Gebruiker:Zomerklokje/Leonardo

Literatuur & navigatie

Hoofdletters en kleine letters

• Het Laatste Avondmaal (woordenlijst)
• annunciatie
• kruisiging

Navigatie

Literatuur

Monografieën

• Clark, Kenneth
• Heydenreich, Ludwig H.
• Tolnay, Charles de

Oeuvrecatalogi

• Marani, Pietro C. (1992): Leonardo da Vinci. Complete catalogus van het geschilderde werk, Amsterdam: Meulenhoff. Vertaling uit het Italiaans van Leonardo. Catalogo completo dei dipinti (1989), Florence: Cantini Editore.
• Zöllner, Frank (2006): Leonardo da Vinci. Schilderijen, Kerkdriel: Librero. Vertaling uit het Duits van Leonardo da Vinci. Sämtliche Gemälde (2004), Keulen: Taschen.
• Zöllner, Frank (200.): Leonardo da Vinci. Tekeningen

Essays

• (en) Gombrich, E.H. (1960): Art & Illusion. A study in the psychology of pictorial representation, Oxford: Phaidon.
• (en) Gombrich, E.H. (1966): "Leonardo's Method for Working out Compositions", in Norm and Form, Oxford: Phaidon, p. 58-63
• (en) Gombrich, E.H. (1972): "Introduction: Aims and Limits of Iconology", in Symbolic Images, Oxford: Phaidon, p. 1-25
• Gombrich, E.H. (1976a): "Light, Form and Texture in Fifteenth-Century Painting", in: The Heritage of Apelles, Oxford: Phaidon, p. 19-35.
• (en) Gombrich, E.H. (1976b): "The Form of Movement in Air and Water", in: The Heritage of Apelles, Oxford: Phaidon, p. 39-56
• (en) Gombrich, E.H. (1976c): "The Grotesque Heads", in: The Heritage of Apelles, Oxford: Phaidon, p. 57-75
• (en) Gombrich, E.H. (1986a): "Leonardo on the Science of Painting: Towards a Commentary on the 'Trattato della Pittura'", in: New Light on Old Masters, Oxford: Phaidon, p. 32-60
• (en) Gombrich, E.H. (1986b): "Leonardo and the Magicians: Polemics and Rivalry", in: New Light on Old Masters, Oxford: Phaidon, p. 61-88
• (en) Gombrich, E.H. (1986c): "Ideal and Type in Renaissance Painting", in: New Light on Old Masters, Oxford: Phaidon, p. 89-124

• (de) /(en) /(fr) Heydenreich, Ludwig H. (1988): Leonardo-Studien, München: Prestel-Verlag (onder redactie van Günter Passavant).
• (fr) Heydenreich, Ludwig H. (1933): "La Sainte-Anne de Léonard de Vinci", Gazette des Beaux-Arts, 6ième pér. X, 1933, p. 205-219. Herdrukt in: Leonardo-Studien, 1988, München: Prestel, p. 13-22.

---

Panofsky

• Perspectief (Wijzen): Renaissance and renascences / Symbolic Form (?)

Pedretti

• Chronology and Style

Gombrich

• (en) E.H. Gombrich (1960, vijfde editie uit 1977): Art & Illusion. A study in the psychology of pictorial representation, Oxford: Phaidon.
• (en) Johannes de Doper & Bacchus - p. 82
• (en) Mona Lisa - p. 282

• (en) E.H. Gombrich (1966, heruitgave uit 1985): Norm and Form, Oxford: Phaidon.
• (en) Leonardo's Method for Working out Compositions

• (en) E.H. Gombrich (1972): Symbolic Images, Oxford: Phaidon.
• (en) Madonna's / Sint Anna, p. 15-17
• (en) Allegory of Pleasure snd Pain

• (en) E.H. Gombrich (1976): The Heritage of Apelles, Oxford: Phaidon.
• (en) voorbeeld Noorderlingen & lichtval: Ginevra, landschap, Madonna in de grot, p. 33-35; afb 76-81
• (en) Movement in Water and Air
• (en) Grotesque Heads

• (en) E.H. Gombrich (1986): New Light on Old Masters, Oxford: Phaidon.
• (en) Trattato della Pittura
• (en) L & Magicians: zondvloed, draak, apocalyps

div.

• Leonardo the Scientist

Heydenreich

• Leonardo-Studien, 1988, München: Prestel-Verlag (onder redactie van Günter Passavant).
  • tekeningen, bouwontwerpen, wetenschap
• (fr) Ludwig Heydenreich (1933): La Sainte-Anne de Léonard de Vinci, Gazette des Beaux-Arts. Herdrukt in Leonardo-Studien, 1988, München: Prestel-Verlag, p. 13-22
• (de) Ludwig Heydenreich (1963): Leonardos 'Madonna mit der Nelke', Kunstwerke der Welt aus öffentlichen bayerischen Kunstbesitz. Herdrukt in Leonardo-Studien, 1988, München: Prestel-Verlag, p. 97-100
• (de) Ludwig Heydenreich (1964): Leonardos 'Salvator Mundi', Raccolta Vinciana. Herdrukt in Leonardo-Studien, 1988, München: Prestel-Verlag, p. 101-112
• (de) Ludwig Heydenreich (1965): André Dutertres Kopie des Abendmahls von Leonard da Vinci, Münchner Jahrbuch der bildenden Kunst. Herdrukt in Leonardo-Studien, 1988, München: Prestel-Verlag, p. 113-122
• (de) Ludwig Heydenreich (1965): Bemerkungen zu den Entwürfen Leonardos für das Grabmal des Gian Giacomo Trivulzio, Studien zur Geschichte der europäischen Plastik. Herdrukt in Leonardo-Studien, 1988, München: Prestel-Verlag, p. 123-134

Lijst van werken van Leonardo da Vinci

• d:Q1469799
• en:List of works by Leonardo da Vinci
• c:Leonardo da Vinci catalog raisonné, 2003 (incl. tekeningen)

Schilderijen

• 
  Voor de restauratie met de overschilderingen uit 1902
• 
  Kat, British Museum
• 
  Knielende Leda, Boijmans Van Beuningen
• 
• 
• 
• 
• 
  Brescianino, naar ontwerp van Leonardo:
  Anna te Drieën

Deze lijst bevat de schilderijen die (deels) aan Leonardo da Vinci worden toegeschreven, en verloren gegane werken waarvan kopieën en/of voorbereidende schetsen bewaard zijn gebleven.

