Wikipedia

Gebruiker:Erwin1990/Tsjechië

< Gebruiker:Erwin1990
Dit artikel is inmiddels gekopiëerd naar de hoofdnaamruimte: Tsjechië

Tsjechië (Tsjechisch: Česko), officieel de Tsjechische Republiek (Česká republika), is een land in Centraal-Europa. Het land grenst in het westen en noord-westen aan Duitsland, in het noorden aan Polen, in het oosten aan Slowakije en in het zuiden aan Oostenrijk. Sinds 1 januari 1993[3] vormt Tsjechië een zelfstandig land, daarvoor was het het westelijke deel van Tsjechoslowakije.

Česká republika
Kaart
Basisgegevens
Officiële taal Tsjechisch
Hoofdstad Praag
Regerings­vorm republiek
Religie Niet-religieus (59%)
rooms-katholiek (27%)
Oppervlakte  km²[1] (2% water)
Inwoners  (2020)[2] (Fout in uitdrukking: niet verwachte operator /./km² (2020))
Overige
Volkslied Kde domov můj
Munteenheid koruna (kroon) (CZK)
UTC +1 (zomer +2)
Nationale feestdag 28 oktober
Web | Code | Tel. .cz | CZE | 420
Voorgaande staten
Tsjechoslowakije Tsjechoslowakije
Detailkaart
Kaart van Erwin1990/Tsjechië
Portaal  Portaalpictogram  Landen & Volken
 Portaal Tsjechië

Algemeen

bewerken

Naam

bewerken

Meer dan vijftien jaar na de splitsing van Tsjechoslowakije in Slowakije en Tsjechië blijven er enkele problemen bestaan met betrekking tot de naamgeving van Tsjechië. In het Tsjechisch blijft de lange vorm van de naam (Česká republika, Tsjechische republiek) veel gebruikt, ondanks de pogingen van overheden, geografen en taalkundigen om mensen over te halen de korte vorm Česko (Tsjechië) te gebruiken. In het Nederlandse taalgebied wordt wel de korte naam gebruikt, maar in veel andere talen blijft de lange vorm gangbaar. Zo wordt in het engels vaak Czech Republic gebruikt in plaats van Czechia en in het Frans République tchèque in plaats van Tchéquie.

De laatste jaren wordt in de Tsjechische media het woord "Česko" steeds meer gebruikt. Veel Tsjechen zijn echter tegen het gebruik van deze naam. Het bijvoeglijk naamwoord van Česko, "český", is namelijk ook het bijvoeglijk naamwoord van Čechy (Bohemen). Zo betekent het woord dus zowel "Tsjechisch" als "Boheems". Het gebruik van het woord "Česko" wordt dus niet op prijs gesteld door de inwoners van de twee andere regio's van het land; Moravië en Tsjechisch Silezië. In feite is dit hetzelfde als dat het woord "Engeland" wordt gebruikt om het gehele Verenigd Koninkrijk aan te duiden, en "Holland" als men heel Nederland bedoelt.

Nationale symbolen

bewerken

De vlag van Tsjechië is dezelfde vlag als die van het voormalige Tsjechoslowakije. Toen dit land op 1 januari 1993 werd opgesplitst in Tsjechië en Slowakije, bleef Tsjechië de oude vlag gebruiken, terwijl Slowakije een eigen vlag aannam. Net als bij de meeste andere Slavische landen bestaat de vlag uit de Panslavische kleuren rood, wit en blauw.

Het wapen van Tsjechië is een schild bestaande uit vier kwartieren, met in elk kwartier het centrale element uit het wapen van een van de drie historische regio's. In het eerste en vierde kwartier staat de leeuw van Bohemen, in het tweede kwartier de adelaar van Moravië en in het derde kwartier de adelaar van Silezië (Tsjechisch Silezië).

Het volkslied van Tsjechië heet Kde domov můj (Waar is mijn thuis). Het lied is afkomstig uit het theaterstuk Fidlovačka aneb žádný hněv a žádná rvačka, geschreven door Josef Kajetán Tyl. De muziek is gecomponeerd door František Škroup. In het theaterstuk heeft het lied twee coupletten, maar alleen het eerste couplet wordt gebruikt als volkslied.

