François-Adrien Boieldieu

François-Adrien Boieldieu
	François Adrien Boieldieu, naar een schilderij van Henri-François Riesener, Bibliothèque nationale de France
Algemene informatie
Volledige naam	François-Adrien Boieldieu
Geboren	16 december 1775
Geboorteplaats	Rouen
Overleden	8 oktober 1834
Overlijdensplaats	Varennes-Jarcy
Land	Frankrijk
Werk
Genre(s)	Klassiek
Beroep	Componist, muziekpedagoog, dirigent
	(en) Discogs-profiel; (en) IMDb-profiel; (en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek

François-Adrien Boieldieu (Rouen, 16 december 1775 - Varennes-Jarcy, departement Seine-et-Oise (bij Parijs), 8 oktober 1834) was een Frans operacomponist, muziekpedagoog en dirigent.

Levensloop

Boieldieu's vader was secretaris bij de aartsbisschop van Rouen en zo is het niet verwonderlijk, dat François-Adrien van de koorleider Urbain Cornonnier en later van de organist Charles Broche van de Kathedraal Notre-Dame te Rouen muziekles kreeg. Als kind had hij al een grote voorliefde voor de opera, en de favoriete opera in Rouen aan het einde van de achttiende eeuw was de opéra comique. Op achttienjarige leeftijd schreef hij zelf een stuk in dit genre La fille coupable. Zijn tweede opera beleefde de première nog in Rouen, maar werd onmiddellijk daarna ook in Parijs en later in Sint-Petersburg uitgevoerd.

Boieldieu vertrok naar Parijs en werd in 1796 leerling van Luigi Cherubini. Hij werd ook bevriend met Étienne Nicolas Méhul en andere componisten. In Parijs schreef hij nog meer opera's. Zijn Le Calife de Bagdad werd een doorslaand succes. In 1804 werd hij benoemd aan het Tsarenhof in Sint-Peterburg, waar hij directeur van de Franse opera werd. In 1811 kwam hij weer terug naar Parijs, waar hij in 1815 hofcomponist werd. In 1817 werd hij opvolger van Étienne Nicolas Méhul als professor voor compositie aan het Conservatoire national supérieur de musique in Parijs. Omdat hij ziek was leefde hij in deze tijd veel in zijn landhuis in Villeneuve-Saint-Georges, in het departement Val-de-Marne en componeerde hij heel weinig.

De successen van de opera's van Gioacchino Rossini in Parijs schudden hem op en zijn antwoord was de opera La Dame Blanche in 1825. Deze opera werd door vakmensen als een van de merkwaardigste romantische Franse opera's gezien; men herkende invloeden van Carl Maria von Weber, die deze opera zeer bewonderde. De opera inspireerde anderzijds Richard Wagner bij zijn arbeid aan Der Fliegende Holländer. Wagner had ook een voorkeur voor Boieldieu's opera Les deux nuits. Hector Berlioz sprak er niet zonder sarcasme over, dat het koor La belle nuit uit deze opera verbazingwekkende overeenkomsten vertoonde met het bruidskoor uit de opera Lohengrin.

Door de Julirevolutie verloor Boieldieu al zijn betrekkingen. Daarop werd hij erg ziek en kreeg hij tuberculose, waaraan hij in 1834 overleed.

Composities

Werken voor orkest

1792 Concert, voor piano en orkest
1800 Concerto en ut majeur, voor harp en orkest, op. 82
1801 Zes walsen, voor klein orkest