Tot de verloren werken die alleen uit geschreven bronnen bekend zijn, behoren:

• Draak
• Adam en Eva
• Medusakop
• Schets voor de retabel voor san Bernardo-kapel in Palazzo Vecchio (ten slotte uitgevoerd door Filippino Lippi) 1478
• De verlosser - lunet (mogelijk in verband te brengen met tekeningen van Giampetrino)
• Neptunus
• Hoofd van Johannes de Doper - ca. 1506-7 ? (weerspiegeld in werken van Lombardische navolgers)

--

• Madonna met de kat 1478-1480
• De Slag bij Anghiari - 1503-.. - karton; paneel (strijd om het vaandel); muurschildering
• Leda (geknield)
• Leda (staand) 1508 ?
• Engel van de annunciatie

Gedocumenteerde en toegeschreven werken

Afbeelding	Titel	Datering	Techniek	Afmetingen h × b cm	Verblijfplaats	Opmerkingen
	Madonna met de anjer	ca. 1472-1478 (?)	olieverf op paneel (populier)	62,3 × 48,5	München, Alte Pinakothek
	Andrea del Verrocchio en Leonardo da Vinci: De doop van Christus	ca. 1470-1480	olieverf en tempera op paneel	177 × 151	Florence, Uffizi
	De annunciatie	ca. 1472-1475	olieverf en tempera op paneel	98 × 217	Florence, Uffizi
	Madonna Benois	ca. 1478-1482	olieverf op paneel (overgebracht op doek)	49,5 × 31	Sint-Petersburg, Hermitage
	Portret van Ginevra de' Benci	ca. 1474-1478	olieverf en tempera op paneel (populier)	38,8 × 36,7	Washington, National Gallery of Art
	Portret van Ginevra de' Benci (achterzijde)	ca. 1474-1478	olieverf en tempera op paneel (populier)	38,8 × 36,7	Washington, National Gallery of Art
	De boetvaardige Hiëronymus	ca. 1480-1482 (en later?)	olieverf op paneel	103 × 75	Rome, Vaticaanse Pinacotheek
	De aanbidding door de wijzen	ca. 1481-1482	olieverf op paneel	246 × 243	Florence, Uffizi
	Madonna met de kat	British Museum
	Madonna in de grot (Maria met Jezus, Johannes de Doper en een engel)	ca. 1483-1486	olieverf op paneel	199 × 122	Parijs, Louvre
	De dame met de hermelijn (Portret van Cecilia Gallerani)	ca. 1489-1491	olieverf op paneel	54,8 × 40,3	Krakau, Princes Czartoryski Foundation
	Portret van een dame (La Belle Ferronnière)	ca. 1495	olieverf op paneel	63 × 45	Parijs, Louvre
	Madonna in de grot (Maria met Jezus, Johannes de Doper en een engel)	ca. 1491-1499 en ca. 1506-1508	olieverf op paneel	189,5 × 120	Londen, National Gallery
	Het Laatste Avondmaal	ca. 1494-1498	tempera en olieverf op pleisterwerk	460 × 880	Milaan, Santa Maria delle Grazie (refter)
	Drie lunetten boven Het Laatste Avondmaal: Hertogelijke wapens van de Sforza's in een krans van bladeren en vruchten	ca. 1494-1498	tempera en olieverf op pleisterwerk	breedtes: 225 cm 335 cm 225 cm	Milaan, Santa Maria delle Grazie (refter)
	Sala delle Asse		tempera op pleisterwerk	×	P, L
	Karton van Burlington House of Sint-Anna te drieën met Johannes de Doper			×	P, L
	Profielportret van een jonge vrouw / Portret van Isabella d'Este			×	P, L
	Portretten van de hertog en hertogin van Milaan en hun kinderen	ca. 1494-1498	tempera en olieverf op pleisterwerk		Milaan, Santa Maria delle Grazie (refter)	De portretten zijn aangebracht op de Kruisiging van Donato Montorfano uit 1495
	Vlechtwerk van takken met gebladerte en vruchten en monochromieën van wortels en rotsen	1498	tempera op muur		Milaan, Castello Sforzesco, Sala delle Asse	Later overschilderd
	Mona Lisa of La Gioconda	ca. 1503-1506 en/of ca. 1513-1516	olieverf op paneel (populier)	77 × 53	Parijs, Louvre
	Slag bij Anghiari	1504-1506			voorheen Florence, Palazzo Vecchio
	Maria met kind en Sint-Anna of Sint-Anna te drieën met het lam	ca. 1502-1519	olieverf op paneel (populier)	168,5 × 130	Parijs, Louvre
[[Bestand:|150px]]	De engel van de annunciatie
	Johannes de Doper	ca. 1508-1513 of ca. 1513-1516	olieverf op paneel (walnoot)	69 × 57	Parijs, Louvre

Problematische en twijfelachtige werken

Afbeelding	Titel	Datering	Techniek	Afmetingen h × b cm	Verblijfplaats	Opmerkingen
	Andrea del Verrocchio en Leonardo da Vinci (?): Tobias en de aartsengel Rafaël	ca. 1470-1472 (?)	tempera op paneel (populier)		Londen, National Gallery	Een schilderij van Andrea del Verrocchio, waaraan Leonardo mogelijk een bijdrage heeft geleverd
	Atelier van Andrea del Verrocchio (?): Madonna met de granaatappel (Madonna Dreyfus)	ca. 1470-1472 (?) of later	olieverf op paneel	15,7 × 12,8	Washington, National Gallery of Art	ook toegeschreven aan Lorenzo di Credi; zie it:Madonna Dreyfus
	De annunciatie	ca. 1478-1480	tempera op paneel	16 × 70	Parijs, Louvre	paneel van de predella van de Madonna di Piazza voor de kathedraal van Pistoia. Toeschrijving betwist; vaak toegeschreven aan Lorenzo Credi, eventueel naar ontwerp van Leonardo; zie it:Annunciazione 598 & fr:L'Annonciation (Louvre)
	Portret van een musicus	ca. 1485	olieverf op paneel	44,7 × 32	Milaan, Pinacoteca Ambrosiana
	Giovanni Antonio Boltraffio (?), naar ontwerp van Leonardo Madonna Litta	ca. 1490	olieverf op paneel (overgebracht op doek)	42 × 33	Sint-Petersburg, Hermitage	Uitgevoerd door een leerling van Leonardo, waarschijnlijk naar een ontwerp van Leonardo
	Madonna met het spinrokken (Lansdowne-versie)	ca. 1500	olieverf op paneel (overgebracht op doek en weer op paneel bevestigd)	50,2 × 34,6	Privéverzameling (Verenigde Staten)	In elk geval deels uitgevoerd door ateliermedewerkers
	Madonna met het spinrokken (Buccleuch-versie)	ca. 1500	olieverf op paneel (walnoot)	48,3 cm × 36,9	Edinburgh, Scottish National Gallery (langdurig bruikleen van de Hertog van Buccleuch)	In elk geval deels uitgevoerd door ateliermedewerkers
	Knielende Leda / Leda en haar kinderen				Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen
	Leda en de zwaan
	La Scapigliata of Meisje met loshangende haren	ca. 1506-1508	bergbruin, gegroende amber en loodwit op paneel (populier)	24,7 × 21	Parma, Galleria nazionale di Parma
	Bacchus (geschilderd over een Johannes de Doper)	ca. 1510-1515	olieverf op paneel, overgebracht op doek	177 × 115	Parijs, Louvre	Leonardo en atelier (?)
	Salvator Mundi	ca. 1500	olieverf op paneel (walnoot)	45,4 × 65,6	Privéverzameling	Toeschrijving betwist; volgens sommige kunsthistorici grotendeels of volledig uitgevoerd door ateliermedewerkers op basis van voorstudies van Leonardo

