Gebruiker:Perudotes/Encyclopedisme

Encyclopedisme is een visie over de invulling die aan Wikipedia moet worden gegeven. Encyclopedisten hebben als uitgangspunt dat Wikipedia zich van andere informatiebronnen onderscheidt doordat het een encyclopedie is (WP:NIET). Informatie die op Wikipedia wordt toegevoegd dient daarom encyclopedisch relevant te zijn (WP:REL), in de juiste verhoudingen en zonder vertekening alle significante standpunten uit betrouwbare publicaties weer te geven (WP:NPOV), en geen ongepubliceerd materiaal, eigen analyses of syntheses te bevatten (WP:GOO).

Encyclopedisme distantieert zich nadrukkelijk van stromingen op Wikipedia als inclusionisme en deletionisme, omdat beide stromingen volgens de encyclopedist miskennen waar het op Wikipedia om draait – namelijk het schrijven van een encyclopedie. Waar het inclusionisme specifieke relevantie-eisen per onderwerp formuleert, is het encyclopedisme van mening dat zulk een onderneming nodeloos omslachtig is en bovendien ook in hoge mate arbitrair en utopistisch. Vaste criteria zullen altijd te ruim of te krap geformuleerd zijn (over- of underinclusive). Daarnaast kunnen op basis van vooraf opgestelde criteria een heleboel onderwerpen weliswaar relevant geacht worden, maar als er geen bronnen (meer) zijn over het onderwerp is elke poging tot het geven van een beschrijving gedoemd te mislukken.

De enige zinnige onderscheidingscriteria zijn volgens encyclopedisten dan ook de beschikbaarheid van voldoende gezaghebbende, betrouwbare, onafhankelijke bronnen over een onderwerp. Zo sluiten encyclopedisten niet uit dat Aristoteles’ tweede boek van de Poetica een relevant werk is, maar aangezien het werk zelf verloren is gegaan en er behalve dit feit niet over gepubliceerd is kan er geen sprake zijn van encyclopedische relevantie. Immers zal elke poging om het onderwerp te beschrijven gedoemd zijn om te falen, doordat zij strandt in oeverloze willekeurige ongefundeerde bronloze trivia. Het bestaan van het tweede boek kan volgens de encyclopedist wel in een algemeen artikel over de Poetica, of Aristoteles, vermeldt worden. Het behoort immers tot de huidige stand van zaken van die onderwerpen.

Gebruikersbox
Encyclopedisten hebben geen gebruikersbox op hun gebruikerspagina, zij voegen liever encyclopedisch relevante informatie toe aan de encyclopedie.
Incidenteel herschrijven zij ook encyclopedische onderwerpen die onevenwichtig beschreven zijn.
Indien nodig verwijderen zij ook informatie die niet in een encyclopedie thuishoort.

Encyclopedische relevantie van het onderwerp moet worden onderscheiden van de inhoudelijke eisen die aan het artikel over zo een onderwerp worden gesteld. Als vaststaat dat een onderwerp voldoende encyclopedisch relevant is, betekent dat niet dat een artikel op Wikipedia zonder meer gewaarborgd is. Wikipedia is immers een encyclopedie dat betekent dat aan nieuwe artikelen zowel functionele als inhoudelijke eisen gesteld moeten worden.