Geschiedenis

bewerken
  Zie Geschiedenis van de Tsjechische landen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In de Middeleeuwen maakten de twee belangrijkste delen van Tsjechië, Bohemen en Moravië, deel uit van het Heilige Roomse Rijk. Het koninkrijk Bohemen was een belangrijke macht, maar religieuze conflicten zoals de Hussietenoorlogen in de 15e en de Dertigjarige oorlog in de 17e eeuw scheurden het rijk uiteen. Later kwam het gebied in de macht van de Habsburgers en maakte deel uit van het grote Oostenrijk-Hongarije.

Nadat de Eerste Wereldoorlog een eind had gemaakt aan het bestaan van Oostenrijk-Hongarije, sloten de Tsjechen en de Slowaken zich aaneen, en richtten in 1918 de onafhankelijke republiek Tsjechoslowakije op. Een kwart van de bevolking van de nieuwe republiek was Duitstalig. In 1918 wilden zij zich bij Oostenrijk aansluiten, maar na het Verdrag van Saint-Germain kwamen zij definitief bij Tsjecho-Slowakije. Dit was voor Nazi-Duitsland aanleiding om dit gebied te annexeren na het Verdrag van München in 1938. Ook Slowakije besloot zich af te scheiden. Het overgebleven gebied werd in 1939 door Duitsland bezet (Protectoraat Bohemen en Moravië).

Na de Tweede Wereldoorlog werd de Tsjechoslowaakse staat hersteld en maakte het land deel uit van het Oostblok. Tsjechoslowakije was in het interbellum en tot 1948 een parlementaire democratie. In 1948 vond een communistische machtsovername plaats en werd het land een communistische dictatuur. In 1968 brak een kortstondige liberalisering tijdens de zgn. Praagse Lente aan. Troepen van het Warschaupact maakten hieraan bloedig een einde. De Fluwelen Revolutie (1989) maakte aan de alleenheerschappij van de communistische partij een einde.

Op 1 januari 1993 maakte Tsjechië zich los van Tsjechoslowakije. In 1999 trad het land toe tot de NAVO en op 1 mei 2004 tot de Europese Unie.

Geografie

bewerken
 
Satellietbeeld van Tsjechië

Tsjechië ligt in Centraal-Europa en grenst in het westen aan Duitsland (810 km.), in het noorden aan Polen (762 km.), in het oosten aan Slowakije (252 km.) en in het zuiden aan Oostenrijk (466 km.).[4] Historisch gezien bestaat het land uit drie deelregio's; Bohemen, Moravië en Tsjechisch Silezië. De meeste grenzen worden gevormd door gebergten. Langs de zuidwestgrens van het land ligt het Bohemer Woud, in het noordwesten ligt het Ertsgebergte en in het noorden de Sudeten met onder andere het Reuzengebergte. De oostgrens van Moravië met Slowakije bestaat uit de Beskiden en Witte Karpaten. Alleen de zuidgrens met Neder-Oostenrijk bestaan voornamelijk uit een rivier, de Thaya. Op de grens van Bohemen met Moravië ligt de Boheems-Moravische Hoogvlakte.

Een aantal grote rivieren ontspringt in Tsjechië. Zo heeft de Elbe zijn bron in het Reuzengebergte. Enkele andere grote rivieren in Bohemen zijn de Moldau, de Berounka en de Sázava. Een grote rivier in Moravië is de Morava, en ook de Oder ontspringt daar. Voor een overzicht van de rivieren in Tsjechië, zie de lijst van rivieren in Tsjechië.

Het laagste punt van Tsjechië met een hoogte van 115 meter is Hřensko, waar de Elbe het land verlaat. Het hoogste punt is de Sneeuwkop. De 1602 meter hoge top van deze berg ligt in het Reuzengebergte op de grens van Tsjechië en Polen. Voor een overzicht van de hoogste bergen van Tsjechië, zie de lijst van bergen in Tsjechië.

Bestuurlijke indeling

bewerken

Tsjechië is bestuurlijk verdeeld in veertien regio's (Tsjechisch: kraj). De regio's zijn op hun beurt verdeeld in in totaal 6249[5] gemeenten. Tussen de regio's en de gemeenten zit de laag van de 77 districten (okres). Officiëel zijn de okresy in 2003 afgeschaft, maar de gebiedsindeling wordt nog veel gebruikt. De Tsjechische hoofdstad Praag is zowel gemeente als regio en district.

