen de gereformeerde kerk.

Op de Nationale Synode van Dordrecht in 1618/1619 werden de opvattingen van de remonstranten veroordeeld, waarna hun vertegenwoordigers - onder wie Poppius - de vergadering werden uitgestuurd. Zij werden verbannen uit de Republiek en op boerenkarren naar Waalwijk gebracht, dat toen onder Spaans gezag stond. In 1619 was Poppius een van de oprichters van de Remonstrantse Broederschap in Antwerpen en werd hij benoemd tot een van de zes directeuren van de broederschap. Hij keerde toch weer terug naar Gouda en hield daar kerkdiensten zowel in schuilkerken als in de open lucht. In Gouda werd de gematigde baljuw Schaep in november 1620 vervangen door Anthony Cloots. Deze maakte fanatiek jacht op de remonstranten. Poppius moest vrezen voor zijn arrestatie nadat 800 gulden was uitgeloofd voor zijn arrestatie. Ook zijn vrouw werd de toegang tot de stad ontzegd.

In 1623 werd hij in Haarlem gevangengenomen en afgevoerd naar Slot Loevestein, vanwege een vermeende medeplichtigheid aan het beramen van een aanslag op prins Maurits. Hij overleed het jaar daarop in zijn gevangenschap aldaar.

Op een door Pieter Sluyter in 1704 vervaardigde gravure staat:

EDUARDUS POPPIUS
Dit 's POPPIUS, die door den sleutel van Godts woort
Den weg ten Hemel wees, maar door een ENGE POORT:
Godtvruchtig, vreedzaam, fel bestraffer van de zonden:
Deez goot den oly, naar den geest, in Jesus wonden.

Bibliografie

Eduard Poppius door Pieter Sluyter (1704)

De Enge Poorte, ofte, Predicatien Over eenighe voortreffelijcke Texten, ofte Spreucken der heyligher Schrifture, uitg. Jasper Tournay, Gouda, 1616 (herdrukken in 1630 en 1649) + Aenhanghsel vande Enge-poort, 1624
Ontdeckinghe van den oproerighen gheest der Contra-Remonstrantsghesinden .., 1618
Ghebedt der verdrvckte ende bedroefde Ghemeente Iesu Christi inde Vereenichde Nederlanden ende voornemel_ck inde Prouincien van Hollant. Tot Godt ende den Vader Iesu Christi, 1619
Christelicke vermaninghe vande ghetrouwe herders (teghenwoordigh uytlanch sijnde) aen haer bedruckte gemeente, 1619
Troosteliick Nieuwe-Jaer, den christelijcken gemeynten der remonstranten die inde vereenichde Neder-landen vervolghinghe lijden, toeghesonden van weghen hare herders ende leeraers, om voorstant van waerheydt ende van vrheyt der conscientie in ballinghschap verdreven zijnde, 1620
Antwoordt op de malitieuse calumnie der contra-remonstranten in de Vereenichde Nederlanden. Daer mede sy, oorsake nemende uyt verscheyden andere ongefundeerde redenen ... als oockuyt de schandelijcke afval Petri Bertii, de remonstrantsche predicanten ... valschelijck beschuldighen, dat sy papisten zijn .., 1620
Nievwe-iaer vervatende stoffe tot goede ende vreedsame bedenckinghen ende raetpleginghen over religions saken in dese bedroefde tijden: voor magistraten, leeraers ende gemeene ingesetene vande vereenighde Nederlanden, 1621
Aenwijsinghe vande groote ende grove mis-slaghen .., 1622
Christeliicke gebeden ten dienste van crancke persoonen, die boetvaerdigh zijn ende in Christum ghelooven, so om voor ende met hunlieden van andere; als oock om van haer selven gedaen te worden, 1624 (herdruk in 1628)
Siecken-troost, dat is: Aensprake, onderwijsinghe ende vermaninghe aen de crancke luyden van allerley soorten onder de Christenen, gherichtet nae den staet vande wandelinghe, diese elck, gheduyrende hare gesontheyt, geleyt hebben ..., 1625 (herdrukken in 1626 en 1648)
Verklaringhe over de woorden dees H. Evangelist Matthei XVIII. vers. 7, 1626
Handt-boecxken van de gheboden Godes, Amsterdam, 1627
Kleynoodt vervatende eenige schriftjens D. Eduardi Poppii saliger dewelcke nae s_n overl_den gevonden z_nde, ofte hier ende daer onder verscheyden vrienden verstrooyt, nu hier in een bondel te samen z_n gebracht, ende tot stichtinge van veele in druck uytgegeven, Amsterdam, 1647
Historisch verhael van 'tgene tusschen den synodo nationaal ende de geciteerde remonsranten is ende buyten de synodale vergaderinghe is ghepasseert : met een voor-reden dienende tot wechneminge van scheuringhe, Amsterdam, 1649

met anderen:

Theses theologicæ complectentes primæ quæstionis in cathechesi Hollandicarum ecclesiarum analysin & explicationem : disputatæ sub præsidio, Leiden, 1598
Theses theologicæ de Evangelio, Leiden, 1599
Cort ende grondich bericht voor alle eenvoudighe ende godtlievende menschen, om haer van de leere, die in den Dordtschen Synodo ghearresteert is, ende van de Contra-Remonstranten ghedreven wordt, een afschrick te hebben, 1625

Historische roman

In 2006 verscheen de historische roman Titia en de dominee: een historisch verhaal over godsdienst, haat en liefde door Dick Jonker en met medewerking van Marlies Temmink-Hos over het leven van Poppius in Gouda. Deze uitgave kwam mede tot stand met medewerking van de Remonstrantse Gemeente Gouda.

Bronnen

Walvis, Ignatius Goudsche onkatolijke kerkzaken uitg. Eburon, Delft 1999, ISBN 90 51 66 693 4
Abels, P.H.A.M. Van ketternest tot bolwerk van rechtzinnigheid in: Duizend jaar Gouda, een stadsgeschiedenis, blz. 448/449, Hilversum, 2002, ISBN 90-6550-717-5
Deursen, A. Th. in: Biografisch lexicon voor de geschiedenis van het Nederlands protestantisme Eduard Popius
Knipscheer in: Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek (NNBW) Eduard Poppius