Tekeningen

• c:Leonardo da Vinci catalog raisonné, 2003

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Afbeelding	Titel	Datering	Techniek	Afmetingen h × b cm	Verblijfplaats	Opmerkingen
	Portret van Isabella d'Este	ca. 1500	zwart krijt, rood krijt en gele pastel op papier	63 × 46	Parijs, Louvre
	Anna te Drieën met Johannes de Doper	ca. 15..	zwart krijt, loodwit en doezelaar op papier	141,5 × 104	Londen, National Gallery	karton van Burlington House

Literatuur

• Marani, Pietro C. (1992): Leonardo da Vinci. Complete catalogus van het geschilderde werk, Amsterdam: Meulenhoff. Vertaling uit het Italiaans van Leonardo. Catalogo completo dei dipinti (1989), Florence: Cantini Editore.
• Zöllner, Frank (2006): Leonardo da Vinci. Schilderijen, Kerkdriel: Librero. Vertaling uit het Duits van Leonardo da Vinci. Sämtliche Gemälde (2004), Keulen: Taschen.

· ·

Werken van Leonardo da Vinci

De doop van Christus · De annunciatie · Madonna met de anjer · Portret van Ginevra de' Benci · Madonna Benois · De boetvaardige Hiëronymus · De aanbidding door de wijzen · Madonna in de grot · De dame met de hermelijn · Portret van een dame (La Belle Ferronnière) · Het Laatste Avondmaal · Karton van Burlington House · Slag bij Anghiari · Mona Lisa · Maria met kind en Sint-Anna · Johannes de Doper

Oeuvrelijst

Leonardo da Vinci

Slag bij Anghiari

• en:The Hippopotamus and Crocodile Hunt

• 
• 
• 
• 

De strijd om het vaandel

Leonardo zou meerdere fasen uit het gevecht naast elkaar afbeelden, maar de uitwerking in het karton lijkt zich beperkt te hebben tot de belangrijkste gebeurtenis: de strijd om het vaandel. Hij concentreerde zich op een in elkaar gestrengelde groep krijgers (groppo, "knoop") die twee aan twee verschillende manieren van oorlogvoering verbeeldden. De twee Florentijnen vertegenwoordigden de beschaafde manier, terwijl hun vijanden het wrede, beestachtige aspect belichaamden. Vooral deze laatste twee maakten veel indruk op de toeschouwers. -> centaur

• 
  Tavola Doria (zie It & Duitse wiki), Uffizi (?)
• 
  Palazzo Vecchio (?) / Uffizi, Florence
• 
  kopie (1553), Uffizi
• 
  Prent uit 1558 door Lorenzo Zacchia, mogelijk gebaseerd op de Tavola Doria. Opschrift: Ex tabella propria / Leonardi Vincii manu / picta opus sumptum / a Laurentio Zacchia / Lucensi ab eodemque / nunc excussum. 1558. LZ.

Voorstudies

In de voorbereidende schetsen ligt de nadruk op de steigerende, briesende paarden en de verwrongen gezichtsuitdrukkingen van de strijders.

Gevechtsscènes

• 
  44
• 
  42
• 
  43
• 
  46
• 
  49

Andere scènes

• 
  45
• 

Detailstudies

Uit Leonardo's schetsen blijkt dat hij met opzet de gezichtsuitdrukkingen van de furieuze krijgers (als leeuwen vechtende [?]) afstemde op de briesende paarden. [vgl. Groteske koppen ?]

• 
  47
• 
• 
  50
• 
• 
  51
• 
  55
• 
  56
• 
  54
• 
  53
• 
  52
• 
• 
• 
• 
• 
• 
  1504-1506 ?

Navolgers

Rafaël, Rubens

• 
  Giovanni Francesco Rustici, model van gevallen krijger, geïnspireerd door Anghiari, was, ca. 1520, 22,2 × 14,2 cm, Cleveland Museum of Art
• 
  Anoniem (opgewerkt door Rubens ?)
• 
• 
  Giovanni Battista Foggini, De heilige Andrea Corsini leidt de Florentijnen in de Slag bij Anghiari

Literatuur

• Marani, Pietro C. (1992): Leonardo da Vinci. Complete catalogus van het geschilderde werk, Amsterdam: Meulenhoff. Vertaling uit het Italiaans van Leonardo. Catalogo completo dei dipinti (1989), Florence: Cantini Editore.
• Pedretti, Carlo (1973): Leonardo. A Study in Chronology and Style, Londen: Thames and Hudson (herdruk uit 1982, New York: Johnson Reprint Corporation)
• Zöllner, Frank (2006): Leonardo da Vinci. Schilderijen, Kerkdriel: Librero. Vertaling uit het Duits van Leonardo da Vinci. Sämtliche Gemälde (2004), Keulen: Taschen.

