Gebruiker:Maria Antoinette Janssens/Kladblok

Oorlogskunst in Syrië

Syrian Civil War map

Verscheidene oorlogen teisterden Syrië en zijn omgevende landen. Wat bleef er over van het cultureel erfgoed na de oorlog, wie waren de oorlogskunstenaars en welke kunstenaars zijn gevlucht?

Cultureel erfgoed

Palmyra, stad van Duizend Zuilen. Syrië, december 2003.

De beschavingen die Syrië in de loop der eeuwen doorkruisten, lieten naast een pad van vernieling, prachtige monumenten en sites na. Via de archeologische site van Palmyra trokken handelaars via de zijderoute verder naar het oosten. Wat rest er nu nog van? In 2015 viel Palmyra voor de eerste keer in handen van terreurbeweging IS.
Zij plunderden de site en vernietigden religieuze gebouwen en voorwerpen. Zij beschouwen deze als afgoderij.
Het Syrische regeringsleger kon Palmyra in maart 2016 heroveren. De schade was groot.

Kunst als reactie op oorlog

Graffiti is een kunstvorm die de mogelijkheid schept om rechtstreeks te communiceren met de bevolking. De Syriërs begonnen hun mening te schilderen op de muren als eerste reacties tegen het regime van president Assad. Het was hun manier om op een vreedzame wijze hun mening tegen het regime te uiten. De opstand had in eerste instantie humanitaire waarden.

Rotstekening Petra reis Jordanië, december 2003

Afbeeldingen zijn één van de belangrijkste methoden die de mens gebruikt om zijn ideeën uit te drukken. Het is de snelste manier om een idee te illustreren of om mensen te laten reageren op het idee, en het is van alle tijden.

Vanaf de oudheid maakte de mensheid rotstekeningen om te communiceren. Deze tekeningen zijn blijven bestaan. De graffiti die de inwoners van Damascus, Aleppo of andere steden spuiten zijn vergankelijk.
De opstandelingen tegen het Assad regime spuien boodschappen. Assad aanhangers verwijderen die terug en overschilderen de muren met hun meningen tegen de opstandelingen. In Syrië is er een spreekwoord “الحيطان دفاتر المجانين” , vertaald: Muren zijn het papier van de gekken. Het Syrische volk heeft de muren van Syrië veranderd in een ruimte voor een vrije uitwisseling van meningen.
Er is graffiti voor en tegen het het regime van Assad, en er zijn de Syrische vrijheidsstrijders. De graffiti tekeningen zijn enorm krachtig, revolterend en andere discriminerend en gewelddadig. Net zoals kunst blijven ze een uitdrukking van vrije meningsuiting, schoonheid en zeggingskracht.

Kunstenaars die niet gevlucht zijn

Issa Touma

Zoveel kunstenaars zijn er in Syrië niet gevlucht. Issa Touma is één van hen. Hij is fotograaf en richtte zijn galerie in het ooit mooie Aleppo op in 1996. Van deze oude stad, dat cultureel erfgoed is, met overdekte Souq en citadel, is niets overgebleven na de oorlog tussen het regeringsleger, IS en de onafhankelijke vrijheidstrijders.

Souq Aleppo Syrië 2003

Zijn galerie was één van de eerste op fotografie georiënteerde expositieruimte in het Midden-Oosten. Hij organiseerde internationale festivals en ontving bezoekers van over de hele wereld. Het geweld deed in 2012 zijn intrede in de straten van Aleppo toen gewapende mannen de stad binnenvielen. Vanuit zijn keukenraam legde Touma alles vast van de vijandige sfeer, hetgeen resulteerde in het korte videologboek '9 Days - From my Window in Aleppo' (2015).
Nu geeft hij workshops voor jongeren, ouderen, iedereen die in kunst geïnteresseerd is, zowel pro-Assad of kunstenaars tegen het regime. Hij laat deelnemers aan zijn workshops communiceren met elkaar. De kunst maakt dat mensen elkaar respecteren.
Hij vindt dat je als kunstenaar Syrië ontvlucht, voeling met het land en zijn inwoners verliest. Hij woont in de gemengde wijk Al-Jdeida (een pro-Assad wijk). Armeense christenen, moslims en Arameeërs woonden er kriskras door elkaar.