 
Tsjechische regio's met kentekencodes
Vlag Regio (Tsjechisch) Bevolking[6] Hoofdstad Kenteken
  Karlsbad Karlovarský kraj 304.573 Karlsbad K
  Ústí nad Labem Ustecký kraj 823.193 Ústí nad Labem U
  Liberec Liberecký kraj 429.803 Liberec L
  Hradec Králové Kralovéhradecký kraj 549.122 Hradec Králové H
  Pardubice Pardubický kraj 506.808 Pardubice E
  Olomouc Olomoucký kraj 639.423 Olomouc M
  Moravië-Silezië Moravskoslezský kraj 1.249.909 Ostrava T
  Pilsen Plzeňský kraj 552.898 Pilsen P
  Midden-Bohemen Středočeský kraj 1.166.537 bestuurd vanuit Praag S
  Praag Praha 1.183.576 Praag A
  Zuid-Bohemen Jihočeský kraj 628.831 České Budějovice C
  Vysočina Kraj Vysočina 511.114 Jihlava J
  Zuid-Moravië Jihomoravský kraj 1.130.990 Brno B
  Zlín Zlínský kraj 589.869 Zlín Z

Steden

bewerken

In totaal hebben 587[7] van de 6249[5] Tsjechische gemeenten stadsrechten. Zie voor een overzicht van alle plaatsen met stadsrechten de lijst van Tsjechische steden. De grootste stad van Tsjechië is de hoofdstad Praag. Met 1.154.808 inwoners is Praag meer dan drie keer zo groot dan de op een na grootste stad, Brno. Andere steden met meer dan 100.000 inwoners zijn Pilsen, Ostrava en Olomouc. Voor een overzicht van de grootste steden van het land, zie de lijst van grote Tsjechische steden.

Klimaat

bewerken
 
Klimaatdiagram Praag-Ruzyně 1961-1990
 
Klimaatdiagram Lysá hora 1991-2005

Het klimaat van Tsjechië behoort tot het Midden-Europese type waarin het klimaat van west naar oost gaande een steeds sterker continentaal karakter krijgt. Streken in de dalen van Bohemen hebben een laag neerslagcijfer. Weer andere gebieden in Bohemen hebben een onstabieler klimaat, dat lijkt op het Nederlandse klimaat. Het waait alleen wat minder hard en er valt veel meer sneeuw. De gemiddelde neerslag is in de dalen 450 tot 650 mm per jaar en in de bergen 1000 tot 2000 mm.

In de winter valt er geregeld sneeuw in de berggebieden, in de lager gelegen gebieden wisselen sneeuw en regen elkaar af. De gemiddelde januaritemperatuur over de periode 1961 tot 1990 variëert van ongeveer minus 6°C in de berggebieden tot vlak onder het vriespunt in de grote, lager gelegen, steden zoals Praag.[8] In de bergen blijft de sneeuw gewoonlijk tot het midden van het voorjaar liggen. In deze periode staan de rivieren op hun maximum hoogte, vanwege de smeltende sneeuw. In de zomer (vooral juli) kunnen de temperaturen boven de 30 graden uitkomen. De gemiddelde temperatuur in de bergen is dan echter maar zo'n 11 graden, in de steden ligt het rond de 19.[8] De gemiddelde temperatuur duikt meestal begin oktober weer onder de 10-graden-grens.[9]

Hiernaast de klimaatdiagrammen van de wijk Ruzyně in Praag en de berg Lysá hora in het noordoosten van Tsjechië. Te zien is dat de temperatuur op de berg lager ligt dan in de stad, en dat er veel meer neerslag valt. In de categorie Climate diagrams of the Czech Republic op Wikimedia Commons zijn meer klimaatdiagrammen van andere locaties in Tsjechië te vinden.