Externe links

• Isis Davis-Marks (2020): Does Leonardo da Vinci’s Missing Masterpiece Actually Exist?, op smithsonianmag.com

Referenties

· ·

Werken van Leonardo da Vinci

De doop van Christus · De annunciatie · Madonna met de anjer · Portret van Ginevra de' Benci · Madonna Benois · De boetvaardige Hiëronymus · De aanbidding door de wijzen · Madonna in de grot · De dame met de hermelijn · Portret van een dame (La Belle Ferronnière) · Het Laatste Avondmaal · Karton van Burlington House · Slag bij Anghiari · Mona Lisa · Maria met kind en Sint-Anna · Johannes de Doper

Oeuvrelijst

Categorie:Werk van Leonardo da Vinci

De doop van Christus (Verrocchio)

Verrocchio's leerlingen: Piero del Pollaiuolo (ca. 1443), Botticelli (ca. 1445), Francesco Botticini (1446), Domenico Ghirlandaio (1448), Pietro Perugino (1446/52) (?), Leonardo da Vinci (1452), Lorenzo di Credi (1456/9), Filippino Lippi (1457) (?), Piero Pollaiuolo.

het ruiterstandbeeld van condottiere Bartolomeo Colleoni

vgl. Piero della Francesca

Ze zijn waarschijnlijk geschilderd door een ateliermedewerker die in een oudere, traditionelere stijl werkte, mogelijk Francesco Botticini (?). / Vanwege de kwaliteitsverschillen tussen de verschillende onderdelen menen sommige kunsthistorici dat ook andere schilders in Verrocchio's werkplaats eraan hebben meegewerkt. / De opzet van het schilderij en de uitvoering in tempera is grotendeels het werk van Verrocchio. Sommige kunsthistorici hebben ook bijdragen van Botticelli (de andere engel) en Piero del Pollaiuolo (Johannes de Doper) herkend. Op de achterzijde van het paneel staan schetsen die in verband gebracht zijn met Verrocchio en Pollaiuolo. Beide schilders waren rond dezelfde tijd in het atelier Verrocchio actief. Technisch onderzoek heeft uitgewezen dat de bijdragen in olieverf door Leonardo vooral betrekking hebben op de knielende engel, het landschap erachter (waar een rij bomen werd vervangen door een weids riviergezicht) en de overschildering van het lichaam van Christus. De meningen verschillen over het moment waarop Leonardo zich met het schilderij heeft beziggehouden. De anekdote van Vasari bestempelt zijn bijdrage tot jeugdwerk, terwijl de overschildering van het lichaam van Christus een grondige kennis van de anatomie veronderstelt die Leonardo niet voor 1480 kan hebben vergaard.

Pedretti: de engel leidt de kijker het schilderij binnen en bereidt met de doek waarmee Christus zich straks zal afdrogen, het volgende moment in het verhaal voor. Leonardo volgt hiermee het advies van Alberti om een figuur te gebruiken die een verbinding legt tussen de wereld van de toeschouwer en de wereld van het schilderij. Vgl. Het ongeloof van Thomas (Orsanmichele). / Zelf was hij in de eerste plaats beeldhouwer en hij werkte in deze periode onder andere aan het bronzen beeld Christus en de heilige Thomas, een belangrijke opdracht voor een nis aan de gevel van de Orsanmichele in Florence.

[In 1510 wordt er melding gemaakt van "een engel van Leonarda da Vinci". Anderen noemen het schilderij een Doop van Christus van Verrocchio, zonder Leonardo te noemen. De toeschrijving van de engel aan Leonardo wordt (met anekdote) in 1550 bevestigd door Vasari.]

Het is echter waarschijnlijker dat het voor Verrocchio, die in de eerste plaats beeldhouwer was, gebruikelijk was om schilderijen grotendeels uit te laten voeren door zijn getalenteerde leerlingen en medewerkers. Er zijn sowieso weinig schilderijen van hem bekend.

• 
  Francesco Botticini (zie Engelse wikipedia over De doop van Christus)
• 
  Filippino Lippi, Otto-altaarstuk
• 

• 
  Piero della Francesca, De doop van Christus, ca. 1442-1445, National Gallery, Londen

Portret van Ginevra de' Benci

Achterzijde

Nuttall (2005), p. 80-82, noten 43-44 (verdere literatuur)

Bij technisch onderzoek werd echter ontdekt dat de tekst op de achterzijde oorspronkelijk Virtus et honor ("Deugd en eer") luidde. Dit was het devies van de Venetiaanse diplomaat Bernardo Bembo en het lijkt

waarna Leonardo later ... en symboliek (palm, laurier en jeneverbes), op een ondergrond van imitatie-porfier [= impresa (embleem) van Bembo?]; onder

om zich, in navolging van bijvoorbeeld Piero della Francesca en Verrocchio, de olieverftechniek van de Vlaamse Primitieven en hun weergave van lichtreflecties eigen te maken

zoals Jan van Eyck, Petrus Christus (Portret van een jonge vrouw) en Hugo van der Goes (Portret van een man). / Leonardo volgde hierin niet alleen zijn leermeester Verrocchio, maar ook oudere kunstenaars als Piero della Francesca.

• 
• 
• 

Portret van een dame (Leonardo da Vinci) (La Belle Ferronnière)

Het is onbekend wie de afgebeelde persoon is. In de loop der tijd zijn de namen genoemd van Beatrice d'Este, Lucrezia Crevelli (de minnares van Ludovico Sforza) en Cecilia Gallerani (die ook in verband is gebracht met De dame met de hermelijn), maar dit blijven ongefundeerde veronderstellingen.

De bekendste hypothese is dat het schilderij in de 18e eeuw bij de inventarisatie van de Franse koninklijke collectie door Nicolas Bailly is verward met een ander schilderij dat de bewuste maîtresse van Frans I voorstelde. Volgens een andere theorie is de verwarring pas ontstaan in de 19e eeuw door de publicatie van een prent, gebaseerd op een tekening van Ingres naar Leonardo's schilderij, die was voorzien van het bijschrift "La Belle Ferronnière, Maîtresse van François I".

