Gebruiker:JanRH/Kladblok5

Geschiedenis

Na de stormvloed van 1 februari 1953 werd al het beschikbare potentieel uit de Rijkswaterstaat, de Dienst der Zuiderzeewerken en de provinciale Waterstaatsdiensten, de waterschappen en de aannemerij gemobiliseerd voor het dijkherstel. De algehele coördinatie kwam te liggen bij de hoofdingenieur-directeur in de directie Benedenrivieren als hoofd van de Dienst Coördinatie Dijkherstel. Het herstel op Schouwen Duiveland kwam te liggen bij de Dienst der Zuiderzeewerken en het herstel in overig Zeeland bij de Dienst Dijkherstel Zeeland.

Al in 1955 kondigde minister Algera aan dat nadat de Deltawet zou zijn aangenomen, de uitvoering van de Deltawerken zou worden opgedragen aan een speciale Dienst Deltawerken. Daaronder zouden ressorteren:

Benedenrivieren
Werken-Zuid met daarin het Technisch Bureau der Domeinen voor wat betreft het Drie-eilandenplan
Werken-Noord
Verspreide werken zoals wellicht de afsluiting van de Lauwerszee

De formele realisering van de organisatie zou moeten wachten tot de Deltawet door het parlement was. (Deze wet zou uiteindelijk op 8 mei 1958 in het Staatsblad verschijnen (Stbl. 246).)

De werkzaamheden aan het Deltaplan waren al in 1955 van start gegaan. De organisatie heette aanvankelijk Dienst Deltawerken in oprichting en betrok personeel van de directies Benedenrivieren en Landaanwinningswerken (de nieuwe naam van het Technisch Bureau der Domeinen). De laatste dienst had in 1952 de Braakman afgesloten.

Deltadienst met daaronder directies

Op 1 april 1956 is de Deltadienst formeel opgericht. In afwijking van het aanvankelijke voornemen vond men het niet meer opportuun op de voltooiing van de behandeling van de Deltawet te wachten. Onder het hoofd van de Deltadienst kwamen drie directies te ressorteren:

de directie Benedenrivieren
de directie Deltawerken-Noord
de directie Deltawerken-Zuid

Aan het hoofd van deze directies stond een hoofdingenieur-directeur en het hoofd van de Deltadienst werd aangeduid met hoofd van dienst (overigens ook met de rang van hoofdingenieur-directeur. Daarmee ontstond een situatie vergelijkbaar met die bij de Dienst der Zuiderzeewerken, waar ook een hoofd van dienst was met daaronder hoofdingenieurs-directeuren.

Het eerste hoofd van dienst werd de zittende hoofdingenieur-directeur van Benedenrivieren - ir. J.W. de Vries - die een maand later met pensioen ging. Kennelijk moesten enkele gevoeligheden hiermee gladgestreken worden. Hij werd opgevolgd door de vermaarde prof.ir. P.Ph. Jansen, die langdurig het gezicht van de Deltadienst zou zijn.

Deltawerken-Noord

De directie Deltawerken-Noord was van 1 april 1956 tot 1 juni 1964 belast met de uitvoering van de Deltawerken in het Haringvliet en het Volkerak. In die periode werd gewerkt aan:

de Haringvlietsluizen begonnen in 1958, voltooid in 1966
de Hellegatsdam als onderdeel van de Volkerakdam

In 1964 werd deze directie samengevoegd met de directie Deltawerken-Zuid tot de directie Afsluitingswerken.

Deltawerken-Zuid

De directie Deltawerken-Zuid was - binnen de Deltadienst - belast met de uitvoering van de afsluitingswerken in het zuidelijk deel van het Deltaplan. De dienst werd grotendeels bemenst met het in Zeeland werkzame deel van de directie Landaanwinningswerken. De directie voerde de volgende werken uit:

de Zandkreekdam (tussen Noord- en Zuid-Beveland) voltooid in 1960
de Veerse Gatdam (tussen Walcheren en Noord-Beveland) voltooid in 1961
de Grevelingendam (tussen Schouwen-Duiveland en Zuid-Beveland) voltooid in 1965

Op 1 juni 1964 werden de directies Deltawerken-Noord en Deltawerken Zuid samengevoegd tot de directie Afsluitingswerken.