Demografie

bewerken

Bevolking

bewerken

Volgens het Tsjechische statistische bureau had Tsjechië op 30 september 2007 een inwoneraantal van 10.349.372.[10] Bij de laatste volkstelling van 2001 had het land 10.230.060 inwoners. Verreweg het grootste deel van de bevolking (ongeveer 95%) behoort tot de etnische groep van de Tsjechen. De Moraviërs (3,8%) worden meestal ook tot de Tsjechen gerekend. De grootste groepen van minderheden bestaan uit Slowaken, Duitsers, Polen en Roma. Volgens de laatste volkstelling van 2001 wonen er 11.746 Roma in Tsjechië. Het werkelijke bevolkingsaandeel van de Roma ligt waarschijnlijk veel hoger dan de laatste volkstelling aangeeft. Om verschillende redenen (een zwak nationaal bewustzijn, discriminatie, identificatie als Tsjechen) geven veel Roma een andere etniciteit op dan ze in werkelijkheid zijn.[11]

Volgens het CIA World Factbook bedraagt de levensverwachting bij de geboorte in Tsjechië 76,42 jaar. Bij vrouwen ligt de verwachte ouderdom hoger dan bij mannen, 79,88 jaar tegenover 73,14 jaar.[12]

Inwonerontwikkeling van Tsjechië[13]
1785 1850 1900 1920 1944 1947 1970 1990 2000 2007
4.250.000 6.826.465 9.333.853 9.978.420 11.109.341 8.765.230 9.805.157 10.362.740 10.272.503 10.349.372[10]

Taal

bewerken

Verreweg het grootste deel van de bevolking van Tsjechië spreekt het Tsjechisch, wat ook de voertaal is op scholen en bij de overheid. In totaal hebben 10.004.800 Tsjechen het Tsjechisch als moedertaal, oftewel zo'n 97% van de gehele bevolking. In de grensstreken hebben sommige inwoners de taal van het buurland als moedertaal, zo spreken zo'n 50.000 mensen in het Ertsgebergte Duits en wordt in het noorden door ongeveer 50.000 Tsjechen Pools gesproken. Verder spreken zo'n 140.000 inwoners van Tsjechië het Romani, ook wel het zigeuners.[14]

Religie

bewerken
 
De Sint-Vituskathedraal in Praag

Tsjechië heeft een van de meest ongelovige bevolkingen van Europa. Volgens de volkstelling van 2001 is 59% van de bevolking agnost, atheïst, ongelovige of gelovige die niet bij een kerk is aangesloten. Het grootste deel van de gelovigen is rooms-katholiek (26,8%). In 1950 was 76,4% van de Tsjechische bevolking nog aanhanger van de rooms-katholieke Kerk. Zo'n 2,5% van de Tsjechen is protestant, waarvan bijna de helft (ongeveer 100.000 inwoners) de Tsjechoslowaakse Hussitische Kerk aanhangt. In 1950 had deze kerk nog het tienvoudige aantal aanhangers. Verder telt Tsjechië zo'n 7000 boeddhisten, 5000 joden en 3700 moslims.[15]

In 2005 is er door de Europese Unie een onderzoek gedaan onder de toenmalige 25 lidstaten. Hierin kwam naar voren dat 30% van de Tsjechen "niet denkt dat er wat voor soort god of geest dan ook bestaat." 50% van de Tsjechische bevolking gelooft dat er "een soort van geest of bovennatuurlijke kracht bestaat." 19% van Tsjechië gelooft dat er een god bestaat. Dit percentage was ten tijde van het onderzoek het op een na laagste van Europa, alleen in Estland denkt een kleiner deel van de bevolking dat er een god bestaat (16%).[16]

De bekendste christelijke kerkgebouwen van Tsjechië zijn de Sint-Vituskathedraal en de Týnkerk in Praag, alsmede de Pelgrimskerk van St.-Johannes van Nepomuk die op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staat. Het bekendste joodse gebedshuis van het land is de Grote Synagoge in Pilsen. De wijk Josefov is van oudsher de joodse buurt van Praag.

Cultuur

bewerken
 
Het Nationaal Museum

Doordat Tsjechië van oudsher een katholiek land is zijn vooral de christelijke feesten, zoals kerstmis en pasen, belangrijk. Tijdens het kerstfeest worden overal in het land kerststallen opgericht. De grootste bewegende kerststal ter wereld bevindt zich in Jindřichův Hradec.[17] Naast de christelijke feesten worden zijn er verscheidene typisch Tsjechische feestdagen. Zo vinden op de avond van 30 april de zogenaamde heksenverbrandingen plaats (de verdrijving van de winter) en wordt op 6 juli stilgestaan bij het overlijden van Johannes Hus. Op 8 mei wordt bevrijdingsdag gevierd.