(het schilderij was in deze tijd populairder dan de Mona Lisa)

• 
• 

- Verwante werken door Andrea Solario en Boltraffio

De annunciatie (Leonardo da Vinci)

De annunciatie
Kunstenaar	atelier Andrea del Verrocchio, toegeschreven aan Leonardo da Vinci
Jaar	ca. 1472-1475
Ontstaan in	Florence
Stijl	renaissance
Techniek	olieverf en tempera op paneel
Afmetingen	98 × 217 cm
Museum	Uffizi, Florence
Schilderijen van Leonardo da Vinci
Volgende	Madonna met de anjer
Portaal    Kunst & Cultuur

Literatuur

• Marani, Pietro C. (1992): Leonardo da Vinci. Complete catalogus van het geschilderde werk, Amsterdam: Meulenhoff. Vertaling uit het Italiaans van Leonardo. Catalogo completo dei dipinti (1989), Florence: Cantini Editore.
• Zöllner, Frank (2006): Leonardo da Vinci. Schilderijen, Kerkdriel: Librero. Vertaling uit het Duits van Leonardo da Vinci. Sämtliche Gemälde (2004), Keulen: Taschen.

Madonna met de anjer (Leonardo da Vinci)

Madonna met de anjer
Kunstenaar	Leonardo da Vinci
Jaar	ca. 1473-1478
Ontstaan in	Florence
Stijl	renaissance
Techniek	olieverf op paneel (populier)
Afmetingen	62 × 47,5 cm
Museum	Alte Pinakothek, München
Portaal    Kunst & Cultuur

Madonna met de anjer

Literatuur

• Marani, Pietro C. (1992): Leonardo da Vinci. Complete catalogus van het geschilderde werk, Amsterdam: Meulenhoff. Vertaling uit het Italiaans van Leonardo. Catalogo completo dei dipinti (1989), Florence: Cantini Editore.
• Zöllner, Frank (2006): Leonardo da Vinci. Schilderijen, Kerkdriel: Librero. Vertaling uit het Duits van Leonardo da Vinci. Sämtliche Gemälde (2004), Keulen: Taschen.

Madonna Benois

Madonna Benois
Kunstenaar	Leonardo da Vinci
Jaar	ca. 1478-1482
Ontstaan in	stad
Stijl	renaissance
Techniek	olieverf op paneel
Afmetingen	49,5 × 31 cm
Museum	Hermitage
Locatie	Sint-Petersburg
Portaal    Kunst & Cultuur

Madonna Benois

Literatuur

• Marani, Pietro C. (1992): Leonardo da Vinci. Complete catalogus van het geschilderde werk, Amsterdam: Meulenhoff. Vertaling uit het Italiaans van Leonardo. Catalogo completo dei dipinti (1989), Florence: Cantini Editore.
• Zöllner, Frank (2006): Leonardo da Vinci. Schilderijen, Kerkdriel: Librero. Vertaling uit het Duits van Leonardo da Vinci. Sämtliche Gemälde (2004), Keulen: Taschen.

De aanbidding der wijzen (Leonardo da Vinci)

• Aanbidding door de Wijzen (da Vinci)

• 
  Na restauratie in 2017
• 
• 
  Olifant
• 
• 
• 
• 
• 

De aanbidding der wijzen
Kunstenaar	Leonardo da Vinci
Jaar	ca. 1481-1482
Ontstaan in	Florence
Stijl	renaissance
Techniek	olieverf op paneel
Afmetingen	246 × 243 cm
Museum	Uffizi, Florence
Portaal    Kunst & Cultuur

De aanbidding der wijzen

Literatuur

• Marani, Pietro C. (1992): Leonardo da Vinci. Complete catalogus van het geschilderde werk, Amsterdam: Meulenhoff. Vertaling uit het Italiaans van Leonardo. Catalogo completo dei dipinti (1989), Florence: Cantini Editore.
• Pedretti, Carlo (1973): Leonardo. A Study in Chronology and Style, Londen: Thames and Hudson (herdruk uit 1982, New York: Johnson Reprint Corporation)
• Zöllner, Frank (2006): Leonardo da Vinci. Schilderijen, Kerkdriel: Librero. Vertaling uit het Duits van Leonardo da Vinci. Sämtliche Gemälde (2004), Keulen: Taschen.

De boetvaardige Hiëronymus

• 
• 
  Guido Reni
• 
• 
  Rome
• 
  Rome

• 
  Een Hiëronymus met baard door Francesco Botticini, evenals Leonardo een leerling van Verrocchio
• 
  Florence
• 
  Andrea del Castagno, De Heilige Drie-eenheid met drie heiligen
• 
  Verrocchio (werkplaats), De heilige Hiëronymus
• 
  Verrocchio, De heilige Hiëronymus
• 
• 
• 
  Frontispice Antiquarie prospettiche Romane
• 
  Knielende engel
• 
  Judas
• 
  Anatomische studie
• 

De boetvaardige Hiëronymus
Italiaans: San Girolamo penitente
Kunstenaar	Leonardo da Vinci
Jaar	ca. 1480-1482 (en later?)
Ontstaan in	Florence
Stijl	renaissance
Techniek	olieverf op paneel
Afmetingen	103 × 75 cm
Museum	Vaticaanse Pinacotheek, Rome
Portaal    Kunst & Cultuur

De boetvaardige Hiëronymus is een onvoltooid schilderij van Leonardo da Vinci.

Literatuur

• Marani, Pietro C. (1992): Leonardo da Vinci. Complete catalogus van het geschilderde werk, Amsterdam: Meulenhoff. Vertaling uit het Italiaans van Leonardo. Catalogo completo dei dipinti (1989), Florence: Cantini Editore.
• Pedretti, Carlo (1973): Leonardo. A Study in Chronology and Style, Londen: Thames and Hudson (herdruk uit 1982, New York: Johnson Reprint Corporation), p. 53–54
• Zöllner, Frank (2006): Leonardo da Vinci. Schilderijen, Kerkdriel: Librero. Vertaling uit het Duits van Leonardo da Vinci. Sämtliche Gemälde (2004), Keulen: Taschen.

Madonna in de grot

Naam: Madonna in de Grot (titel):

• DBNL(KB)

Madonna met het Kind, Johannes de Doper en een engel of Madonna in de grot (Italiaans: Vergine delle Rocce, "Maagd bij de rotsen") is een compositie van Leonardo da Vinci waarvan hij minstens twee geschilderde versies heeft gemaakt.