Muziektheater

Opera's

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1793	La fille coupable	2 aktes	2 november 1793, Rouen, Théâtre des arts	Jacques François Adrien Boieldieu
1795	Rosalie et Myrza	3 aktes	28 oktober 1795, Rouen, Théâtre des arts	Jacques François Adrien Boieldieu
1797	La Famille suisse	1 akte	11 februari 1797, Parijs, Opéra-Comique Feydeau	Claude Godard d'Aucort de Saint-Just
1797	L'Heureuse Nouvelle	1 akte	7 november 1797, Parijs, Opéra-Comique Feydeau	Claude Godard d'Aucort de Saint-Just en Charles de Longchamp
1797	Le Pari ou Mombreuil et Merville	1 akte	15 december 1797, Parijs, Opéra-Comique Favart	Charles de Longchamps
1798	Zoraïme et Zulnar	3 aktes	10 mei 1798, Parijs, Opéra-Comique Favart	Claude Godard d'Aucort de Saint Just
1798	La Dot de Suzette	1 akte	5 september 1798, Parijs, Opéra-Comique Favart	Dejaure, pseudoniem van: Jean-Élie Bédéno de Jaure
1799	Les Méprises espagnoles	1 akte	18 april 1799, Parijs, Opéra-Comique Feydeau	Claude Godard d'Aucort de Saint-Just
1799	Emma ou La Prisonnière	1 akte	12 september 1799, Parijs, Théâtre Montansier	Victor-Joseph Étienne de Jouy, Claude Godard d'Aucort de Saint-Just en Charles de Lonchamps
1800	Béniovski ou Les Exilés du Kamchattka	3 aktes	8 juni 1800, Parijs, Opéra-Comique Favart; 2e versie: 20 juli 1824, Parijs, Opéra-Comique Feydeau	Alexandre Vincent Pineux Duval, naar August von Kotzebue
1800	Le Calife de Bagdad	1 akte	16 september 1800 Parijs, Opéra-Comique Favart	Claude Godard d'Aucort de Saint-Just, naar een sprookje uit Duizend-en-één-nacht
1802-1803	Ma Tante Aurore ou Le Roman impromptu	3 aktes	13 januari 1803 Parijs, Opéra-Comique	Charles de Longchamps
1803	Le Baiser et la quittance ou Une aventure de garnison; samen met: Nicolas Isouard, Louis-Benôit Picard, Joseph-Marie-Armand-Michel Dieulafoy en Étienne Nicolas Méhul	3 aktes	18 juni 1803, Parijs, Opéra-Comique	Charles de Longchamps
1804	Aline, reine de Golconde	3 aktes	17 maart 1804 Sint-Petersburg, Hermitagetheater	Jean-Baptiste-Charles Vial en Edmond-Guillaume-François de Favières
1805	La Jeune Femme colère	1 akte	30 april 1805 Sint-Petersburg	Michel-Marie Claparède, naar Charles-Guillaume Étienner
1806	Un Tour de soubrette	1 akte	28 april 1806, Sint-Petersburg	N. Gersin
1806	Télémaque	3 aktes	28 december 1806, Sint-Petersburg	Paul Dercy
1807	Amour et mystère ou Lequel est mon cousin?	1 akte	1807, Sint-Petersburg	Joseph Pain
1808	Les Voitures versées (Le Séducteur en voyage)	2 aktes	16 april 1808, Sint-Petersburg, Hermitagetheater; 2e versie: 29 april 1820, Parijs, Opéra-Comique	Emanuel Mercier-Dupaty
1808	La Dame invisible	1 akte	1808, Sint-Petersburg	Alexis Daudet en Randon