Op het gebied van musea, theaters en kerken is het meeste te zien in Praag. In de hoofdstad bevinden zich het Nationaal Museum en het Nationaal Theater, alsmede verschillende grote kerken, waaronder de Sint-Vituskathedraal. Het concertgebouw Rudolfinum is bekend als het thuispodium van het Tsjechisch Filharmonisch Orkest. In verschillende Europese steden vinden jaarlijks grote festivals plaats op het gebied van onder andere muziek en film. In Praag is elk jaar in mei het Praagse Lente-festival voor klassieke muziek en in juli vindt in Karlsbad het Internationaal filmfestival van Karlsbad plaats. In juni verandert Český Krumlov jaarlijks in een middeleeuwse stad met dans- en theatervoorstellingen tijdens het Slavnosti pětilisté růže-festival.

Internationaal is de Tsjechische cultuur vooral bekend van de grote drie componisten; Antonín Dvořák, Bedřich Smetana en Leoš Janáček. Vooral het werk Má Vlast van Smetana geniet ook in het buitenland grote bekendheid. Op literatuurgebied zijn vooral de Duitstalige schrijver Franz Kafka, Jaroslav Hašek, nobelprijswinnaar Jaroslav Seifert en ex-president Václav Havel bekend. Zie ook het artikel Tsjechische literatuur.

Eten en drinken

bewerken
 
Populair Tsjechisch gerecht: varkensvlees met knoedels en zuurkool

Zoals in de meeste Europese landen is het in Tsjechië gebruikelijk drie maaltijden per dag te gebruiken. De hoofdmaaltijd is meestal het uitgebreide warme eten tussen de middag. Het eten van de Tsjechen heeft een grote invloed gehad op, maar is ook sterk beïnvloed door de keukens van de omringende landen. Een belangrijke oorzaak hiervan is de gemeenschappelijke geschiedenis in de vorm van Oostenrijk-Hongarije. Veel bekende Tsjechische gerechten zijn ook vindbaar in andere landen, zoals de apfelstrudel en de guláš. Tijdens de warme maaltijd wordt veelal vlees gegeten met deegwaren of aardappels. Vis is vrij zeldzaam en ook groente wordt traditioneel weinig gegeten. Dit laatste is de laatste jaren echter wel in opkomst doordat er steeds meer belangstelling is voor gezonde voeding. Enkele typisch Tsjechische gerechten zijn Bramborák (aardappelpannenkoeken), topinky (geroosterd brood) en český knedlík (Boheemse knoedels).

Het bekendste onderdeel van de Tsjechische drank is pils. Dit type bier is, naar men zegt, in Pilsen uitgevonden. Naast pils worden ook vele andere soorten bier geschonken. Bier wordt niet alleen gedronken maar ook veel gebruikt voor de bereiding van voedsel. Ook de Tsjechische sterke drank Becherovka is populair.

Werelderfgoed

bewerken
 
Historisch centrum van Telč

In Tsjechië staan twaalf locaties op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Alle locaties zijn cultuurerfgoed. Hier onder een lijst met de Tsjechische onderdelen van de Werelderfgoedlijst.

Economie

bewerken

Tsjechië heeft een ontwikkelde economie met een BBP per hoofd van de bevolking van $ 15.185,63.[18] Dit is ongeveer 80% van het gemiddelde van de Europese Unie. Tsjechië heeft een van de meest stabiele economieën van de voormalige communistische landen. Sinds 1999 herstelt het land zich van een recessie, vooral door de groeiende export naar de Europese Unie (vooral Duitsland), buitenlandse investeringen en de groei van de binnenlandse vraag.

De belangrijkste industrieën van Tsjechië zijn onder andere de machinebouw, de ijzer- en staalproductie, metaalbewerking, chemische productie, elektronica, bier, glas en keramiek. De belangrijkste agrarische producten zijn suikerbieten, aardappelen, tarwe en hop.

Grote Tsjechische bedrijven zijn het energiebedrijf ČEZ en autofabrikant Škoda. ČEZ staat genoteerd aan de Praagse effectenbeurs. De belangrijkste graadmeter van de beurs van Praag is de PX Index.