Encyclopedische relevantie

Voor een encyclopedist is een onderwerp relevant als het behandeld wordt in voldoende gezaghebbende, betrouwbare en onafhankelijke secundaire en tertiaire bronnen. Deze eis is weinig opzienbarend als men in ogenschouw houdt dat Wikipedia een encyclopedie is die geschreven wordt door een samenstelling van vooraf goedgekeurde en steeds wisselende bewerkers zonder aantoonbare kennis over het onderwerp waarover zij schrijven. Zo een encyclopedie kan niet geschreven worden aan de hand van "interesse": wellicht is een bewerker uitermate geïnteresseerd in de kleur van de voordeuren in Sint Maartensvlotbrug. Leuk zo een hobby, maar iedereen voelt wel aan dat Deur Handelskade 13 (Sint Maartensvlotbrug) geen encyclopedisch relevant onderwerp is. Hieruit volgt ook dat Wikipedia geen encyclopedie is van dingen die bestaan of die verifieerbaar zijn. Verifieerbaarheid is een eis voor de inhoud van een encyclopedie, niet voor relevantie (de willekeurige deur in Sint Maartensvlotbrug bestaat immers ook en is verifieerbaar). Hieruit volgt ook dat primaire bronnen onvoldoende zijn om relevantie aan te tonen: een foto van een deur is een primaire bron die wellicht betrouwbaar en onafhankelijk is, maar de deur blijft encyclopedisch niet-relevant.

Gezaghebbend

We streven naar nauwkeurigheid, waarbij de inhoud verifieerbaar is in gezaghebbende publicaties – WP:5Z

Het is geen geheim, de orthopedisch chirurg heeft nu eenmaal uit hoofde van zijn beroep meer verstand van het het steun- en bewegingsapparaat dan de gemiddelde Nederlander. Daarentegen zal zijn kennis van de Nederlandse schilderkunst in de Gouden Eeuw beperkt zijn. Als de orthopeed een uitspraak heeft gedaan over een onderwerp binnen de orthopedie dan zal die informatie eerder juist zijn, dan een uitspraak van een willekeurige Nederlander over hetzelfde onderwerp, puur en alleen omdat de chirurg wel beschikt over vakinhoudelijke orthopedische kennis en de meeste Nederlanders niet. Een orthopeed zal binnen ook beter in staat zijn om met betrekking tot zijn vakgebied om hoofd- en bijzaken van elkaar te scheiden. Daarnaast zal hij ook beter op de hoogte zijn van de laatste ontwikkelingen. Bij een uitspraak over een willekeurig schilderij verschilt de orthopeed echter helemaal niet t.o.v. een andere rechtsgenoot. Met andere woorden: de orthopeed is gezaghebbend op het gebied van botten, pezen en spieren, maar heeft geen gezag op het gebied van de Nederlandse schilderkunst.

Gezaghebbendheid drukt dus een oordeel uit over de a priori kans dat specifieke informatie waarover de bron beschikt juist, representatief en relevant is. Een gezaghebbende bron is een bron waarvan de verwachting is dat deze over juiste, representatieve en relevante informatie beschikt. Dit zijn uit de aard der zaak bronnen die geschreven zijn door personen met vakinhoudelijke kennis, bijvoorbeeld: academici, beroepsbeoefenaren, onderzoeksjournalisten; maar niet bijvoorbeeld een algemeen artikel in de krant, social media, of een willekeurige webstek geschreven door een hobbyist. Deze bronnen zijn onvoldoende om encyclopedische relevantie aan te tonen (maar zij kunnen – afhankelijk van hun betrouwbaarheid – eventueel wel als bron fungeren).

Betrouwbaarheid

Door getrouw ... alle significante standpunten weer te geven die steun genieten in betrouwbare publicaties – NPOV
Alles in Wikipedia moet gebaseerd zijn op betrouwbare bronnen – WP:GOO

Waarom niet alleen de eis stellen van gezaghebbendheid? Experts zullen het toch wel het beste weten? Hierboven werd al geschreven dat gezaghebbendheid de a priori kans uitdrukt dat specifieke informatie juist is. Het gaat echter om een initiële kans, een ervaringsregel: experts hebben nu eenmaal vaker gelijk over hun vakgebied dan niet-experts. Maar ook experts kunnen onzin vertellen en experts kunnen het ook fout hebben. Denk bijvoorbeeld aan de chirurg die het verkeerde been operatief afzet.

