Gebruiker:Rens ten Hagen/AHP

Mijn eigen bijdragen Hier staan al mijn bijdragen. Soms alleen de verwijzing, soms ook lappen tekst ter voorbereiding.

Thomas L. Saaty

De AHP-methode (Analytisch Hiërarchisch Proces) is een beslissingsmethode.

AHP is een beslissingsmethode waarbij op basis van ogenschijnlijk abstracte beslissingscriteria via een voorgeschreven rekenmethode een concrete keuze kan worden gemaakt. AHP is een afkorting afgeleid van de (Amerikaanse) uitdrukking: Analytic Hierarchy Process. Uitgangspunt van de methode is een (vaak moeilijk concreet te maken) keuzevraag waar wel voorwaarden aan kunnen worden gesteld.

De methode is zowel een psychologische als een wiskundige methode. De methode wordt voornamelijk gebruikt om in het keuzeproces de criteria die van belang zijn voor het maken van de juiste keuze van een waarde (een gewicht) te voorzien, waarna de mogelijke oplossingen wiskundig kunnen worden uitgerekend en vastgesteld. De AHP-methode is bedacht, ontworpen en in een model opgezet in de zeventiger jaren door Thomas L. Saaty.

De methode is sindsdien verfijnd en uitontwikkeld. Het keuzeproces is bij uitstek een groepsproces. Binnen de groep of binnen verschillende naast elkaar werkende groepen worden de waardes beargumenteerd gekozen.

Concreet maken van abstracte zaken

In plaats van een keuze bedenken, verzinnen, inschatten, opdringen, afdwingen of (verplicht) voorschrijven, kan in bepaalde omstandigheden er voor worden gekozen een keuze te maken die tegemoet komt aan een van te voren vastgesteld doel. Het doel kan worden bereikt met behulp van meerdere keuzes. Aan het doel hangen bepaalde criteria. Deze criteria zijn in meer of mindere mate van belang om het doel te bereiken. Ten behoeve van het doel en deze criteria zijn alternatieven vast te stellen. Uit deze alternatieven dient gekozen te worden.

Het samenstel van:

• doel;
• criteria;
• alternatieven;

vormt in zijn geheel een beslisstructuur volgens de AHP-methode.

De methode is er op gebaseerd om in het keuzeproces niet zo maar te "gokken" welk alternatief het dichts in de buurt komt van alle criteria. Door de criteria ten opzichte van ELKAAR en ten opzichte van de ALTERNATIEVEN af te wegen volgt een rekenmethode die een gefundeerde keuze mogelijk maakt.

De methode bestaat uit het nemen van twee stappen waarin vergelijkingen worden gemaakt:

• Stap 1: criteria vergelijken en in een rangorde plaatsen;
• Stap 2: alternatieven met de criteria vergelijken;

en twee stappen waarin het rekenwerk wordt verricht:

• Stap 3: criteria scoren en in een rangorde plaatsen;
• Stap 4: alternatieven scoren en in een definitieve rangorde plaatsen.

Structuur

De Structuur in het keuzeproces is in onderstaande figuur aangegeven:

AHP, structuur, onderlinge relatie van het doel, alle criteria en de alternatieven

Als de cijfers via de juiste rekenmethode bekend zijn, levert dat in het voorbeeld zoals hieronder weergegeven het volgende op:

AHP, structuur, onderlinge relatie van het doel, alle criteria en de alternatieven met de resultaten

Korte Samenvatting van de werking van het AHP model

Binnen de groep worden communicatieafspraken gemaakt. Het proces dat zich af gaat spelen is een groepsproces waarin men elkaar met argumenten informeert over de waardes die ontstaan.

Het totale proces bestaat uit een paar verplichte fases als volgt:

• Wat is de vraagstelling: het DOEL.
• Welke ALTERNATIEVEN zijn er om het DOEL te bereiken.
• Welke CRITERIA zijn belangrijk voor het DOEL.

In Stappen:

• STAP 1: weeg alle criteria en vind de juiste gewichten.
• STAP 2: weeg alle alternatieven ten opzichte van elk individueel criterium.
• STAP 3: bereken de juiste gewichten per criterium voor alle alternatieven.
• STAP 4: bereken de rangorde voor alle alternatieven voor alle criteria.
• Maak de keuze en communiceer vooral heel erg goed dat de AHP-methode is gebruikt om het keuzeproces te ondersteunen.

