Wikipedia

François Van der Elst

Belgisch voetballer (1954–2017)
(Doorverwezen vanaf François van der Elst)

François (Swat) Van der Elst (Opwijk, 1 december 1954 – Aalst, 11 januari 2017)[1] was een Belgisch voetballer. Hij was een aanvallend ingestelde speler die als spits, rechtsachter of rechtsbuiten speelde. In de jaren 1970 won hij met RSC Anderlecht twee keer de Europacup II en evenveel keer de UEFA Super Cup. In 1977 werd hij topscorer van de Belgische competitie en in 1978 Europees Topschutter van de Europacup der Bekerwinnaars. Van der Elst kwam 44 keer in actie voor het Belgisch voetbalelftal, waarmee hij in 1980 de finale verloor van het Europees kampioenschap. In totaal speelde hij 304 wedstrijden en maakte hij 94 doelpunten in de Eerste klasse.[2]

Swat Van der Elst
François Van der Elst bij de nationale ploeg (1977)
François Van der Elst bij de nationale ploeg (1977)
Persoonlijke informatie
Volledige naam François J.C. Van der Elst
Bijnaam Swat
Mister Europe
Geboortedatum 1 december 1954
Geboorteplaats Opwijk, België
Overlijdensdatum 11 januari 2017
Overlijdensplaats Aalst, België
Lengte 172 cm
Been Rechts
Positie Rechtsbuiten / Spits
Jeugd
1965–1969
1969–1972 		KVCE Mazenzele
RSC Anderlecht
Senioren
Seizoen Club W (G)
1972–1980
1980–1981
1981–1983
1983–1985 		Vlag van België RSC Anderlecht
Vlag van Verenigde Staten New York Cosmos
Vlag van Engeland West Ham United
Vlag van België Sporting Lokeren 		247(82)
43(12)
62(14)
57(12)
Interlands
1971–1973
1974
1973–1983 		Vlag van België België -19
Vlag van België België -21
Vlag van België België 		18(5)
1(0)
44(14)
Portaal  Portaalicoon   Voetbal

Hij was de oudere broer van voormalig voetballer Leo Van der Elst.

Biografie

bewerken

Carrière

bewerken

RSC Anderlecht

bewerken

Van der Elst schreef zich op jonge leeftijd in bij zijn plaatselijke voetbalclub KVCE Mazenzele. Hij speelde er in de jeugdreeksen steeds op het middenveld maar viel vooral op door zijn dribbelkwaliteiten en neus voor doelpunten. In 1969 werd hij ontdekt door Hippolyte Van den Bosch, een scout van RSC Anderlecht die vroeger zelf voor de Brusselaars had gevoetbald.

Bij paars-wit werd Van der Elst omgeschoold tot een rechtsbuiten, hoewel hij ook regelmatig als spits of rechtsachter werd ingeschakeld. Op 28 november 1971 maakte de net geen 17 jaar oude Van der Elst zijn officieel debuut voor RSC Anderlecht. Hij mocht toen van de Duits-Nederlandse coach Georg Keßler invallen tegen middenmoter KFC Diest. De Brusselaars, die dat seizoen de dubbel zouden winnen, versloegen Diest met 8-1. Een seizoen later kreeg Van der Elst meer speelkansen van Keßler en veroverde hij opnieuw de beker. In de finale tegen rivaal Standard Luik mocht hij al na drie minuten invallen voor de geblesseerde rechtsachter Georges Heylens. Paars-wit won het duel met 2-1.

Zijn grote doorbraak volgde pas in het seizoen 1973/74, toen hij onder trainer Urbain Braems uitgroeide tot een titularis en goed was voor 16 doelpunten. Dat jaar veroverde hij ook zijn tweede landstitel met Anderlecht. Een jaar later won Van der Elst voor de derde keer de beker door in de finale met 1-0 te winnen van Antwerp FC.

Door de bekerzege mocht Anderlecht in het seizoen 1975/76 deelnemen aan de Europacup II. De Brusselaars, die in die dagen konden rekenen op talentvolle spelers als Rob Rensenbrink, Ludo Coeck en Arie Haan, bereikten de finale en versloegen daarin het Engelse West Ham United met 4-2. Van der Elst scoorde net als Rensenbrink twee doelpunten. De voetbalcommentator Rik De Saedeleer doopte hem toen om tot "Mister Europe" omwille van zijn vele Europese goals.[3] Een maand later veroverde Anderlecht voor de tweede keer op rij de Belgische beker, ditmaal na een klinkende zege (4-0) tegen Lierse SK. Van der Elst scoorde het vierde en laatste doelpunt voor de Brusselaars.