Een veelgemaakte fout is dat iets waar is omdat een expert het zegt. Deze drogredenering (de ad verecundiam) dankt zijn populariteit aan de ervaringsregel dat experts beschikken over meer kennis dan normale mensen. Het is echter een drogredenering omdat een beroep op autoriteit geen reden is waarom iets waar is. "De aarde is plat omdat Democritus het zegt" is geen logisch geldige redenering en ook de bewering dat het juiste been is afgezet omdat de chirurg dat zegt overtuigt weinig als iemand slechts voor haarimplantaten naar het ziekenhuis is verwezen.

Kortom, experts zijn gezaghebbend maar daarmee nog niet betrouwbaar. Omgekeerd is een foto betrouwbaar maar niet noodzakelijk gezaghebbend. Wat is betrouwbaarheid dan? Betrouwbaarheid is de mogelijkheid om een bewering te toetsen. De jurist die zegt dat doodslag strafbaar is kan op zijn blauwe ogen geloofd worden, maar zijn uitspraak is pas betrouwbaar als hij hierbij verwijst naar de vindplaats van die strafbaarstelling. De chirurg die een been afzet en daarvoor verwijst naar de geneeskundige behandelingsovereenkomst wordt ook betrouwbaar geacht. Pas een bron controleerbaar is wordt zij verondersteld betrouwbaar te zijn. Een betrouwbare bron is er dus eentje die vindplaatsen en onderzoeksgegevens – zijn redenen van wetenschap – noemt.

Kortom een betrouwbare bron is een bron die de lezer in staat stelt de informatie zelfstandig te controleren en los van de bron zelf te reproduceren. Om die reden zijn academische bronnen doorgaans wel betrouwbaar, maar een krantenartikel is dat niet noodzakelijk. Een krantenartikel noemt immers zelden zijn redenen van wetenschap, de informatie is doorgaans niet te controleren en ook niet te reproduceren. Voor het aantonen van encyclopedische relevantie zijn zij dan ook absoluut ondeugdelijk. Een blog op het internet daarentegen kan wel betrouwbaar zijn, bijvoorbeeld als het zijn bronnen noemt. Daarentegen hoeft een blog gezaghebbend noch onafhankelijk te zijn. Vandaar dat ook betrouwbaarheid als enkele eis voor relevantie onvoldoende is.

Onafhankelijkheid

Wikipedia heeft een neutraal standpunt, wat betekent dat we geen enkele mening bepleiten. Soms maakt dit het nodig verschillende standpunten weer te geven – WP:5Z

Als een bron geacht wordt a priori over juiste, representatieve en relevante informatie te beschikken en die bron is tevens zelfstandig te controleren en los van de bron zelf te reproduceren dan zijn we er toch? In principe wel, maar in feite leven we in een imperfecte wereld. Een wereld waarin subjectieve inzichten prevaleren boven objectieve vaststellingen. Niet verwonderlijk, wij mensen zijn subjectieve wezens met onze eigen interesses, desinteresses, vooroordelen en oordelen. In de wetenschap komt ook het inzicht op dat geen enkele discipline volledig objectief is – subjectieve variabelen zullen altijd een uitwerking hebben op het uit te voeren onderzoek – maar dat betekent niet dat men het streven naar objectiviteit maar moet laten varen. Het benaderen van objectiviteit blijft nog steeds het verschil tussen wetenschap (de aarde is bolvorming) en pseudowetenschap (de aarde is plat).

Wat heeft dit met het schrijven van een encyclopedie te maken? Ook een encyclopedie tracht een beschrijving van de werkelijkheid te geven. In ons geval eentje waarin « we geen enkele [eigen] mening bepleiten. Soms maakt dit het nodig verschillende standpunten weer te geven; elk standpunt accuraat te presenteren en een context te geven voor elk standpunt, zodat lezers kunnen zien welke mening een punt weergeeft; en geen standpunt als "de waarheid" of "het beste standpunt" weer te geven. We streven naar nauwkeurigheid, waarbij de inhoud verifieerbaar is in gezaghebbende publicaties, met bronvermelding waar dat nuttig is, vooral bij controversiële onderwerpen » (WP:5Z). Kortom, wij streven ernaar een objectieve beschrijving te geven.