In Tsjechië wordt betaald met de Tsjechische kroon (koruna). Sinds de splitsing van Tsjechoslowakije is dit de nationale munteenheid. Het is de bedoeling dat Tsjechië op termijn overgaat op de euro, maar er is nog geen streefdatum voor de invoering vastgelegd.[19]

Verkeer en vervoer

bewerken

Wegverkeer

bewerken
 
Autosnelweg D1

De bouw van de eerste snelweg in het gebied van het huidige Tsjechië begon in 1967. Er werd een begin gemaakt aan de D1. Op 12 juli 1971 waren de eerste 21 kilometer van het traject gereed en in 1980 waren Praag en Brno met elkaar verbonden.[20] Pas na de val van het IJzeren Gordijn begon het Tsjechische snelwegennet zich in rap tempo te ontwikkelen. Inmiddels heeft Tsjechië 633 kilometer aan autosnelweg (dálnice). Daarnaast is er 329 kilometer autoweg (silnice). De lengte van het totale wegennet van Tsjechië is 55.583 kilometer.[21] Voor een overzicht van de autosnelwegen en autowegen in Tsjechië, zie de lijst van Tsjechische autosnelwegen.

Voor het rijden op de meeste autosnelwegen en enkele autowegen is de aanschaf van een tolvignet verplicht.[22]

Stadsvervoer

bewerken

De enige Tsjechische stad met een metrosysteem is de hoofdstad Praag. De drie lijnen van de metro van Praag vervoeren jaarlijks tussen de 400.000 en ruim 500.000 passagiers.[23] Naast de metro wordt er in Praag ook gebruik gemaakt van trams en bussen. Onder andere in de steden Brno, Pilsen, Liberec, Olomouc en Ostrava wordt ook gebruik gemaakt van trams. Tot 1972 had Praag ook trolleybussen. In andere steden zijn nog steeds trolleybussen te vinden, waaronder České Budějovice, Mariënbad, Chomutov, Zlín en Ústí nad Labem. In Praag wordt er een kabelspoorweg gebruikt om de top van de heuvel Petřín te bereiken.

Spoorwegen

bewerken
 
Spoorwegbrug bij station Černošice-Mokropsy

De Tsjechische spoorwegmaatschappij, de České dráhy, beheert nagenoeg alle spoorwegtrajecten in Tsjechië. De lengte van het totale spoorwegennetwerk van de České dráhy is 9501 kilometer. Maar 2943 kilometer is geëlektrificeerd. In totaal heeft het bedrijf in 2003 171.984.000 passagiers vervoerd, waarvan 1.661.000 op internationale trajecten.[24] Bijna alle spoorwegen in het land zijn uitgevoerd in normaalspoor. Het grootste en belangrijkste station is station Praha hlavní nádraží, het hoofdstation van Praag. Een overzicht van alle spoorlijnen in Tsjechië staat op de lijst van spoorlijnen in Tsjechië.

Vliegverkeer

bewerken

Verreweg het grootste vliegveld van het land is luchthaven Praag-Ruzyně, gelegen in de wijk Ruzyně in het noordwesten van de hoofdstad. De overige internationale vliegvelden in Tsjechië zijn gevestigd in Brno, Ostrava, Karlsbad en Pardubice. De nationale luchtvaartmaatschappij is CSA Czech Airlines. Voor passagiers- en goederenvervoer binnen het land wordt nauwelijks gebruik gemaakt van vervoer per vliegtuig, omdat binnenlands vervoer goedkoper is over land. Naast de internationale vliegvelden is er nog een aantal kleinere vliegvelden die vooral gebruikt worden voor sportvliegtuigjes en reddingsoperaties.[25]

Politiek

bewerken

Tsjechië is een parlementaire representatief democratische republiek. Volgens de grondwet is de president het staatshoofd en de minister-president het hoofd van de regering. De wetgevende macht maakt gebruik van een tweekamersysteem, bestaande uit de Kamer van Afgevaardigden (Poslanecká sněmovna Parlamentu České republiky) en de Senaat (Senát Parlamentu České republiky). Samen vormen deze kamers het Parlement van de Tsjechische Republiek.[26]

De huidige president van Tsjechië is Václav Klaus. Zij voorganger, Václav Havel, was de eerste president van Tsjechië na de splitsing van Tsjechoslowakije.

Politieke partijen en verkiezingen

bewerken

In Tsjechië is sprake van een meerpartijenstelsel. In het politieke spectrum staat de Communistische Partij Bohemen en Moravië geheel aan de linkerzijde. Ook links is de Tsjechische Sociaaldemocratische Partij. In het midden staan de Christen-Democratische Unie-Tsjechische Volkspartij en de Groene Partij. Als rechts kunnen worden aangemerkt de partijen Democratische Burgerpartij en SNK Europese Democraten.