Naam:

Eerste versie

Madonna in de grot (Louvre)
Frans: La Vierge aux rochers
Kunstenaar	Leonardo da Vinci
Jaar	ca. 1483-1494
Ontstaan in	Milaan
Stijl	renaissance
Techniek	olieverf op paneel
Afmetingen	199,5 × 122 cm
Museum	Louvre, Parijs
Inventarisnummer	INV 777; MR 320
Portaal    Kunst & Cultuur

Achtergrond

Hoewel de opdracht goed gedocumenteerd is, verschillen de kunsthistorici van mening over de exacte ontstaansgeschiedenis van de diverse werken, omdat niet altijd duidelijk is op welke versie een bepaald document betrekking heeft. De eerste versie van de Madonna in de grot (...) Opdrachtgever: de Broederschap van de Onbevlekte Ontvangenis van de Maagd, voor hun kapel in de San Francesco Grande in Milaan (kapel verwoest in 1576 / kerk afgebroken in 1806). Op 25 april 1483 kregen L (middenpaneel) & broers de Predis (Ambr [& anderen?]: zijpanelen met engelen; Ev: polychromeren van de lijst) opdracht voor altaarstuk. De lijst was al gesneden in 1480-1482 door Giacomo del Maino. Waarschijnlijk (grotendeels) uitgevoerd in 1483-1486 (op basis van de stijl), hoewel de overgeleverde werken afwijken van instructies in het contract uit 1483.

ca. 1491-1493: verzoek door L en Ambrogio de' Predis aan Ludovico om te bemiddelen voor hogere vergoeding, omdat er een bod op hun werk (door de Franse koning?) was gedaan. Het is onduidelijk of het altaarstuk al geplaatst was, wellicht zonder L's middenpaneel. Documenten wijzen erop dat er op dat moment [1483-1507] een terracotta Madonnabeeld op het altaar stond. -> in 1499 onvoltooid schilderij geleverd; in 1506/1507 geplaatst in de kapel

- Opdrachtgever en reden waarom het niet werd geleverd (weigerde Leonardo het te leveren of weigerde de broederschap het te accepteren?) -> gevolgd door tweede versie (en derde versie?) - Werkverdeling Leonardo en broers De Predis

Marani, p. 55-58

Herkomst

- Route waarlangs het schilderij Parijs/Frankrijk bereikte. In 1625 bevond het zich in Fontainebleau (gezien door Cassiano del Pozzo). a) in 1493 geschonken aan Maximiliaan ter gelegenheid van diens huwelijk met Bianca Maria Sforza (eventueel begeleid door Ambr de] Predis) – hoewel het ook om een ander schilderij kan gaan – en later in 1530 opnieuw als huwelijksgeschenk naar Frankrijk toen Maximiliaans nichtje Eleonora trouwde met Frans I. b) in 1499 in beslag genomen door Franse bezetter (Lodewijk XII), waarna Leonardo de versie in Londen ter vervanging schilderde. c) gekocht door Franse koning rond 1504-1507, waarbij in 1506 Florence het verzoek kreeg Leonardo naar Milaan te laten komen om de repliek te voltooien. (vgl. aansporing van Broederschap op 27 april 1506 aan Leonardo om middenpaneel [= kennelijk Londense versie] te voltooien; en [verzoeken tot] betalingen aan Ambrogio in 1503 en 1507-1508)

18 augustus 1508: verzoek van Ambrogio om een kopie te maken onder toezicht van Leonardo

Tweede versie

Madonna in de grot (National Gallery)
Engels: Virgin of the Rocks
Kunstenaar	Leonardo da Vinci
Jaar	ca. 1491-1499 en ca. 1506-1508
Ontstaan in	Milaan
Stijl	renaissance
Techniek	olieverf op paneel
Afmetingen	189,5 × 120 cm
Museum	National Gallery, Londen
Inventarisnummer	NG1093
Portaal    Kunst & Cultuur

Achtergrond

De tweede versie van de Madonna in de grot behoort tot de collectie van de National Gallery in Londen.

Marani, p. 56, 66-68

Ter vervanging van eerste versie die om een of andere reden werd geweigerd (?).

Waarschijnlijk begonnen in circa 1493-1496 in Milaan en grotendeels voltooid in 1506-1508, hoewel sommigen het schilderij volledig rond 1506-1508 dateren.

Toeschrijving

Volgens de National Gallery heeft technisch onderzoek uitgewezen dat het aandeel van Leonardo da Vinci in schilderwerk groter is dan vaak wordt aangenomen. Hij heeft er verspreid over een lange periode in minstens drie fasen aan gewerkt. De website van het Louvre geeft daarentegen een groot aandeel van het werk aan de ateliermedewerkers die onder zijn toezicht en volgens zijn ideeën het schilderij uitwerkten. [Wellicht koos Leonardo ook bewust bepaalde medewerkers omdat die in de 'juiste' stijl werkten, zoals een regisseur zijn acteurs en cast uitkiest.]

Deels [volgens sommigen volledig] uitgevoerd door De Predis (?)

Herkomst

Aanleiding tot de uitvoering van de repliek is onzeker. ... hoewel nog niet volledig voltooid, in 1508 geplaatst op het altaar. Door de broederschap van Santa Catarina alla Ruota – de erfgenamen van de vorige broederschap – in 1785 verkocht aan Gavin Hamilton en via de collectie van lord Suffolk en lord Lansdowne in 1880 naar de National Gallery in Londen.

Het altaarstuk

• 
  Chiesa di San Francesco Grande, Milaan

Analyse

Stijl en techniek

Eerste versie: Nog in de trant van Florence (in tegenstelling tot de tweede versie in Londen)

Sfumato

Lichtval -> Gombrich

Tweede versie: optische vervorming, onnatuurlijk (koeler en diffuser) licht [poëtica en kunsttheorie] / optische (ca. 1490-92) en kleurtheorieën (ca. 1507-1508)

Iconografie en symboliek

Eerste versie:

[Marani p. 58] Onduidelijke en wellicht niet geaccepteerde iconografie: Nadruk op Johannes de Doper; ontmoeting in de woestijn van de jonge Jezus en Johannes

Pantheïstische wereldbeeld

Tweede versie:

Evolutie van Leonardo's ideeën (Pedretti: glasheldere stijl van de hoogrenaissance) cq. aanpassing aan wensen van opdrachtgever. (of weerslag van andere handen?) Figuren groter, dominanter, monumentaler – al dan niet volgens dezelfde compositorische principes als Het Laatste Avondmaal

Literatuur

• Gombrich, E.H. (1960): Art & Illusion. A study in the psychology of pictorial representation, Oxford: Phaidon.
• Gombrich, E.H. (1976a): "Light, Form and Texture in Fifteenth-Century Painting", in: The Heritage of Apelles, Oxford: Phaidon, p. 19-35.
• Gombrich, E.H. (1986a): "Leonardo on the Science of Painting: Towards a Commentary on the 'Trattato della Pittura'", in: New Light on Old Masters, Oxford: Phaidon, p. 32-60
• Gombrich, E.H. (1986b): "Ideal and Type in Renaissance Painting", in: New Light on Old Masters, Oxford: Phaidon, p. 89-124
• Marani, Pietro C. (1992): Leonardo da Vinci. Complete catalogus van het geschilderde werk, Amsterdam: Meulenhoff. Vertaling uit het Italiaans van Leonardo. Catalogo completo dei dipinti (1989), Florence: Cantini Editore.
• Pedretti, Carlo (1973): Leonardo. A Study in Chronology and Style, Londen: Thames and Hudson (herdruk uit 1982, New York: Johnson Reprint Corporation)
• Zöllner, Frank (2006): Leonardo da Vinci. Schilderijen, Kerkdriel: Librero. Vertaling uit het Duits van Leonardo da Vinci. Sämtliche Gemälde (2004), Keulen: Taschen.