Een Voorbeeld: de Nieuwe Directeur

Een voorbeeld van een complex keuzeproces dat met de AHP methode en het model op een goede manier kan worden begeleid is de volgende:

• 1. Wij zoeken een nieuwe directeur. (Het DOEL)
• 2. Wie is een goede directeur voor ons bedrijf (de alternatieven):
  • Henk (61 jaar)
  • Jeroen (53 jaar)
  • Pascal (44 jaar)
• 3. Welke criteria (waar deze kandidaten aan moeten voldoen) zijn belangrijk:
  • Bedrijfskennis
  • Productkennis
  • Senioriteit
  • Uitstraling
  • Netwerk

In de onderstaande file is het proces duidelijk zichtbaar gemaakt.

AHP, stap 1 t/m 4, weging van 3 alternatieven ten opzichte van 5 criteria

Zin en onzin van het AHP-model

Het maken van keuzes is vaak een subjectieve gebeurtenis met abstracte motieven. Dit leidt er toe dat keuzes voor degenen die er mee geconfronteerd worden niet altijd acceptabel zijn. Door de AHP-methode wordt de schijn van objectiviteit gewekt en wordt het proces concreet gemaakt. Het lijkt voor betrokkenen een uitgemaakte zaak en zich neerleggen bij de "wiskundig" gemaakte keuze wordt dan gemakkelijker. Een kanttekening is daarbij op zijn plaats.

De AHP-methode gaat ervan uit dat in de tabellen de juiste getallen worden ingevoerd. Het is dan wel van het grootste belang dat deze ingevulde getallen voldoen aan de vereiste die gesteld wordt aan die getallen die op basis van gevoelswaarde in de tabel worden geplaatst. Feitelijk (wiskundig gesproken) is daarbij slechts één rij nodig waarna ALLE verhoudingen bekend zouden moeten zijn. Daarom wordt in de tabellen voor al die verschillende waardes een zogenaamde consistentie (CR) uitgerekend. Een hoge consistentie betekent dat de getallen betrouwbaar zijn. Een lage CR betekent onbetrouwbare getallen en dus dat het huiswerk (de getallen bedenken en invoeren) over moet.

Bibliography AHP-methode

• 1980 The Analytic Hierarchy Process: Planning, Priority Setting, Resource Allocation, ISBN 0-07-054371-2, McGraw-Hill
• 1982 Decision Making for Leaders: The Analytical Hierarchy Process for Decisions in a Complex World, ISBN 0-534-97959-9, Wadsworth. 1988, Paperback, ISBN 0-9620317-0-4, RWS
• 1982 The Logic of Priorities: Applications in Business, Energy, Health, and Transportation, in samenwerking met Luis G. Vargas, ISBN 0-89838-071-5 (Hardcover) ISBN 0-89838-078-2 (Paperback), Kluwer-Nijhoff
• 1985 Analytical Planning: The Organization of Systems, in samenwerking met Kevin P. Kearns, ISBN 0-08-032599-8, Pergamon
• 1989 Conflict Resolution: The Analytic Hierarchy Process, in samenwerking met Joyce Alexander, ISBN 0-275-93229-F, Praeger
• 1991 Prediction, Projection and Forecasting: Applications of the Analytic Hierarchy Process in Economics, Finance, Politics, Games and Sports, in samenwerking met Luis G. Vargas, ISBN 0-7923-9104-7, Kluwer Academic
• 1992 The Hierarchon: A Dictionary of Hierarchies, in samenwerking met Ernest H. Forman, ISBN 0-9620317-5-5, RWS
• 1994 Fundamentals of Decision Making and Priority Theory in samenwerking met the Analytic Hierarchy Process, ISBN 0-9620317-6-3, RWS
• 1994 Decision Making in Economic, Social and Technological Environments, in samenwerking met Luis G. Vargas, ISBN 0-9620317-7-1, RWS
• 1996 Vol. III and IV of the Analytic Hierarchy Process Series, ISBN 1-888603-07-0 RWS
• 2001 Models, Methods, Concepts & Applications of the Analytic Hierarchy Process, in samenwerking met Luis G. Vargas, ISBN 0-7923-7267-0, Kluwer Academic
• 2007 Group Decision Making: Drawing Out and Reconciling Differences, in samenwerking met Kirti Peniwati, ISBN 1-888603-08-9, RWS

[[Categorie:Management]] [[Categorie:Logica]]

Wikibooks

Wikibooks heeft meer over dit onderwerp: Analytisch Hiërarchisch Proces.