Frits van der Meer

Frederik Gerben Louis van der Meer
	Van der Meer (links) ontvangt de P.C. Hooft-prijs uit handen van Staatssecretaris van O.K. en W. Louis van de Laar.
Priester van de Rooms-Katholieke Kerk
Geboren	16 november 1904
Plaats	Bolsward
Overleden	19 juli 1994
Plaats	Lent
Wijdingen
Priester	22 juli 1928
Portaal	Christendom

Frederik Gerben Louis (Frits) van der Meer (Bolsward, 16 november 1904 – Lent, 19 juli 1994) was een Nederlands archeoloog, kunsthistoricus, literator en katholiek priester.

Levensloop

Van der Meer volgde het Magister Alvinus-gymnasium in Sneek. Hij besloot in 1919 priester te worden en volgde de middelbare opleiding op het Aartsbisschoppelijk Kleinseminarie in Culemborg. Daarna studeerde hij tussen 1924 en 1928 aan het Groot-seminarie Rijsenburg en werd op 22 juli 1928 tot priester gewijd. In 1932 begon hij christelijke archeologie te studeren aan het Pontificio Istituto di Archeologia Cristiana in Rome. Hij promoveerde in 1934 op een iconografisch proefschrift over de representaties van de Apocalyps: Maiestas Domini. Théophanies de l'Apocalypse dans l'art chrétien. Étude sur les origines d'une iconographie spéciale du Christ. De handelsuitgave (1938) werd zijn eerste boek.

In 1939 werd hij benoemd tot lector aan de Katholieke Universiteit van Nijmegen. In 1941 verscheen zijn Catechismus die in vele edities veel katholieke huisgezinnen zou bereiken. Hij werd in 1946 bijzonder hoogleraar christelijke archeologie en liturgie. Internationaal maakte hij naam met zijn studie naar Aurelius Augustinus, Augustinus de zielzorger uit (1947). In 1955 volgde zijn benoeming tot gewoon hoogleraar Schoonheidsleer en kunstgeschiedenis, christelijke archeologie en iconografie. Hij stond bekend als een zeer enthousiast docent. Met de bestuurlijke kant van het hoogleraarschap hield hij zich niet bezig en hij bezocht ook vrijwel nooit congressen of symposia. Hij had een aansprekende en bevlogen stijl van schrijven, waaruit een sterk religieus besef sprak. Zijn Atlas van de Westerse beschaving (1951) en Atlas van de Oudchristelijke wereld (1958) zijn in diverse talen vertaald en worden internationaal nog steeds door zowel studenten als docenten veel gebruikt. Na zijn emeritaat in 1974 woonde hij in het Lentse klooster Huize St. Jozef bij de Zusters Franciscanessen van Waltbreitbach alwaar hij dagelijks de Mis opdroeg en werkte aan enkele iconen en publicaties.

Van der Meer schreef in een zeer verzorgde, ietwat barokke stijl.

Positie in de Katholieke Kerk

In de jaren zestig toonde Van der Meer zich een tegenstander van bepaalde tendensen binnen de Katholieke Kerk in Nederland, met name waar het de liturgie betrof. Het vieren van de Mis met een voorganger die knielt tegenover zijn volk beschreef hij als een anti-sacrale nieuwigheid die noch historisch, noch om redenen van gepastheid, orde of indrukwekkendheid te rechtvaardigen viel. In 1973 trachtte hij katholiek Nederland wakker te schudden met de Open Brief over Geloof en Eredienst, waarin hij de vloer aanveegde met de manier waarop in Nederland werd omgegaan met de besluiten van het Tweede Vaticaanse Concilie.

Onderscheidingen en eerbetoon

Van der Meer werd in 1950 gevraagd als lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. In 1964 ontving hij de P.C. Hooft-prijs. In 1978 verscheen een herdruk van zijn rijkelijk geïllustreerde proefschrift uit 1938 gelijktijdig in het Nederlands, Duits, Frans en Engels. Hij ontving in 1980 de Karel de Grote-prijs van de stad Nijmegen.

Prijzen

1956 - Brand-van Gent Prijs voor Keerpunt der Middeleeuwen. Tussen Cluny en Sens
1963 - P.C. Hooft-prijs
1980 - Karel de Grote-prijs

Bibliografie

1937 - De kerk en de schilderijen van Jacob Ydema, in: Gedenkboek uitgegeven bij gelegenheid van het 600-jarig bestaan der parochie van Sint Michael te Woudsend, 1337-1937 (ed. not indicated) 1937
1938 - Maiestas Domini. Théophanies de l'Apocalypse dans l'art chrétien: étude sur les orgines d'une iconographie spéciale du Christ.
1939 - Iets over de oorspronkelijkheid der oud-christelijke kunst
1940 - Geschiedenis eener kathedraal
1941 - Catechismus, dat is onderrichting in het ware geloof
1943 - Praeses van Schaik
1947 - Augustinus de zielzorger
1949 - Christus' oudste gewaad. Over de oorspronkelijkheid der Oud-Christelijke Kunst
1950 - Edelsmid. Eerste der ambachten (Uitgegeven n.a.v. een tentoonstelling van werken van Nico Witteman te Amsterdam)
1950 - Rome. Een keur uit haar kunstwerken, 300 v.C.-1800
1950 - Keerpunt der Middeleeuwen. Tussen Cluny en Sens
1951 - Atlas van de Westerse beschaving
1951 - Chartres
1952 - Beknopte atlas van de westerse beschaving (samen met M.A. Schwartz)
1955 - Rembrandt's Evangelie (inleiding)
1957 - Uit het oude Europa. Twintig herinneringen.
1958 - Atlas van de Oudchristelijke Wereld (met medewerking van Christine Mohrmann)
1959 - Oudchristelijke kunst
1959 - Bildatlas der frühchristlichen Welt (met medewerking van Christine Mohrmann)
1959 - Paasmorgen. Bij het altaarluik van Rogier van der Weyden in het museum te Berlijn en de feestikoon genaamd Anástasis
1962 - Bildatlas der abendländischen Kultur
1962 - Zeven ware legenden
1964 - Kleine atlas van de Westerse beschaving (met medewerking van G. Lemmens)
1965 - Atlas de l'Ordre cistercien
1967 - Onbekende kathedralen in Frankrijk
1968 - Van den heiligen Johannes den Damascener de derde verhandeling tegen hen die de heilige ikonen smaden
1970 - Lofzangen der Latijnse Kerk
1973 - Open Brief over Geloof en Eredienst
1976 - Zestien preken van Asterius, bisschop van Amaseia (vertaling en inleiding)
1978 - Apocalypse. Visioenen uit het Boek der Openbaring in de kunst
1979 - De kleine stad lang geleden
1979 - Phoenix. Vertalingen en ander tijdverdrijf.
1980 - Imago Christi. Christusbeeltenissen in de sculptuur benoorden Alpen en Pyreneeën
1981 - Het toneel is in de hemel. Bloemlezing uit het werk van F. van der Meer (bewerkt en ingeleid door Kees Fens)
1982 - Rome en Chartres. Een stad, een kathedraal
1982 - Die Ursprünge christlicher Kunst
1984 - Tekeningen
1995 - Feestelijke gedachtenis. Beschouwingen over het kerkelijk jaar (gekozen en ingeleid door Wouter Kusters en Gerard Lemmens, met een complete bibliografie)