Kruisdistel

geslacht uit de schermbloemenfamilie

(Doorverwezen vanaf Eryngium)

Kruisdistel (Eryngium) is een geslacht uit de schermbloemenfamilie (Umbelliferae oftewel Apiaceae). De botanische naam Eryngium is afkomstig van de Oudgriekse naam voor Eryngium vulgare. Het geslacht kent circa 230 soorten.

Kruisdistel

Eryngium maritimum

Taxonomische indeling

Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade:	Campanuliden
Orde:	Apiales
Familie:	Apiaceae (Schermbloemenfamilie)
Onderfamilie:	Apioideae

Eryngium
Tourn. ex L. (1753)

Afbeeldingen op

Wikimedia Commons

Portaal

Het geslacht is zeer vormrijk, waardoor er slechts weinig algemene kenmerken zijn.

De stelen van de bloemschermpjes zijn vrij kort, waardoor de schermpjes vrijwel tot bloemhoofdjes teruggedrongen zijn. Deze zijn door een hulsel van stekelige omwindselbladeren omgeven.

De bloemen zijn meest wit of blauw. Een aantal soorten met amethyst blauwe bloemen worden gekweekt.

De planten zijn in het algemeen distelachtig met harde, doornachtige bladeren. Hoewel het deels om eenjarige kruidachtige planten gaat, bereiken sommige soorten een hoogte van enkele meters. De meeste soorten zijn 0,5-1 m hoog.

Verspreiding

Het geslacht komt in alle gematigde gebieden van de aarde voor, van Noord-Amerika en Europa tot in Nieuw-Zeeland.^[1] De grootste soortenrijkdom treft men in Mexico, Zuid-Brazilië en Argentinië aan.

In België en Nederland komen de volgende soorten in het wild voor:

Blauwe zeedistel (Eryngium maritimum)
Echte kruisdistel (Eryngium campestre)

Vijf soorten komen van nature voor in Australië. In de Alpen is de Eryngium alpinum (Chardon bleu) bekend.

Ecologische aspecten

De planten in dit geslacht zijn waardplant voor onder meer Aethes nefandana en Erynnis tages.