Dat is echter alleen mogelijk als wij relevantie bepalen aan de hand van bronnen zie zelf objectief en dus niet manipulatief zijn. Een voorbeeld kan dit wellicht verduidelijken. Stel iemand wil een artikel schrijven over de Arbitragezaak tussen de Filipijnen en China inzake de Zuid-Chinese Zee, maar er bestaan alleen bronnen van Chinese academici. Het is jammer, maar het onderwerp is dan niet relevant. Dat lijkt wellicht apart, want academici worden immers gezaghebbend verondersteld en zij zullen hun bronnen ook wel noemen. Echter, bij zaken die de veiligheid van de staat aangaan bestaat er in het communistische Chinese systeem geen verschil tussen het politiek standpunt en het academische standpunt. Academici worden verondersteld het partijstandpunt te verwoorden. Het is om deze reden dat de eis van onafhankelijkheid gesteld wordt, ook als bronnen verder gezaghebbend en betrouwbaar zijn. Inherent bevooroordeelde bronnen leveren immers een inherent bevooroordeelde encyclopedie op.

Het betreft onafhankelijkheid ten opzichte van het onderwerp – het betreft immers het bepalen van de encyclopedische relevantie – als er een artikel is (omdat er al met al voldoende gezaghebbende, betrouwbare en onafhankelijke bronnen aanwezig zijn) dan kunnen niet-onafhankelijke bronnen uiteraard een rol spelen bij de inhoudelijke beschrijving. Inderdaad, moeten op basis van de Vijf Zuilen zelfs 'elk standpunt accuraat presenteren en een context geven voor elk standpunt, zodat lezers kunnen zien welke mening een punt weergeeft; en geen standpunt als "de waarheid" of "het beste standpunt" weergeven.' Een Memorie van Toelichting bij een wetsvoorstel is dus geen goede bron om encyclopedische relevantie aan te tonen (want zij wordt geschreven door de regering bij haar eigen wetsvoorstel), het biedt echter wel een bron aan informatie bij een beschrijving van de betreffende wet.

Secundaire en tertiaire bronnen

Origineel onderzoek omvat ongepubliceerde feiten, termen, argumenten, concepten, stellingen of theorieën, of ieder andere vorm van niet-gepubliceerde analyse of synthese van gepubliceerd materiaal – WP:GOO

Primaire bronnen zijn bronnen die slechts informatie bevatten en geen duiding. Zij zijn onvoldoende om encyclopedische relevantie aan te ontlenen omdat álles wat bestaat wel in een primaire bron te vatten is. Primaire bronnen zijn naar hun aard vaak onafhankelijk, betrouwbaar en gezaghebbend. Het gevolg zou zijn dat men over iedere grasspriet en iedere geografische coördinaat een artikel zou kunnen wijden. Primaire bronnen hebben dus geen onderscheidend vermogen. Secundaire en tertiaire bronnen hebben dat vermogen wel. Zij duiden andere informatie (waaronder primaire bronnen), maken onderscheid in hoofd- en bijzaken, en geven een beschrijving van een onderwerp.

Gecombineerd met de overige eisen die encyclopedisten stellen zorgt dit ervoor dat het schrijven van een artikel dat aan onze uitgangspunten voldoet (WP:NPOV, WP:GOO, WP:NIET, en WP:5Z) mogelijk is. De eisen zorgen er met andere woorden voor dat het probleem van over- of underinclusiveness zich niet voordoet doordat elk relevante onderwerp ook daadwerkelijk encyclopedisch beschreven kan worden. Primaire bronnen kunnen daarbij gebruikt worden bij het schrijven van een artikel: bijvoorbeeld ter verificatie van andere bronnen of ter ondersteuning van aanwezige data. Voor de bepaling van relevantie van het onderwerp zijn zij echter, zoals aangetoond, absoluut ondeugdelijk.