Kunstenaars in het buitenland

Rashwan Abdelbaki - New York.

Moskee Damascus

In 2003 studeerde hij aan de Faculty of Fine Arts in Damascus. Zijn specialiteiten zijn druktechnieken en schilderkunst. In zijn schilderijen onderzoekt hij enkele van de meest prangende problemen van onze tijd: immigratie, racisme, religie en politiek. Een week voor de invoering van het inreisverbod van president Trump voor burgers uit vooral islamitische landen, arriveerde Abdelbaki in New York. Hij zet er zijn fellowship van het Education's Artist Protection Fund verder. Sinds juli 2018 is hij lid van het Artist-at-risk programma van de Westbeth Artist Community dat huisvesting en ateliers faciliteert. Na zijn studies, was hij in muziek geïnteresseerd. De muziek, het plezier dat een muzikant aan zijn instrument beleeft straalde van zijn schilderijen uit.
Voordat hij naar de Verenigde Staten emigreerde lag de focus in zijn schilderijen op de omgeving waarin gezinnen leefden, de relaties tussen verschillende groepen mensen, en op het menselijk lichaam.
Maar in 2011 begon hij de veranderingen te voelen die de oorlog in zijn land veroorzaakte.
Er ontstond verwarring bij hem, persoonlijk, en als kunstenaar. Zijn mening op de wereld en Syrië veranderde.
Hij ging nadenken over de gevaren die onze gemeenschap bedreigen. Hij schildert zijn personages met één oog dicht, en het andere geopend. Hiermee wil hij de angst benadrukken die er heerst in oorlogsgebied. 'Je mag slapen, uit veiligheidsredenen is het altijd beter één oog open te houden'.
De kleuren van al deze schilderijen zijn impressionistisch en abstract, zoals de gebeurtenissen in de wereld.
Hij gebruikt ze als verwijzing naar verschillende politieke partijen of religies. Zijn kleuren refereren naar een visie, waarin hij hoop wil creëren waarnaar iedereen op zoek is.

Abdella Al Omari - Brussel

Moskee2 Damascus

De carrière van Abdella Al Omari is gestart in Damascus kort na het uitbreken van de conflicten in Syrië. Zijn recente schilderijen tonen de ervaringen die burgers beleven bij de verschrikkingen van de oorlog, in het bijzonder kinderen, de meest kwetsbare groep van de bevolking. Omari studeerde Engelse literatuur aan de universiteit van Damascus. Hij is zeer kunstzinnig en volgde een opleiding aan het Adham Ismail Instituut voor visuele kunst.
Hij vluchtte naar België en in Brussel startte hij met de 'The Vulnerability series'. Hij werkt eveneens als video- en performance kunstenaar.
Zijn schilderijen geven complexe psychologische thema's weer over de oorlog. Zijn werken bezitten een diepgaande schoonheid omwille van hun realistische weergave en schilderkundige techniek.
In 'the vulnerability series' schildert hij wereldleiders, zoals Trump, Assad, Merkel,... getoond als vluchteling, waardoor ze de gevoelige uitstraling van zijn werken versterken.

De invloed van kunst op de samenleving

Palmyraingang.jpeg

Omwille van de conflicten in Syriê en daarmee in de wereld, worstelt de kunstwereld met vragen over de functie van kunst en de invloeden die kunstenaars teweeg brengen. Artiesten, curatoren and critici debatteren over het feit of kunst een spiegel kan voorhouden voor de maatschappij of dat kunst evengoed niets te zeggen heeft aan de wereld. Welk verschil kan kunst echt hebben in onze cynische wereld en omgeving van wanhoop? Dit zijn vragen waar kunstenaars in de Arabische wereld al decennialang mee te maken hebben. Deze kunstenaars blijven volhouden dat kunst één van 'de' meest effectieve manieren is om de tijdsgeest te vatten en te veranderen.