1810	Rien de trop ou Les Deux Paravents	1 akte	25 december 1810/6 januari 1811 Sint-Petersburg, Hermitagetheater	Joseph Pain
1812	Jean de Paris	2 aktes	4 april 1812, Parijs, Opéra-Comique	Claude Godard d'Aucort de Saint-Just
1813	Le nouveau Seigneur de village	1 akte	29 juni 1813, Parijs, Opéra-Comique	Auguste-François Creuzé de Lesser en Edmond-Guillaume-François de Favières
1814	Bayard à Mézières ou Le Siège de Mézières; samen met: Charles Simon Catel, Luigi Cherubini en Nicolas Isouard	1 akte	12 februari 1814, Parijs, Opéra-Comique	René Allisan de Chazet en Emanuel Mercier-Dupaty
1814	Le Béarnais ou Henri IV en voyage	1 akte	21 mei 1814, Parijs, Opéra-Comique	Charles-Augustin Sewrin
1814	Angéla ou L'Atelier de Jean Cousin; samen met: Sophie Gail	1 akte	13 juni 1814, Parijs, Opéra-Comique	G. Montcloux d'Épinay
1816	La Fête du village voisin	3 aktes	5 maart 1816, Parijs, Opéra-Comique	Charles-Augustin Sewrin
1816	Charles de France ou Amour et gloire; samen met: André-Ferdinand Herold	2 aktes	18 juni 1816, Parijs, Opéra-Comique	Marie-Emmanuel Théaulon de Lambert, Armand Dartois en Armand Jean Le Bouthillier de Rancé
1818	Le Petit Chaperon de Rouge	3 aktes	30 juni 1818, Parijs, Opéra-Comique	Théaulon de Lambert
1821	Les Arts rivaux	1 akte	2 mei 1821, Parijs, Hôtel de Ville	René Allisan de Chazet
1821	Blanche de Provence ou La Cour des fées; samen met: Henri Montan Berton en Rudolphe Kreutzer	3 aktes	1 mei 1821, Parijs, Tuiléries	Théaulon de Lambert en Armand Jean Le Bouthillier de Rancé
1823	La France et l'Espagne	1 akte	15 december 1823, Parijs, Hôtel de Ville	René Allisan de Chazet
1824	Les Trois Genres; samen met: Daniel-François-Esprit Auber	1 akte	27 april 1824, Parijs, Théâtre de l'Odéon	August Eugène Scribe, Emanuel Mercier-Dupaty en Michel Pichat
1825	Pharamond	3 aktes	10 juni 1825, Parijs, Grand Opéra Garnier	Jacques François-Arsène Ancelot, Pierre-Marie-Alexandre Guiraud en Alexandre Soumet
1825	La Dame Blanche	3 aktes	10 december 1825, Parijs, Opéra-Comique	August Eugène Scribe, naar Sir Walter Scott, «Georg Mannering»
1829	Les Deux Nuits	3 aktes	20 mei 1829, Parijs, Opéra-Comique Ventadour	Jean-Nicolas Bouilly en August Eugène Scribe
1830	Marguerite	onvoltooid
1831	La Marquise de Brinvilliers; samen met: Daniel-François-Esprit Auber, Désiré Alexandre Batton, Henri Montan Berton, Felice Blangini, Luigi Cherubini, Michele Enrico Francesco Vincenzo Aloisio Paolo Carafa de Colobrano, André-Ferdinand Herold en Ferdinando Paër	3 aktes	31 oktober 1831, Parijs, Opéra-Comique	Castil-Blaze, pseudoniem van François-Henri-Joseph Blaze en August Eugène Scribe