Samenvatting

Encyclopedisten stellen de eis dat een onderwerp voldoende beschreven wordt in gezaghebbende, betrouwbare en onafhankelijke secundaire en tertiaire bronnen. Deze eis stellen zij om het probleem van over- of underinclusiveness te elimineren zodat over elk encyclopedisch relevante onderwerp ook een artikel geschreven kan worden dat aan onze uitgangspunten voldoet (WP:NPOV, WP:GOO, WP:NIET, en WP:5Z).

1. Gezaghebbendheid drukt een oordeel uit over de a priori kans dat specifieke informatie waarover de bron beschikt juist, representatief en relevant is;
2. Betrouwbaarheid drukt uit dat de informatie in een bron zelfstandig te controleren en los van de bron zelf te reproduceren is;
3. Onafhankelijkheid drukt uit dat de informatie in een bron niet inherent bevooroordeeld is ten opzichte van het beschreven onderwerp;
4. Secundaire en tertiaire bronnen zijn noodzakelijk omdat primaire bronnen onderscheidend vermogen missen om een artikel op te baseren dat aan onze uitgangspunten voldoet.

Functionele criteria

Woordenboek

Wikipedia is geen woordenboek. Dat klinkt logisch, maar in de praktijk blijkt het onderscheid soms lastig te beoordelen te zijn. Zo kan men van het fenomeen “fiets” zowel een encyclopedische als een woordenboekbeschrijving geven. Lastiger wordt het bij het fenomeen “racefiets”, maar ook daar kan bij voldoende gezaghebbende bronnen die het fenomeen racefiets beschrijven een encyclopedisch artikel geschreven worden. Bij het fenomeen “oude fiets” is dit echter niet het geval. Weliswaar kan er een beschrijving gegeven worden (‘een oude fiets is een fiets die door verloop van de tijd een bepaalde leeftijd bereikt heeft waarbij het functioneren van de fiets significant verslechtert’), maar behalve trivia (‘oude fietsen worden vaak in Amsterdam gebruikt, om fietsendieven te weren’) valt er niets over dit onderwerp te melden. Het fenomeen “oude fiets” kan dus slechts op een verklarende wijze – als woordenboekdefinitie – beschreven worden.

Bij het hiervoor gegeven voorbeeld (fiets – racefiets – oude fiets) lijkt dit wellicht evident, maar er kunnen zich ook andere situaties voordoen. Zo valt er over “neutraliteit” veel te schrijven, omdat het als zelfstandig begrip in de literatuur beschreven wordt. Over “neutraal land” valt ook een encyclopedisch artikel te schrijven omdat het begrip uitgebreid in de literatuur over het oorlogsrecht aan bod komt. Daarentegen valt “neutraal standpunt” – gelijk een oude fiets – slechts als op een verklarende wijze te definiëren. Het is weliswaar een courante term, maar ondanks dat zijn er geen gezaghebbende bronnen die het fenomeen zelf beschrijven. Een artikel wordt dan een eigen synthese of bestaat slechts uit losse trivia zonder verband.

Hieruit volgt ook dat de huidige definitie uit Wikipedia:Woordenboekdefinitie te beperkt is. Een woordenboekdefinitie kan immers heel goed uit meer bestaan dan slechts één enkele zin met één enkel feit. Een artikel dient niet slechts te bestaan uit een verklarende beschrijving van de gebezigde term, eventueel aangevuld met losse voorbeelden (trivia), een artikel dient juist een descriptief geheel te vormen waarbij (naast een korte duidelijke omschrijving van de term – de oneliner) een volledige omschrijving van het onderwerp wordt gegeven binnen de (anthropologische, culturele, economische, juridische, historische, sociale e.d.) context waarin het onderwerp normaliter wordt behandeld.