In het seizoen 1976/77 greep het Anderlecht van coach Raymond Goethals net naast drie grote prijzen. Paars-wit werd vicekampioen met vier punten achterstand op Club Brugge, dat ook de bekerfinale won na een 4-3 zege tegen Anderlecht. In de Europacup II bereikten Van der Elst en zijn ploegmaats voor het tweede jaar op rij de finale, maar daarin bleek het Hamburger SV van onder meer Felix Magath en Manfred Kaltz te sterk (2-0). De enige prijs die Anderlecht wel wist te veroveren, was de UEFA Super Cup. Anderlecht versloeg Europees kampioen Bayern München over twee wedstrijden. In de met 4-1 gewonnen terugwedstrijd was Van der Elst goed voor een doelpunt. Van der Elst zelf voegde in 1977 wel nog een prijs toe aan zijn erelijst; hij werd met 21 doelpunten topschutter in de Belgische competitie.

Een seizoen later bevestigden Anderlecht en Van der Elst dat ze bij de Europese top behoorden. De Brusselaars bereikten voor het derde jaar op rij de finale van de Europacup II. Austria Wien werd in die finale met 4-0 ingeblikt. Door de nieuwe eindzege in de Europacup II mocht Anderlecht een jaar later opnieuw deelnemen aan de UEFA Super Cup. Ditmaal werd Europacup I-winnaar Liverpool FC verslagen. Van der Elst scoorde in zowel de heen- als terugwedstrijd een belangrijk doelpunt. De terugwedstrijd op Anfield Road werd ook bekend door de dichte mist die het voor televisiekijkers zo goed als onmogelijk maakte om het doelpunt van Van der Elst waar te nemen.[4]

NY Cosmos

bewerken

Na het seizoen 1979/80, waarin Van der Elst voor het eerst geen enkele trofee veroverde met Anderlecht, verhuisde hij naar het buitenland. Hoewel de Amerikaanse competitie in die dagen vooral bekendstond als een plaats voor topvoetballers in hun nadagen tekende de nog maar 25-jarige Van der Elst in juni 1980 een contract bij New York Cosmos.[5] Bij het Amerikaanse sterrenelftal werd hij een ploegmaat van onder meer Johan Neeskens, Giorgio Chinaglia, Julio César Romero, Wim Rijsbergen en Franz Beckenbauer. In zijn eerste jaar in de Verenigde Staten veroverde Van der Elst meteen de landstitel.

West Ham United

bewerken

In het seizoen 1981/82 keerde hij terug naar Europa. West Ham United, dat in 1976 twee doelpunten van Van der Elst had geïncasseerd in de Europacup II-finale, was hem nog niet vergeten en haalde hem naar de Engelse First Division.[6] Van der Elst speelde twee seizoenen voor de Londense club, met wie hij telkens in de middenmoot eindigde.

Lokeren

bewerken

In 1983 belandde Van der Elst terug in België. Hij tekende bij KSC Lokeren, dat twee jaar eerder nog verrassend vicekampioen was geworden. Bij de Waaslanders vormde hij aanvankelijk een gevaarlijk aanvalsduo met René van der Gijp.[7] In zowel 1984 als 1985 eindigde hij met Lokeren op de tiende plaats in het klassement. Het daaropvolgende seizoen liep het echter meteen fout voor Van der Elst. In zijn eerste wedstrijd van het nieuwe seizoen, tegen RWDM, brak hij al na 20 minuten zijn been. De zware blessure betekende het einde van zijn spelerscarrière.

Nationale ploeg

bewerken
 
Hugo Broos, Van der Elst (midden) en Eric Gerets bij de nationale ploeg (1977).

Op 31 oktober 1973 maakte Van der Elst zijn officieel debuut voor de Rode Duivels. Hij mocht toen van bondscoach Raymond Goethals in het WK-kwalificatieduel tegen Noorwegen na 76 minuten invallen voor ploeggenoot Gilbert Van Binst. België won de wedstrijd met 2-0, maar wist zich uiteindelijk niet te plaatsen voor het WK.

Onder bondscoach Guy Thys wisten de Duivels zich wel te plaatsen voor het EK 1980 in Italië. Van der Elst, die inmiddels al een titularis was bij de nationale ploeg, bereikte met België de EK-finale. In die finale, tegen West-Duitsland, lokte Van der Elst een strafschop uit. De spits was doorgebroken en stormde op doel af toen hij door een verdediger werd aangetikt. De overtreding gebeurde buiten het strafschopgebied, maar Van der Elst liet zich pas binnen de grote rechthoek vallen. België verloor de finale uiteindelijk met 2-1.

Twee jaar later nam Van der Elst ook deel aan het WK 1982 in Spanje. De speler van West Ham United mocht tijdens het toernooi twee keer invallen. België bereikte op het WK de tweede groepsfase.

Op 9 november 1983 speelde hij als rechtermiddenvelder zijn laatste interland voor de Rode Duivels. Van der Elst werd toen in het EK-kwalificatieduel tegen Zwitserland aan de rust vervangen door Guy Vandersmissen. Een jaar later maakte zijn broer, Leo Van der Elst, zijn debuut voor de nationale ploeg.