Soorten

Eryngium absconditum Esquivel Mattos & C.I.Calviño
Eryngium agavifolium Griseb.
Eryngium alismifolium Greene
Eryngium aloifolium Mart. ex Urb.
Eryngium alpinum L.
Eryngium alternatum J.M.Coult. & Rose
Eryngium amethystinodes Kuntze
Eryngium amethystinum L.
Eryngium amorginum Rech.f.
Eryngium andicola H.Wolff
Eryngium anomalum Hook. & Arn.
Eryngium antiatlanticum Jury
Eryngium aquaticum L.
Eryngium aquifolium Cav.
Eryngium arenosum C.I.Calviño & G.A.Levin
Eryngium argyreum Maire
Eryngium aristulatum Jeps.
Eryngium armatum (S.Watson) J.M.Coult. & Rose
Eryngium aromaticum Baldwin
Eryngium articulatum Hook.
Eryngium atlanticum Batt. & Pit.
Eryngium babadaghense G.E.Genç, Akalın & Wörz
Eryngium balansae H.Wolff
Eryngium baldwinii Spreng.
Eryngium beckii M.Mend.
Eryngium beecheyanum Hook. & Arn.
Eryngium billardierei F.Delaroche
Eryngium bithynicum Boiss.
Eryngium boissieuanum H.Wolff
Eryngium bolivianum M.Mend.
Eryngium bonplandii F.Delaroche
Eryngium bornmuelleri Nábělek
Eryngium bourgatii Gouan
Eryngium brasiliense Constance
Eryngium buchtienii H.Wolff
Eryngium bungei Boiss.
Eryngium bupleuroides Hook. & Arn.
Eryngium caeruleum M.Bieb.
Eryngium caespitiferum Font Quer & Pau
Eryngium calaster Standl.
Eryngium campestre L. - Echte kruisdistel
Eryngium canaliculatum Cham. & Schltdl.
Eryngium cardosii Clos
Eryngium carlinae F.Delaroche
Eryngium carlinoides Boiss.
Eryngium castrense Jeps.
Eryngium cervantesii F.Delaroche
Eryngium chamissonis Urb.
Eryngium chubutense Neger ex Dusén
Eryngium ciliatum Cham. & Schltdl.
Eryngium columnare Hemsl.
Eryngium comosum F.Delaroche
Eryngium constancei M.Y.Sheikh
Eryngium coquimbanum Phil.
Eryngium corallinum Mathias & Constance
Eryngium corniculatum Lam.
Eryngium coronatum Hook. & Arn.
Eryngium crassifolium A.Padin & C.I.Calviño
Eryngium crassisquamosum Hemsl.
Eryngium creticum Lam.
Eryngium cuneifolium Small
Eryngium cylindricum Larrañaga
Eryngium cymosum F.Delaroche
Eryngium davisii Kit Tan & Yıldız
Eryngium delarocheanum H.Wolff
Eryngium deppeanum Schltdl. & Cham.
Eryngium depressum Hook. & Arn.
Eryngium desertorum Zohary
Eryngium dichotomum Desf.
Eryngium diffusum Torr.
Eryngium dilatatum Lam.
Eryngium divaricatum Hook. & Arn.
Eryngium dorae C.Norman
Eryngium duriaei J.Gay ex Boiss.
Eryngium dusenii H.Wolff
Eryngium ebracteatum Lam.
Eryngium eburneum Decne.
Eryngium echinatum Urb.
Eryngium ekmanii H.Wolff
Eryngium elegans Cham. & Schltdl.
Eryngium eriophorum Cham. & Schltdl.
Eryngium erzincanicum Yıld.
Eryngium eurycephalum Malme
Eryngium expansum F.Muell.
Eryngium falcatum F.Delaroche
Eryngium falcifolium Irgang
Eryngium ferrisiae Constance
Eryngium floribundum Cham. & Schltdl.
Eryngium fluitans M.E.Jones
Eryngium fluminense Urb.
Eryngium foetidum L. - Stinkdistel
Eryngium foliosum Scheele
Eryngium fontanum A.E.Holland & E.J.Thomps.
Eryngium galeottii Hemsl.
Eryngium galioides Lam.
Eryngium gentryi Constance & Bye
Eryngium ghiesbreghtii Decne.
Eryngium giganteum M.Bieb.
Eryngium glaciale Boiss.
Eryngium glaziovianum Urb.
Eryngium globosum Hemsl.
Eryngium glomeratum Lam.
Eryngium glossophyllum H.Wolff
Eryngium goulartii Urb.
Eryngium goyazense Urb.
Eryngium gracile F.Delaroche
Eryngium gramineum F.Delaroche
Eryngium grossii Font Quer
Eryngium guatemalense Hemsl.
Eryngium haenkei C.Presl ex DC.
Eryngium hainesii C.C.Towns.
Eryngium hassleri H.Wolff
Eryngium heldreichii Boiss.
Eryngium hemisphaericum Urb.
Eryngium hemsleyanum H.Wolff
Eryngium heterophyllum Engelm.
Eryngium hookeri Walp.
Eryngium horridum Malme
Eryngium humboldtii F.Delaroche
Eryngium humifusum Clos
Eryngium humile Cav.
Eryngium huteri Porta & Rigo
Eryngium ilex P.H.Davis
Eryngium ilicifolium Desf.
Eryngium inaccessum Skottsb.
Eryngium incantatum Lucena, Novara & Cuezzo
Eryngium integrifolium Walter
Eryngium iranicum Mozaff.
Eryngium irgangii D.B.Lucas
Eryngium irwinii Constance
Eryngium isauricum Contandr. & Quézel
Eryngium jaliscense Mathias & Constance
Eryngium junceum Cham. & Schltdl.
Eryngium juncifolium (Urb.) Mathias & Constance
Eryngium karatavicum Iljin
Eryngium koehneanum Urb.
Eryngium kotschyi Boiss.
Eryngium lacustre Pohl ex Urb.