Een woordenboekdefinitie bevat slechts een verklarende definitie van een term. Het bestaat m.a.w. slechts uit een linguïstische definitie, die (eventueel) aangevuld wordt met losse contextloze voorbeelden.

Nieuwssite

Wikipedia is ook geen nieuwssite. Ook dit klinkt logisch, maar wordt door de waan van de dag regelmatig vergeten. In het huidige informatietijdperk staat het internet centraal en binnen dat internet neemt Wikipedia een centrale plek in. Bij gebeurtenissen met een grote maatschappelijke impact, zoals een aanslag of een natuurramp, wordt dan automatisch ook direct naar Wikipedia gekeken. De verleiding is dan ook groot om Wikipedia op zulke momenten te zien als verzamelbak van allerhande losse feiten en trivia. Niet zelden wordt het belang van zulke schokkende situaties in the heat of the moment schromelijk overschat. Wie herinnert zich bijvoorbeeld de aanslag in Münster nog?

Daarmee wordt niet gezegd dat de aanslag in Münster nooit encyclopedisch relevant kan worden, slechts dat zij dat op het moment van plegen, of kort daarna, nog niet is. Daar speelt mee dat nieuwsartikelen zelden gezaghebbend zijn. Allereerst omdat de media notoir onbetrouwbaar zijn. Niet zozeer vanwege de feiten die zij publiceren, als meer vanwege de duiding die daaraan gegeven wordt. De media missen simpelweg de kennis feiten binnen hun historisch of sociale kader te duiden. Niet zelden wordt informatie verkeerd gepresenteerd doordat kennis over specialistische vakgebieden (bijvoorbeeld recht en wetenschap) ontbreekt.

Voor een nieuwssite is dit niet altijd een probleem. Het doel van een nieuwssite is het informeren van de lezer (kijker) over actuele gebeurtenissen en misstanden in de samenleving. Daarnaast vervult de media een unieke rol in het democratisch bestel doordat zij de (legitieme) uitoefening van de staatsmacht door de overheid controleert en analyseert, en waar nodig misbruik bij het publiek aankaart. Waar de media zich onnauwkeurigheden mag en kan veroorloven, ligt dit bij een encyclopedie heel anders. Een encyclopedie staat of valt bij de juistheid van haar inhoud, die in veel gevallen direct na een gebeurtenis niet gewaarborgd kan worden.

Voor secundaire bronnen bieden nieuwsberichten een schat aan informatie die vervolgens geduid en van onjuistheden ontdaan kan worden. Wikipedia is echter een tertiaire bron die in de eerste plaats de huidige stand van zaken in secundaire bronnen beschrijft. Primaire bronnen zoals nieuwsberichten kunnen ter staving van de informatie uit secundaire bronnen gebruikt worden, maar een encyclopedisch artikel kan niet uitsluitend op primaire bronnen gebaseerd worden zonder dat het artikel ook een secundaire bron wordt – en dus niet meer encyclopedisch is.

Deze ontwikkeling – om gebeurtenissen met een grote maatschappelijke signatuur direct op Wikipedia te omschrijven – zal wel niet te keren zijn. Desalniettemin dient in zulke gevallen opgeroepen te worden tot matiging en afstand, omdat Wikipedia geen nieuwssite is.

Inhoudelijke criteria

Verificatie

Verificatie is een kernprincipe Wikipedia dat, in de eerste plaats, dient ter waarborging van de betrouwbaarheid van de encyclopedie.

In tegenstelling tot andere (gedrukte) encyclopedieën bestaat Wikipedia uit een een niet vooraf goedgekeurde samenstelling van steeds wisselende bewerkers zonder aantoonbare kennis over het onderwerp waarover zij schrijven. Om de betrouwbaarheid van haar inhoud te garanderen kan Wikipedia zich, in tegenstelling tot deze andere encyclopedieën, dus niet beroepen op het gezag van haar redacteuren. Met andere woorden, de betrouwbaarheid van de inhoud van Wikipedia is niet gebaseerd op het gezag van haar bewerkers, maar op het gezag van het gehanteerde bronmateriaal. Reeds daaruit volgt verificatie een kernbeginsel hoort te zijn van Wikipedia.