Externe links

• La Vierge, l'Enfant Jésus, saint Jean Baptiste et un ange, dit La Vierge aux rochers (website Louvre)
• data op Joconde
• The Virgin of the Rocks (website National Gallery, Londen)

· ·

Werken van Leonardo da Vinci

De doop van Christus · De annunciatie · Madonna met de anjer · Portret van Ginevra de' Benci · Madonna Benois · De boetvaardige Hiëronymus · De aanbidding door de wijzen · Madonna in de grot · De dame met de hermelijn · Portret van een dame (La Belle Ferronnière) · Het Laatste Avondmaal · Karton van Burlington House · Slag bij Anghiari · Mona Lisa · Maria met kind en Sint-Anna · Johannes de Doper

Oeuvrelijst

Categorie:Werk van Leonardo da Vinci

Madonna in de grot (Parijs)

Madonna in de grot

Portret van een musicus

Portret van een musicus
Italiaans: Ritratto di musico
Kunstenaar	Leonardo da Vinci
Jaar	ca. 1485
Ontstaan in	Milaan
Stijl	renaissance
Techniek	olieverf op paneel (walnoot)
Afmetingen	44,7 × 32 cm
Museum	Pinacoteca Ambrosiana, Milaan
Portaal    Kunst & Cultuur

Portret van een musicus is een olieverfschilderij van Leonardo da Vinci uit circa 1485. Het is niet gesigneerd, maar de toeschrijving wordt vrijwel algemeen aanvaard.

Het is onbekend wie de afgebeelde persoon is. Er is wel verondersteld dat het gaat om Franchino Gaffurio, die in ... de kapelmeester van de Dom van Milaan was. Ook Josquin Desprez, die dezelfde functie bekleed, is gesuggereerd, maar dit lijkt onwaarschijnlijk.

Literatuur

• Marani, Pietro C. (1992): Leonardo da Vinci. Complete catalogus van het geschilderde werk, Amsterdam: Meulenhoff. Vertaling uit het Italiaans van Leonardo. Catalogo completo dei dipinti (1989), Florence: Cantini Editore.
• Zöllner, Frank (2006): Leonardo da Vinci. Schilderijen, Kerkdriel: Librero. Vertaling uit het Duits van Leonardo da Vinci. Sämtliche Gemälde (2004), Keulen: Taschen.

· ·

Werken van Leonardo da Vinci

De doop van Christus · De annunciatie · Madonna met de anjer · Portret van Ginevra de' Benci · Madonna Benois · De boetvaardige Hiëronymus · De aanbidding door de wijzen · Madonna in de grot · De dame met de hermelijn · Portret van een dame (La Belle Ferronnière) · Het Laatste Avondmaal · Karton van Burlington House · Slag bij Anghiari · Mona Lisa · Maria met kind en Sint-Anna · Johannes de Doper

Oeuvrelijst

Categorie:Werk van Leonardo da Vinci

De dame met de hermelijn

het dier is geen fret maar een grote hermelijn

zin teruggezet die ten onrechte was verwijderd: in Nieuw-Grieks betekent "ermina" inderdaad hermelijn, maar in Oud-Grieks is "gale" wel degelijk de aanduiding voor een soort marter

de vorige afbeelding was te krap afgesneden en leek digitaal bewerkt om de kleuren helderder te maken

• 
  afbeelding in artikel

De dame met de hermelijn
Kunstenaar	Leonardo da Vinci
Jaar	ca. 1489-1491
Ontstaan in	Milaan
Stijl	renaissance
Techniek	olieverf op paneel
Afmetingen	54,8 × 40,3 cm
Museum	Princes Czartoryski Foundation
Locatie	Krakau
Portaal    Kunst & Cultuur

De dame met de hermelijn

Sommige commentatoren hebben erop gewezen dat het dier te groot is voor een hermelijn en dat het eerder een fret lijkt zijn, maar de symbolische rol van het dier is hier belangrijker dan de realistische verhoudingen. Het schilderij is geen portret van een dame met haar huisdier, maar de hermelijn vertegenwoordigt de adellijke familie waartoe ze behoort. Verder lijkt Leonardo een woordspeling op haar naam te hebben gemaakt:

Literatuur

• Marani, Pietro C. (1992): Leonardo da Vinci. Complete catalogus van het geschilderde werk, Amsterdam: Meulenhoff. Vertaling uit het Italiaans van Leonardo. Catalogo completo dei dipinti (1989), Florence: Cantini Editore.
• Zöllner, Frank (2006): Leonardo da Vinci. Schilderijen, Kerkdriel: Librero. Vertaling uit het Duits van Leonardo da Vinci. Sämtliche Gemälde (2004), Keulen: Taschen.

Het Laatste Avondmaal (Leonardo da Vinci)

(of infobox fresco)

Het Laatste Avondmaal
Kunstenaar	Leonardo da Vinci
Jaar	ca. 1494-1498
Ontstaan in	Milaan
Stijl	renaissance
Techniek	tempera en olieverf op pleisterwerk (experimentele techniek)
Afmetingen	460 × 880 cm
Verblijfplaats	Santa Maria delle Grazie (refter)
Locatie	Milaan
Portaal    Kunst & Cultuur

Het Laatste Avondmaal

Literatuur

• Marani, Pietro C. (1992): Leonardo da Vinci. Complete catalogus van het geschilderde werk, Amsterdam: Meulenhoff. Vertaling uit het Italiaans van Leonardo. Catalogo completo dei dipinti (1989), Florence: Cantini Editore.
• Zöllner, Frank (2006): Leonardo da Vinci. Schilderijen, Kerkdriel: Librero. Vertaling uit het Duits van Leonardo da Vinci. Sämtliche Gemälde (2004), Keulen: Taschen.