Eryngium leavenworthii Torr. & A.Gray
Eryngium lemmonii J.M.Coult. & Rose
Eryngium leptophyllum H.Wolff
Eryngium longifolium Cav.
Eryngium lorentzii H.Wolff
Eryngium luzulifolium Cham. & Schltdl.
Eryngium macracanthum Phil.
Eryngium macrocalyx Schrenk ex Fisch. & C.A.Mey.
Eryngium madrense S.Watson
Eryngium malmeanum H.Wolff
Eryngium marginatum Pohl ex Urb.
Eryngium maritimum L. - Blauwe zeedistel
Eryngium marocanum Pit.
Eryngium mathiasiae M.Y.Sheikh
Eryngium megapotamicum Malme
Eryngium mesopotamicum T.M.Pedersen
Eryngium mexiae Constance
Eryngium molleri Gand.
Eryngium moluccanum Steenis
Eryngium monocephalum Cav.
Eryngium montanum J.M.Coult. & Rose
Eryngium multicapitatum Morong
Eryngium nasturtiifolium Juss. ex F.Delaroche
Eryngium neei M.Mend.
Eryngium noeanum Boiss.
Eryngium nudicaule Lam.
Eryngium octophyllum Korovin
Eryngium ombrophilum Dusén & H.Wolff
Eryngium ovinum A.Cunn.
Eryngium palmatum Pančić & Vis.
Eryngium palmeri Hemsl.
Eryngium palmito Boiss. & Heldr.
Eryngium paludosum (C.Moore) P.W.Michael
Eryngium pandanifolium Cham. & Schltdl.
Eryngium paniculatum Cav. & Dombey ex F.Delaroche
Eryngium paraguariense Urb.
Eryngium pectinatum C.Presl ex DC.
Eryngium pendletonense K.L.Marsden & M.G.Simpson
Eryngium petiolatum Hook.
Eryngium phyteumae F.Delaroche
Eryngium pilularioides Hemsl. & Rose
Eryngium pinnatifidum Bunge
Eryngium pinnatisectum Jeps.
Eryngium plantagineum F.Muell.
Eryngium plantaginifolium H.Wolff
Eryngium planum L.
Eryngium pohlianum Urb.
Eryngium polycephalum Hausskn. ex H.Wolff
Eryngium polyrhizum Clos
Eryngium pratense Phil.
Eryngium pringlei Hemsl. & Rose
Eryngium pristis Cham. & Schltdl.
Eryngium proliferum Brade
Eryngium prostratum Nutt. ex DC.
Eryngium proteiflorum F.Delaroche
Eryngium pseudojunceum Clos
Eryngium pseudothorifolium Contandr. & Quézel
Eryngium pugae I.García, Mart.-Ram. & Ocampo
Eryngium pulchellum Phil.
Eryngium purpusii Hemsl. & Rose
Eryngium pusillum L.
Eryngium pyramidale Boiss. & Hausskn.
Eryngium racemosum Jeps.
Eryngium ramboanum Mathias & Constance
Eryngium rauhianum Mathias & Constance
Eryngium raulinii Mathias & Constance
Eryngium regnellii Malme
Eryngium riparium Larrañaga
Eryngium rochei Constance
Eryngium rojasii H.Wolff
Eryngium rosei Hemsl.
Eryngium rostratum Cav.
Eryngium sanguisorba Cham. & Schltdl.
Eryngium sarcophyllum Hook. & Arn.
Eryngium scaposum Turcz.
Eryngium scirpinum Cham.
Eryngium sellowii H.Wolff
Eryngium serbicum Pančić
Eryngium serra Cham. & Schltdl.
Eryngium serratum Cav.
Eryngium smithii Mathias & Constance
Eryngium sparganioides Clos
Eryngium sparganophyllum Hemsl.
Eryngium spinalba Vill.
Eryngium stenophyllum Urb.
Eryngium strotheri Constance & Affolter
Eryngium subacaule Cav.
Eryngium subinerme (H.Wolff) Mathias & Constance
Eryngium supinum J.M.Black
Eryngium tenue Desf.
Eryngium ternatum Poir.
Eryngium thorifolium Boiss.
Eryngium thyrsoideum Boiss.
Eryngium tricuspidatum L.
Eryngium triquetrum Vahl
Eryngium trisectum Wörz & H.Duman
Eryngium tzeltal Constance
Eryngium unifultum Clos
Eryngium urbanianum H.Wolff
Eryngium variifolium Coss.
Eryngium vaseyi J.M.Coult. & Rose
Eryngium venustum Bartlett ex Constance
Eryngium vesiculosum Labill.
Eryngium viviparum J.Gay
Eryngium wanaturi Woronow
Eryngium weberbaueri H.Wolff
Eryngium wiegandii Adamović
Eryngium woodii M.Mend.
Eryngium yuccifolium Michx.
Eryngium zosterifolium H.Wolff

Hybriden

Eryngium × chevalieri Sennen
Eryngium × fernandezianum Skottsb.
Eryngium × heteracanthum Teyber
Eryngium × kalotaszegense J.Papp & Ujvárosi
Eryngium × microcephalum Sieber
Eryngium × mohamedanii Font Quer & Pau
Eryngium × rocheri P.Fourn.
Eryngium × visianii Teyber

Bronnen

Externe links

Eryngium in de Flora of China
Eryngium in de Flora of Pakistan
Eryngium in de Flora of Missouri
Eryngium (lijst) en beschrijving in FloraBase - the Western Australian Flora
(en) Eryngium in de NCBI Taxonomy Browser

Bronnen, noten en/of referenties

↑ (en) Eryngium Tourn. ex L. Royal Botanic Gardens, Kew

Zie de categorie Eryngium van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wiki.x.io/w/index.php?title=Kruisdistel&oldid=68261178"