Interlands

bewerken
Interlands van François Van der Elst voor   België
№ Datum Wedstrijd Uitslag Competitie Goals
1 31 Oct 1973   België – Noorwegen   2–0 WK-kwalificatie
2 13 Mar 1974   Duitse Democratische Republiek – België   1–0 Vriendschappelijk
3 08 Sep 1974   IJsland – België   0–2 EK-kwalificatie
4 12 Oct 1974   België – Frankrijk   2–1 EK-kwalificatie  
5 07 Dec 1974   Duitse Democratische Republiek – België   0–0 EK-kwalificatie
6 30 Apr 1975   België – Nederland   1–0 Vriendschappelijk
7 25 Apr 1976   Nederland – België   5–0 EK-kwalificatie
8 22 May 1976   België – Nederland   1–2 EK-kwalificatie
9 05 Sep 1976   IJsland – België   0–1 WK-kwalificatie  
10 10 Nov 1976   België – Noord-Ierland   2–0 WK-kwalificatie
11 26 Jan 1977   Italië – België   2–1 Vriendschappelijk
12 26 Mar 1977   België – Nederland   0–2 WK-kwalificatie
13 03 Sep 1977   België – IJsland   4–0 WK-kwalificatie
14 26 Oct 1977   Nederland – België   1–0 WK-kwalificatie
15 22 Mar 1978   België – Oostenrijk   1–0 Vriendschappelijk
16 19 Apr 1978   Duitse Democratische Republiek – België   0–0 Vriendschappelijk
17 20 Sep 1978   België – Noorwegen   1–1 EK-kwalificatie
18 11 Oct 1978   Portugal – België   1–1 EK-kwalificatie
19 15 Nov 1978   Israël – België   1–0 Vriendschappelijk
20 28 Mar 1979   België – Oostenrijk   1–1 EK-kwalificatie
21 02 May 1979   Oostenrijk – België   0–0 EK-kwalificatie
22 12 Sep 1979   Noorwegen – België   1–2 EK-kwalificatie  
23 26 Sep 1979   Nederland – België   1–0 Vriendschappelijk
24 17 Oct 1979   België – Portugal   2–0 EK-kwalificatie  
25 21 Nov 1979   België – Schotland   2–0 EK-kwalificatie  
26 19 Dec 1979   Schotland – België   1–3 EK-kwalificatie    
27 27 Feb 1980   België – Luxemburg   5–0 Vriendschappelijk    
28 18 Mar 1980   België – Uruguay   2–0 Vriendschappelijk  
29 02 Apr 1980   België – Polen   2–1 Vriendschappelijk
30 06 Jun 1980   België – Roemenië   2–1 Vriendschappelijk  
31 12 Jun 1980   België – Engeland   1–1 EK-eindronde
32 15 Jun 1980   België – Spanje   2–1 EK-eindronde
33 18 Jun 1980   Italië – België   0–0 EK-eindronde
34 21 Jun 1980   België – West-Duitsland   1–2 EK-eindronde
35 28 Apr 1982   België – Bulgarije   2–1 Vriendschappelijk
36 27 May 1982   Denemarken – België   1–0 Vriendschappelijk
37 19 Jun 1982   België – El Salvador   1–0 WK-eindronde
38 28 Jun 1982   Polen – België   3–0 WK-eindronde
39 15 Dec 1982   België – Schotland   3–2 EK-kwalificatie    
40 30 Mar 1983   Duitse Democratische Republiek – België   1–2 EK-kwalificatie  
41 27 Apr 1983   België – Duitse Democratische Republiek   2–1 EK-kwalificatie
42 31 May 1983   Frankrijk – België   1–1 Vriendschappelijk
43 12 Oct 1983   Schotland – België   1–1 EK-kwalificatie
44 09 Nov 1983   Zwitserland – België   3–1 EK-kwalificatie

Na het voetbal

bewerken

Nadat hij stopte met voetballen werd Van der Elst uitbater van biljartzaal Snooker Palace in zijn geboorteplaats Opwijk.

Hij werd op 1 januari 2017 getroffen door een hartaanval. Artsen plaatsten hem vervolgens in een kunstmatig coma. Hij overleed in de nacht van 10 op 11 januari 2017.[8] Zijn vader stierf ook na een hartaanval op 63-jarige leeftijd, op Eendracht Aalst toen Leo Van der Elst op de bank zat tijdens die wedstrijd.

De nieuwe uitbaters van zijn biljartzaal gaven hun zaak de naam "Mister Europe", te zijner nagedachtenis.[9]

Erelijst

bewerken
Competitie Aantal Jaren
Nationaal
Belgisch kampioen 2x 1972, 1974
Beker van België 4x 1972, 1973, 1975, 1976
Trofee Jules Pappaert 1x 1977
Nationale trofee voor sportverdienste 1x 1978
Amerikaans kampioen 1x 1980
Europees
Europacup II 2x 1976, 1978
UEFA Super Cup 2x 1976, 1978
Individueel
Topschutter in België 1x 1977
Nationale ploeg
  Europees kampioenschap 1x 1980
Voorganger:
Hans Posthumus 		Topschutter in de Belgische Eerste Klasse
1976/77 		Opvolger:
Harald Nickel
Overgenomen van "https://nl.wiki.x.io/w/index.php?title=François_Van_der_Elst&oldid=68481653"