Gebruiker:Kleuske/Nederlandse Prehistorie

Zie Vorming van Nederland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De definitie Prehistorisch Nederland isietwat problematisch aangezien niederland in zijn huidige vorm noch in demografisch, noch in geografisch opzicht bestond. Sinds de eerste sporen vanmenselijke bewoning in de limburgse belvedere-groeve, zo'n 350.000 jaar geleden, hebben het Saalien en Elsterien en de daaraan verbonden stijgingenen dalingen vanhet zeeniveau het landschap dramatisch veranderd.

Eerste bewoners

De oudste sproren van menselijke aanwezigheid zijn gevonden in opgestuwde rivier-afzettingen in Midden-Nederland en worden toegeschreven aan het Archeuléen. Met eenouderdom van zo'n 350.000 jaar zijn dit de oudst bekende vondsten tot noch toe, maar vondsten elders in Noordwest Europa doen vermoeden dat menselijke aanwezigheid al rond 500.000 jaargeleden een feit was. Deze vuistbijlen en vuursteen-afslagen zijn afkomstig van Neanderthalers, naar alle waarschijnlijkheid rondtrekkende groepen jagers en verzamelaars. De artefactenbestaan voor een groot deel uit Maas-vuursteen, dat in de dikke paketten grind-afzettingen en krijt-formaties gevonden kon worden. Anders dan in ons omringende landen zijn echter geen goed geconserveerde bewoningssporen gevonden. Ze dateren naar alle waarschijnlijkheid uit een warmere periode in de eerste helft van het Saalien (het z.g. Hoogeveen-interstadiaal, wellicht dezelfde periode als het Belvédère-Interglaciaal).

Over de prehistorische periode in de Nederlandse geschiedenis zijn geen geschreven bronnen beschikbaar; al onze kennis is uit opgravingen gehaald. De term "prehistorie" betekent immers vóór de (bekende) historie. Pas in de Romeinse tijd kwamen de eerste geschreven bronnen beschikbaar.

Het Nederland in de huidige betekenis bestond niet voor de late middeleeuwen. Voor die tijd is het beter te spreken van 'het gebied van het huidige Nederland'. Dit gebied is al vele tienduizenden jaren bewoond, tenminste de droge kuststroken en de hoge zandgronden. De oudste in Nederland teruggevonden archeologische sporen zijn 250.000 tot 350.000 jaar oud. De eerste vaste bewoners waren jagers tijdens de ijstijd (paleolithicum). Van hun aanwezigheid getuigen nog vuursteen bijlen en pijlspitsen. De eerste kano van de geschiedenis komt uit deze periode (Pesse, 9000 v.Chr.). Na de ijstijd, in de midden steentijd (mesolithicum) was het gebied bewoond door diverse stammen, zoals blijkt uit een jachtkamp dat gevonden is bij Bergumermeer, Friesland (ongeveer 8000 v.Chr.).

Nederland rond 5500 v.Chr.

Rond 5300 voor Christus begon het neolithicum met de eerste landbouwers die naar het gebied kwamen, zoals te zien is aan grafvondsten en sporen van boerderijen op het löss plateau in Zuid-Limburg. Zij behoorden tot de Lineaire Bandkeramiek en namen onder andere graan, linzen en erwten mee. Deze cultuur kon zich niet uitbreiden naar de rest van "Nederland" omdat ze nog geen ploeg kenden om de kleigronden mee te bewerken. Bovendien was Nederland een heel geschikt gebied voor jagers. Ten westen van de huidige provincies Noord-Brabant, Gelderland, Overijssel en Drenthe was Nederland één grote moerasdelta doorsneden door talloze beken, meertjes en veengebieden. Het IJsselmeer bestond nog niet en was een reusachtig veenmoeras. Hierin wemelde het van de watervogels en vissen die een goede voedselbron voor jagers en verzamelaars vormde. Rond 4500 v.Chr. verdween deze landbouwcultuur tijdelijk. Van rond 4300 v.Chr. bestaan alleen nog sporen van jagers/landbouwers (Swifterbant). Ongeveer 4100 v.Chr. bevond zich in Drenthe de trechterbekercultuur die de bekendste monumenten uit de regionale prehistorie heeft achtergelaten: de hunebedden, megalithische monumenten. Na 3900 v.Chr. is deze cultuur weer verdwenen.

In het westen van Nederland zijn resten gevonden van de Vlaardingencultuur, genoemd naar de eerste vindplaats Vlaardingen. Deze cultuur beslaat de periode van 3500 v.Chr. tot 2500 v.Chr.

Het eerste wiel dat is gevonden dateert van ongeveer 2400 v.Chr. Misschien is dat ontdekt door mensen van de klokbekercultuur, die nederzettingen bouwden langs de Atlantische kust van Marokko tot aan Scandinavië. Voor het eerst vond er ook metaalbewerking plaats in Nederland, zoals stenen aambeelden en koperen tongdolkjes die op de Veluwe bij Lunteren zijn gevonden, aantonen. De metaalbewerking breidde zich uit tegen 2000 v.Chr., waarmee de bronstijd aanbrak. Die bracht vooral veel welvaart in Drenthe, waar waarschijnlijk een belangrijke handelsroute doorheen liep richting Oostzee en Scandinavië.

Omstreeks het eerste millennium voor de jaartelling kwamen er Keltische stammen naar het gebied van Nederland en verdreven en/of vermengden zich met de oorspronkelijke bevolking. Dit proces herhaalde zich in de eerste eeuwen voor de jaartelling toen Germaanse stammen vanuit het oosten Nederland binnentrokken en zich vooralsnog in de noordelijke streken en rond de grote rivieren vestigden.

Noten

[[Categorie:Nederlandse prehistorie| ]]