De laatste verkiezingen voor de Kamer van Afgevaardigden van Tsjechië vonden plaats op 2 en 3 juni 2006. De Democratisch Burgerpartij kreeg het grootste aantal stemmen. Hieronder een overzicht van de resultaten van de verkiezingen.[27]

 
Zetelverdeling sinds de laatste verkiezingen in 2006
Partij Stemmen % Zetels
Democratische Burgerpartij (ODS) 1.892.475 35,4 81
Tsjechische Sociaaldemocratische Partij (ČSSD) 1.728.827 32,3 74
Communistische Partij Bohemen en Moravië (KSČM) 685.328 12,8 26
Christen-Democratische Unie-Tsjechische Volkspartij (KDU–ČSL) 386.706 7,2 13
Groene Partij (SZ) 336.487 6,3 6
SNK Europese Democraten (SNK ED) 111.724 2,1 –
Totaal (opkomst 64,5 %) 5.348.976 200

Onderwijs

bewerken

Kinderen zijn in Tsjechië vanaf hun zesde jaar leerplichtig.[28] De basisschool is bedoeld voor kinderen van 6 jaar tot 15 jaar.[29]. Getalenteerde leerlingen verlaten vaak na de zesde klas al de basisschool om naar het gymnasium te gaan. Op de leeftijd van 19 jaar kunnen de Tsjechen naar de universiteit.[28] De meeste scholen worden gefinancierd door de Tsjechische staat, er bestaan echter ook enkele particuliere scholen en scholen die gefinancierd worden door de kerk.[30] Voor een overzicht van de verschillende universiteiten en hogescholen in Tsjechië, zie de lijst van hogeronderwijsinstellingen in Tsjechië.

Sport

bewerken
 
Meerkamper Roman Šebrle met de Tsjechische vlag na zijn overwinning op het WK in Osaka (2007)

De populairste sport in Tsjechië is voetbal. Nadat de Tsjechische voetbalbond in 1923 werd opgericht is in 1925 de Tsjechische eerste klasse opgericht, tegenwoordig de Gambrinus liga geheten. De bekendste voetbalclubs uit Tsjechië zijn Sparta Praag, Slavia Praag, Banik Ostrava en Slovan Liberec. Het beste resultaat van het Tsjechisch voetbalelftal is het bereiken van de finale van het EK voetbal in 1996. In 1976 is het Tsjechoslowaaks voetbalelftal wel Europees kampioen geworden. Bekende Tsjechische voetballers zijn onder anderen Petr Čech, Jan Koller, Pavel Nedvěd en Karel Poborský. De Tsjechische voetbalbond heeft in totaal 625.552 geregistreerde leden.[31]

Naast het voetbal is ook ijshockey zeer populair. Het Tsjechisch mannen ijshockeyteam staat aan het eind van 2007 vierde op de IIHF Wereldranglijst.[32] Het nationale team is sinds de splitsing van Tsjechoslowakije vijfmaal wereldkampioen geworden, waarvan de laatste keer in 2005. Het vrouwen ijshockeyteam staat dertiende op de wereldranglijst[32], en is nog nooit wereldkampioen geworden. De nationale ijshockeycompetitie is de Extraliga, waarin HC Sparta Praag de bekendste deelnemer is.

Andere sporten waarin Tsjechen bekend zijn geworden zijn onder andere tennis, schansspringen en atletiek. Bekende Tsjechische tennissers zijn Ivan Lendl, die acht grandslamtoernooien won, en Martina Navrátilová met maar liefst 59 grandslamtitels. In de atletiek is vooral Emil Zátopek bekend, die in de jaren 40 en 50 van de twintigste eeuw meervoudig Olympisch kampioen was en meerdere wereldrecords heeft gelopen op onder andere de 10 kilometer. Recenter zijn de prestaties van meerkamper Roman Šebrle, die Europees en Olympisch kampioen en wereldkampioen is geworden. Een bekende Tsjechische schansspringer is Jakub Janda, die meerdere wereldbekerwedstrijden op zijn naam schreef. Čerťák is een bekende schansspringlocatie. Op deze locatie in het stadje Harrachov staan vijf schansen, waaronder een skivliegschans.