Afsluitingswerken

Van 1 juni 1964 tot 1 jan 1967 was deze directie - binnen de Deltadienst - belast met de uitvoering van de afsluitingswerken. In die periode werd gewerkt aan:

de Volkerakdam (tussen het Volkerak en het Hollands Diep) voltooid in 1969 en de Volkeraksluizen (voltooid in 1967)
de Haringvlietdam (tussen Voorne-Putten en Goeree-Overflakkee) begonnen in 1966, voltooid in 1971
de Brouwersdam tussen (Schouwen-Duiveland en Goeree-Overflakkee) voltooid in 1971

Vanaf 1967 bestond er binnen de Deltadienst nog slechts één afzonderlijke directie, de directie Benedenrivieren. Nadat op 1 augustus 1969 de zittende hoofdingenieur-directeur van de directie Benedenrivieren bevorderd werd tot hoofd van de Deltadienst werd de positie van Benedenrivieren weer een gewone directie rechtstreeks onder de de directeur-generaal van de Rijkswaterstaat.

Deltadienst sec

Behalve de bovenvermelde uitvoeringsdirecties behoorde tot de Deltadienst ook een Centrale organisatie en de Waterloopkundige Afdeling. De Waterloopkundige Afdeling was verantwoordelijk voor de aansturing van al het onderzoek dat nodig was voor het ontwerp en de uitvoering van de werken. Het daadwerkelijke onderzoek werd grotendeels uitgevoerd bij het Waterloopkundig Laboratorium en het Laboratorium voor Grondmechanica, beide later opgegaan in Deltares. Nadat de uitvoeringsdirecties waren opgeheven werd nog gewerkt aan:

Een dag na de opening van de laatste - 3 oktober 1986 - is de Deltadienst opgeheven. Teneinde de opgebouwde kennis zo veel mogelijk in tact te houden werd de kern van de uitvoeringsorganisatie van de Oosterscheldekering als Hoofdafdeling Waterbouwkunde toegevoegd aan de directie Sluizen & Stuwen en vormde samen de basis van de latere Bouwdienst Rijkswaterstaat.

Leiding van de organisatie

De leiding van een dienst van de Rijkswaterstaat is normaliter in handen van een hoofdingenieur-directeur, bij de Deltadienst werd ook gesproken van het Hoofd van dienst.

nr	naam	van	tot	rang	opmerkingen
	Deltadienst
1	ir.J.W. de Vries	1 apr 1956	1 mei 1956	hoofdingenieur-directeur	hoofd van dienst
2	prof.ir.P.Ph. Jansen	1 mei 1956	1 nov 1962	hoofdingenieur-directeur	hoofd van dienst
3	ir.J. Volkers	1 nov 1962	1 aug 1969	hoofdingenieur-directeur	hoofd van dienst
4	dr.ir.H.A. Ferguson	1 aug 1969	1 sept 1975	hoofdingenieur-directeur	hoofd van dienst
5	ir.H. Engel	1 sept 1975	3 okt 1986	hoofdingenieur-directeur	hoofd van dienst

De leiding van onder de Deltadienst ressorterende directies:

nr	naam	van	tot	rang
	directie Benedenrivieren (onder de Deltadienst)
1	ir.J. Volkers	1 apr 1956	1 nov 1962	hoofdingenieur-directeur
2	dr.ir.H.A. Ferguson	1 nov 1962	1 aug 1969	hoofdingenieur-directeur
	directie Deltawerken-Noord
1	ir.M.A. de Bruin	1 apr 1956	1 aug 1961	hoofdingenieur-directeur
2	ir.P.A. van der Velde	1 aug 1961	1 jun 1964	hoofdingenieur-directeur
	directie Deltawerken-Zuid
1	ir.H.A.M.C. Dibbits	1 apr 1956	1 mrt 1963	hoofdingenieur-directeur
	vakant	1 mrt 1963	1 jun 1964	hoofdingenieur-directeur
	directie Afsluitingswerken
	ir.P.A. van der Velde	1 jun 1964	1 jan 1967	hoofdingenieur-directeur

Bronnen, noten en/of referenties

De eerste versie begin 2013 van dit artikel is grotendeels gebaseerd op de publicaties

ir.J.R. Hoogland, Ingenieur van den Waterstaat, Geschiedenis van de organisatie van de Rijkswaterstaat en zijn managers, Den Haag, 2010, Interne publicatie Rijkswaterstaat