Vocale muziek

Zestien zangcycli voor zangstem en piano
Romances voor zangstem en piano

Kamermuziek

1796 1e duo, voor harp en piano
1796 2e duo, voor harp en piano
1799 Sonate, voor viool en piano, op. 3
1800 3e duo con polacca, voor harp en piano
1803 4e duo, voor harp en piano
1807 Sonate, voor viool en piano, op. 7
1807 Sonate, voor viool en piano, op. 8

Werken voor piano

1785 Sonate, op. 1
1795 Sonate, op. 2
1799 Sonate, op. 4
1800 Trio, voor piano, op. 5
1800 Zes klein stukken en lichte oefeningen
1800 Sonate, op. 6
Ouverture de l'opéra: "La dame blanche", voor drie piano's

Werken voor harp

1795 Sonate, op. 8 Nr. 2

Bibliografie

Marie Cornaz: Inventaire complet du fonds musical des archives privées de la famille d'Arenberg à Enghien, Revue Belge de Musicologie vol. LVIII (2004), pp. 81–202. ISSN 0771-6788
K. Leuders: Franse organisten in het midden van de 20e eeuw en het fenomeen-Lemmens (1), Adem - driemaandelijks tijdschrift voor liturgische muziek, 32:N2 1996, pp. 68–69
Jozef Robijns, Miep Zijlstra: Algemene muziek encyclopedie, Haarlem: De Haan, 1979-1984, ISBN 978-90-228-4930-9
Francis Claudon: Dictionnaire de l'opéra-comique français, Paris: Peter Lang, 1995, 531 p., ISBN 978-3-906753-42-3
Franco Rossi, Michele Girardi: Indice Dei Nomi, in: Il teatro la Fenici : chronologia degli spettacoli 1938-1991, Venezia: Albrizzi Editore, 1992, 650 p., ISBN 88 317 5509 9
Franco Rossi, Michele Girardi: Indice Dei Nomi, in: Il teatro la Fenici : cronologia degli spettacoli (1792-1936), Albrizzi Editore, Venezia, 1989, 491 p., ISBN 88 7837 007 X
Paul E. Bierley, William H. Rehrig: The heritage encyclopedia of band music : composers and their music, Westerville, Ohio: Integrity Press, 1991, ISBN 0-918048-08-7
Ulrich Schreiber: Opernführer für Fortgeschrittene. Die Geschichte des Musiktheaters - Band 1: Von den Anfängen bis zur Französischen Revolution, Bärenreiter-Verlag, Kassel 1988, ISBN 3-7618-0899-2
Ulrich Schreiber: Opernführer für Fortgeschrittene. Die Geschichte des Musiktheaters - Band 2: Das 19. Jahrhundert, Bärenreiter Verlag, Kassel 1991, ISBN 3-7618-1028-8
Roman Jasinski: Boieldieu i jego Biala dama, Ruch Muzyczny 29:26-7 N7 1985
Roman Jasinski: O francuskiej operze komicznej i Janie z Paryza, Ruch Muzyczny 29:26-7 N9 1985
Sarah J. Mantel: An examination of selected opera-comiques of Adrien Boieldieu, Illinois (Urbana). 1985. dissertatie.
Spire Pitou: The Paris opera. - An encyclopedia of operas, ballets, composers, and performers; growth and grandeur, 1815-1914, New York: Greenwood Press, 1990, 1608 p., ISBN 978-0-313-26218-0
Joseph-Marc Bailbé: La "Dame Blanche", ou le fantastique galant (Boïeldieu et Nodler), Etudes Normandes. [33] (1984), No. 2, S. 7-16.
Elisabeth Bernard: Correspondance entre François Boïeldieu et l'editeur Janet, Etudes Normandes. [33] (1984), No. 2, S. 29-41.
Michelle Biget: Le discours pianistique de Boïeldieu, Etudes Normandes. [33] (1984), No. 2, S. 57-70.
Christian Goubault: Adrien Boïeldieu (1815-1883), compositeur d'opéras comiques. L'ombre de son pére, Etudes Normandes. [33] (1984), No. 2, S. 43-56.
Pierre-Albert Castanet: L'apothéose de Boïeldieu ou les hommages posthumes de 1834, Etudes Normandes. [33] (1984), No. 2, S. 21-28.
Georges Favre: Deux lettres d'Adrien Boïeldieu, Etudes Normandes. [33] (1984), No. 2, S. 17-19.
Georges Favre: Boïeldieu, 1a vie., Réimpr. en facs. de l'éd. de Paris, 1944, Genève: Slatkine Reprints 1977. VIII, 340 S.
Georges Favre: Quelques lettres inedites de Boïeldieu, La Revue Musicale 19, 1-10; 103-12.
Georges Favre: Boïeldieu, la vie et son œuvre, 1944/1945
Françoise Lesure, Marie-Noëlle Collette, Joël-Marie Fauquet, Adélaïde de Place, Anne Randier, Nicole Wild: La musique à Paris en 1830-1831, Paris: Bibliotheque Nationale, 1983, 418 p., ISBN 2-7177-1656-4
Christian Doumet, Claude Pincet: Les musiciens français (Reliure inconnue), Rennes: Editions Ouest-France (1 février 1982), 438 p., ISBN 978-2-85882-420-5
Sergio Martinotti: L'arpa di Boieldieu, Chigiana. 14 (1981), S. 243-253.
Sergio Martinotti: Bojeldieu e Mehul : echi classici e avvisaglie romantiche nel primo Ottocento strumentale francese, Chigiana. 13 (1979), S. 9-101.
Brigitte Labat-Poussin, Jean Favier: Personnels des Théâtres (Table), in: Archives du Théâtre national de l'Opéra. (AJ13 1 à 1466), Inventaire, Paris: Archives Nationales, 1977, 677 p.
Karin Huber: François-Adrien Boïeldieu : 1775-1975 Berlin: Dt. Bibljothekzverb., Arbeitsstelle fur d. Bibliothekswesen 1975. 48 S.
Jacqueline Bellas: La Grande misère d'un musicien français, une lettre oubliée de François-Adrien Boildieu, Annales de la Faculte des Lettres de Toulouse. 11 (1962) fasc. 1, S. 5-21.

Trivia

Het eerste deel van het harpconcert in C groot wordt in de Efteling gebruikt voor de attractie Gondoletta.

Zie de categorie François Adrien Boieldieu van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.