In het langebaanschaatsen boeken de Tsjechen traditioneel gezien minder successen. Toen de Nederlanders Pim Berkhout, Maarten Blanken en Erik Bouwman voor Tsjechië schaatsten kwam daar verandering in. Deze Nederlanders hebben nog steeds een aantal Tsjechische records op hun naam staan. Sinds de Spelen van 2006 heeft Tsjechië weer een nieuw schaatsidool. Martina Sáblíková heeft, onder leiding van trainer Petr Novák, onder andere een EK Allround gewonnen.

Zie ook

bewerken
bewerken

Referenties

bewerken
  1. ↑
  2. ↑ Niet-officiële schatting CIA Factbook juli 2020, berekend door US Bureau of the Census (gearchiveerd)
  3. ↑ (en) The Velvet Revolution and its consequences, The official website of the Czech Republic, 8 maart 2008
  4. ↑ (en) Field Listing - Land boundaries, CIA World Factbook, 6 maart 2008
  5. ↑ a b (cs) Číselník obcí (CISOB), Český statistický úřad, 16 januari 2008
  6. ↑ (cs) Vybrané ukazatele krajů (NUTS 3) v roce 2006, Český statistický úřad, 1 maart 2008
  7. ↑ (cs) Seznam měst v Česku, Tsjechischtalige Wikipedia, 10 maart 2008
  8. ↑ a b (cs) Dlouhodobé normály klimatických hodnot za období 1961–1990, Český hydrometeorologický ústav, 7 januari 2005
  9. ↑ (en) Czech climate, The official website of the Czech Republic, 11 maart 2008
  10. ↑ a b (en) Population changes - 1st-3rd quarter of 2007, Czech Statistical Office, 13 december 2007
  11. ↑ (cs) Romové v České republice po roce 1989, Romea, 10 maart 2008
  12. ↑ (en) Field Listing - Life expectancy at birth, CIA World Factbook, 6 maart 2008
  13. ↑ (en) Population., Czech Statistical Office, 23 oktober 2007
  14. ↑ (en) Languages of Czech Republic, Gordon, Raymond G., Jr. (ed.), Ethnologue: Languages of the World, 15th edition, 2005
  15. ↑ (cs) Obyvatelstvo hlásící se k jednotlivým církvím a náboženským společnostem, Český statistický úřad, 6 augustus 2003
  16. ↑ (en) Special Eurobarometer - Social values, Science and Technology (pagina 11), Europese Commissie, juni 2005
  17. ↑ (nl) Tsjechië: Folklore, Tsjechië.nl, 16 maart 2008
  18. ↑ (en) GDP per country, International Monetary Fund, 13 maart 2008
  19. ↑ (cs) Topolánek: euro nepřijmeme asi ani v roce 2012 ("De euro wordt ook niet in 2012 ingevoerd"), Novinky.cz, 18 november 2007
  20. ↑ (en) Czech motorways - history, Ceskedalnice.cz, 11 maart 2008
  21. ↑ (en) Basic data (pagina 3), Ředitelství silnic a dálnic ČR, juni 2007
  22. ↑ (en) Information about coupons, Ceskedalnice.cz, 11 maart 2008
  23. ↑ (en) Prague metro reaches its limit, can't fit more people, NetCentrum, 7 november 2007
  24. ↑ (en) Statistical Yearbook 2003, České dráhy, 2003
  25. ↑ (nl) Vliegvervoer en vliegvelden, Czech Tourism, 12 maart 2008
  26. ↑ (en) Constitution of the Czech Republic, Hrad.cz, 16 december 1992
  27. ↑ (en) Total voting results, Czech Statistical Office, 17 maart 2008
  28. ↑ a b (nl) Het onderwijssysteem in Tsjechië, Taalunieversum, 9 maart 2008
  29. ↑ (en) The Czech education system, The official website of the Czech Republic, 9 maart 2008
  30. ↑ (en) Education in the Czech Republic, The Czech Republic, 9 maart 2008
  31. ↑ (en) About Czech F.A. - Facts and figures, Českomoravský fotbalový svaz, 8 maart 2008
  32. ↑ a b (en) 2007 IIHF World Ranking, European Hockey.Net, 12 maart 2008
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Tsjechië op Wikimedia Commons.

Overgenomen van "https://nl.wiki.x.io/w/index.php?title=Gebruiker:Erwin1990/Tsjechië&oldid=63489085"