Het betreft in dit geval uiteraard een veronderstelde betrouwbaarheid (men zou in dit verband ook kunnen spreken van een schijnbetrouwbaarheid). Die veronderstelde betrouwbaarheid is echter alleen redelijk als aan aanvullende voorwaarden voldaan wordt. In een project dat bestaat uit een niet vooraf goedgekeurde samenstelling van steeds wisselende bewerkers zonder aantoonbare kennis is het immers onvoldoende om er slechts op te vetrouwen dat de bewerkers zich ook daadwerkelijk baseren op bronnen. Er dienen met andere woorden extra vereisten te zijn om in redelijkheid de betrouwbaarheid van de encyclopedie te kunnen veronderstellen. Het betreft eisen m.b.t. de manier van verificatie en vereisten m.b.t. de gehanteerde bronnen.

Verificatie-stelsel

Allereerst de eisen die gesteld moeten worden met betrekking tot de manier van verificatie – men kan in dit verband ook spreken van het te hanteren verificatie-stelsel. In het algemeen kan men stellen dat verificatie ofwel gebaseerd is op het gezag van de gehanteerde bronnen, ofwel op het gezag van de bewerker. Daarnaast kan men een onderscheid maken tussen het staven van dit gezag door middel van expliciete of geen bronvermelding in het artikel zelf. In een typische matrix voor een nulsom-spel gepresenteerd ziet dat er als volgt uit:

	Gezag op bronnen	Gezag op bewerker
Bronnen in artikel	controle mogelijk; veronderstelde betrouwbaarheid	controle mogelijk; veronderstelde betrouwbaarheid
Geen bronnen in artikel	verificatie mogelijk met medewerking; veronderstelde onbetrouwbaarheid	geen verificatie mogelijk; absolute onbetrouwbaarheid

Hieruit volgt dat het slechts redelijk is om betrouwbaarheid te veronderstellen als de gehanteerde bronnen ook daadwerkelijk in het artikel genoemd worden. Met andere woorden, in een project dat bestaat uit een niet vooraf goedgekeurde samenstelling van steeds wisselende bewerkers zonder aantoonbare kennis biedt slechts kan slechts in een verificatie-systeem dat gebaseerd is op het vooraf publiceren van gehanteerde bronnen de inhoud van de encyclopedie betrouwbaar geacht worden.

Indien de bronnen niet vooraf gepubliceerd hoeven te worden, is de inhoud per definitie relatief of absoluut onbetrouwbaar. Immers, indien het gezag op bronnen is gebaseerd kan verificatie slechts plaatsvinden als de bewerker daartoe meewerkt. Is deze bewerker inmiddels uit het project gestapt, of wenst deze zijn bronnen niet te delen, dan is de inhoud niet verifieerbaar en dus onbetrouwbaar. Deelt deze bewerker ná een verzoek daartoe wel zijn bronnen, dan is de informatie pas hierna verifieerbaar en daarmee verondersteld betrouwbaar. Bij een op gezag gebaseerd systeem is de inhoud echter absoluut onbetrouwbaar, omdat er in een op gezag gebaseerd systeem geen verplichting van de bewerker is om zijn bronnen te delen. Zijn gezag volstaat immers.

Kortom, in een project dat bestaat uit een niet vooraf goedgekeurde samenstelling van steeds wisselende bewerkers zonder aantoonbare kennis kan alleen een verificatie-systeem dat gebaseerd is op het gezag van bronnen die vooraf worden gedeeld voldoende zekerheid bieden om de betrouwbaarheid van haar inhoud te veronderstellen.