Eromangasaurus
Eromangasaurus australis is een lid van de Plesiosauria dat tijdens het vroege Krijt leefde in het gebied van het huidige Australië.
Vondst en naamgeving
bewerkenTed Noonan vond in de jaren zeventig bij de Yambore Creek, ten noorden van Maxwelton in centraal noordelijk Queensland het achterdeel van de kop en vijf halswervels van een plesiosauriër welke in 1980 gedoneerd werden aan de Geological Survey of Queensland. Later, in 1976, groef een expeditie van het Australian Museum door Tony Thulborne, Richard Molnar en Mary Wade de voorkant van de kop op, die het inventarisnummer AM F6005 kreeg, zonder te kunnen onderkennen dat het om hetzelfde dier ging. Dat werd pas in 1981 door Alex Ritchie van het AM ontdekt bij een preparering van de fossielen, die voortgezet werd in het Queensland Museum.
In 1982 stelde Per Ove Persson dat het specimen gedetermineerd kon worden als een Woolungasaurus cf. glendowerensis Persson, 1960. In 1993 echter meenden Tony Thulborn en Susan Turner dat het om een nieuw geslacht ging dat ze echter niet benoemden. De fossielen toonden geen kenmerken van Woolungasaurus die daarbij uit oudere lagen stamt en een nomen dubium geacht werd.
In 2004 voerde Sven Sachs een revisie uit van Woolungasaurus die hij gelijkstelde aan Styxosaurus. Van het specimen uit Queensland meende hij dat het een soort van Tuarangisaurus kon vertegenwoordigen. In 2005 benoemde Benjamin Kear op basis van hetzelfde specimen de typesoort Eromangasaurus carinognathus. De geslachtsnaam verwees naar het Eromangabekken. De soortaanduiding is afgeleid van het Latijn carina. "kiel" en het Grieks gnathos, "kaak", een verwijzing naar de middenrichel op de achterste symfyse van de onderkaken. Kear had uit de publicatie van Sachs kunnen afleiden dat die op het punt stond zelf een nieuwe soort te benoemen. Inderdaad benoemde hij in 2005 een Tuarangisaurus australis, de "zuidelijke" verwijzend naar Australië, nog voordat Kears artikel gedrukt werd. Deze is dus een objectief ouder synoniem van Eromangasaurus carinognathus. In 2007 concludeerde Kear dat het taxon niet tot Tuarangisaurus behoort. De soortaanduiding van T. australis behoudt echter, zoals Kear erkende, de prioriteit en de geldige combinatio nova is dan Eromangasaurus australis.
Het holotype, QM F11050, is gevonden in een laag van de Toolebucformatie die dateert uit het late Albien. Het bestaat uit een schedel met onderkaken, verbonden met de eerste vijf halswervels, inclusief de atlas en de draaier. Volgens Thulborne en Turner was de schedel gekraakt doordat een pliosauride, wellicht Kronosaurus, de plesiosauriër in de kop gebeten had.
Sachs wees enkele wervels uit het vondstgebied toe, de specimina QM F12216-19, en QM F12217&2.
Beschrijving
bewerken
Eromangasaurus is ongeveer zeven meter lang bij een gewicht van een ton.
Sachs stelde onderscheidende kenmerken vast maar die werden ten dele door Kear betwist en beklemtoonden vooral het verschil met Tuarangisaurus wat minder relevant is als de soort niet tot dat geslacht behoort. Kear gaf zelf twee autapomorfieën aan, unieke afgeleide eigenschappen. In de praemaxillae samen staan zeven tanden, drie paar aan de zijkanten en één vooraan. De symfyse van de onderkaken is langwerpig draagt een opvallende kiel op de achterste onderzijde.
Daarnaast is er een unieke combinatie van op zich niet unieke kenmerken. De bovenste binnenste tak van de praemaxilla raakt een voorste uitbreiding van het wandbeen. Er is geen duidelijke bijdrage van het voorhoofdsbeen aan de rand van het slaapvenster. Er is vermoedelijk wel een foramen pineale maar wordt niet begrensd door het voorhoofdsbeen. Het squamosum raakt het postorbitale niet. Het jukbeen heeft geen duidelijke bijdrage aan de dunne beenbalk tussen de oogkas en de uitholling rond het slaapvenster. De vleugel van het pterygoïde naar het quadratum raakt zowel dat laatste als het squamosum. De pterygoïden raken elkaar achter de achterste tussenliggende holte maar worden bedekt door de achterste tak van het parasfenoïde. Het parasfenoïde is smal en is gekield over het onbedekte achterste deel. Het voorste deel van de fossa Meckeliana is overkluisd. De symfyse van de onderkaken bestaat alleen uit hun dentaria. Het coronoíde van de onderkaak is van bezijden niet zichtbaar. Het bovenkaaksbeen draagt lange vangtanden. De rib van de draaier heeft maar één kop en de basis ervan is beperkt tot het wervellichaam.
Fylogenie
bewerken
Een mogelijke stamboom toont het volgende kladogram:
| Cryptoclidia |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Literatuur
bewerken- Persson, P.O. 1982. "Elasmosaurid skull from the Lower Cretaceous of Queensland (Reptilia: Sauropterygia)". Memoirs of the Queensland Museum 20: 647–655
- Thulborn, T., and S. Turner. 1993. "An elasmosaur bitten by a pliosaur". Modern Geology 18: 489–501
- Sachs, S. 2004. "Redescription of Woolungasaurus glendowerensis (Plesiosauria: Elasmosauridae) from the Lower Cretaceous of northeast Queensland." Memoirs of the Queensland Museum 49: 713–731
- Sven Sachs. 2005. "Tuarangisaurus australis sp. nov. (Plesiosauria: Elasmosauridae) from the Lower Cretaceous of northeastern Queensland, with additional notes on the phylogeny of the Elasmosauridae". Memoirs of the Queensland Museum. 50: 425–440
- (en) Kear, Benjamin P. (30 december 2005). A new elasmosaurid plesiosaur from the Lower Cretaceous of Queensland, Australia. Journal of Vertebrate Paleontology 25 (4): 792–805. ISSN:0272-4634. DOI:[0792:ANEPFT2.0.CO;2 10.1671/0272-4634(2005)025[0792:ANEPFT]2.0.CO;2].
- (en) Kear, Benjamin P. (12 maart 2007). Taxonomic clarification of the Australian elasmosaurid genus Eromangasaurus , with reference to other austral elasmosaur taxa. Journal of Vertebrate Paleontology 27 (1): 241–246. ISSN:0272-4634. DOI:[241:TCOTAE2.0.CO;2 10.1671/0272-4634(2007)27[241:TCOTAE]2.0.CO;2].