Mona Lisa

Mona Lisa
La Gioconda
Kunstenaar	Leonardo da Vinci
Jaar	ca. 1503-1506, mogelijk tot ca. 1517
Ontstaan in	stad
Stijl	renaissance
Techniek	olieverf op paneel (populier)
Afmetingen	77 × 53 cm
Museum	Louvre, Parijs
Portaal    Kunst & Cultuur

Mona Lisa

Literatuur

• Marani, Pietro C. (1992): Leonardo da Vinci. Complete catalogus van het geschilderde werk, Amsterdam: Meulenhoff. Vertaling uit het Italiaans van Leonardo. Catalogo completo dei dipinti (1989), Florence: Cantini Editore.
• Zöllner, Frank (2006): Leonardo da Vinci. Schilderijen, Kerkdriel: Librero. Vertaling uit het Duits van Leonardo da Vinci. Sämtliche Gemälde (2004), Keulen: Taschen.

Maria met kind en Sint-Anna

Maria met kind en Sint-Anna
Anna te Drieën met het lam
Kunstenaar	Leonardo da Vinci
Jaar	ca. 1503-1519
Ontstaan in	stad ?
Stijl	renaissance
Techniek	olieverf op paneel (populier)
Afmetingen	168 × 130 cm
Museum	Louvre, Parijs
Portaal    Kunst & Cultuur

Maria met kind en Sint-Anna of Anna te Drieën met het lam

Literatuur

• Marani, Pietro C. (1992): Leonardo da Vinci. Complete catalogus van het geschilderde werk, Amsterdam: Meulenhoff. Vertaling uit het Italiaans van Leonardo. Catalogo completo dei dipinti (1989), Florence: Cantini Editore.
• Zöllner, Frank (2006): Leonardo da Vinci. Schilderijen, Kerkdriel: Librero. Vertaling uit het Duits van Leonardo da Vinci. Sämtliche Gemälde (2004), Keulen: Taschen.

La Scapigliata

La Scapigliata
Meisje met loshangende haren
Kunstenaar	Leonardo da Vinci (of atelier)
Jaar	ca. 1500 (?)
Stijl	renaissance
Techniek	bergbruin, gegroende amber en loodwit op paneel (populier)
Afmetingen	24,7 × 21 cm
Museum	Galleria nazionale di Parma, Parma
Portaal    Kunst & Cultuur

La Scapigliata is een onvoltooid olieverfschilderij uit circa 1500 dat vrij algemeen, maar niet unaniem, wordt toegeschreven aan Leonardo da Vinci. Het is niet gesigneerd, maar de toeschrijving wordt vrijwel algemeen aanvaard.

Het is onbekend wie de afgebeelde persoon voorstelt.

Literatuur

• Marani, Pietro C. (1992): Leonardo da Vinci. Complete catalogus van het geschilderde werk, Amsterdam: Meulenhoff. Vertaling uit het Italiaans van Leonardo. Catalogo completo dei dipinti (1989), Florence: Cantini Editore.
• Zöllner, Frank (2006): Leonardo da Vinci. Schilderijen, Kerkdriel: Librero. Vertaling uit het Duits van Leonardo da Vinci. Sämtliche Gemälde (2004), Keulen: Taschen.

· ·

Werken van Leonardo da Vinci

De doop van Christus · De annunciatie · Madonna met de anjer · Portret van Ginevra de' Benci · Madonna Benois · De boetvaardige Hiëronymus · De aanbidding door de wijzen · Madonna in de grot · De dame met de hermelijn · Portret van een dame (La Belle Ferronnière) · Het Laatste Avondmaal · Karton van Burlington House · Slag bij Anghiari · Mona Lisa · Maria met kind en Sint-Anna · Johannes de Doper

Oeuvrelijst

Categorie:Werk van Leonardo da Vinci

Salvator Mundi (Leonardo da Vinci)

• La Scapigliata
• Johannes de Doper

Literatuur

• Marani, Pietro C. (1992): Leonardo da Vinci. Complete catalogus van het geschilderde werk, Amsterdam: Meulenhoff. Vertaling uit het Italiaans van Leonardo. Catalogo completo dei dipinti (1989), Florence: Cantini Editore.
• Zöllner, Frank (2006): Leonardo da Vinci. Schilderijen, Kerkdriel: Librero. Vertaling uit het Duits van Leonardo da Vinci. Sämtliche Gemälde (2004), Keulen: Taschen.

Johannes de Doper (Leonardo da Vinci)

Johannes de Doper
Kunstenaar	Leonardo da Vinci
Jaar	ca. 1508-1513 of ca. 1513-1516
Ontstaan in	stad
Stijl	renaissance
Techniek	olieverf op paneel
Afmetingen	69 × 57 cm
Museum	Louvre, Parijs
Portaal    Kunst & Cultuur

Johannes de Doper

Literatuur

• Marani, Pietro C. (1992): Leonardo da Vinci. Complete catalogus van het geschilderde werk, Amsterdam: Meulenhoff. Vertaling uit het Italiaans van Leonardo. Catalogo completo dei dipinti (1989), Florence: Cantini Editore.
• Zöllner, Frank (2006): Leonardo da Vinci. Schilderijen, Kerkdriel: Librero. Vertaling uit het Duits van Leonardo da Vinci. Sämtliche Gemälde (2004), Keulen: Taschen.

Bacchus (Leonardo da Vinci)

Bacchus
Kunstenaar	Leonardo da Vinci en atelier
Jaar	ca. 1510-1515
Ontstaan in	Milaan
Stijl	renaissance
Techniek	olieverf op doek
Afmetingen	177 × 115 cm
Museum	Louvre, Parijs
Portaal    Kunst & Cultuur

Bacchus is een olieverfschilderij uit het atelier van Leonardo da Vinci uit circa 1510-1515. Het schilderij stelde oorspronkelijk Johannes de Doper voor.

Literatuur

• Marani, Pietro C. (1992): Leonardo da Vinci. Complete catalogus van het geschilderde werk, Amsterdam: Meulenhoff. Vertaling uit het Italiaans van Leonardo. Catalogo completo dei dipinti (1989), Florence: Cantini Editore.
• Zöllner, Frank (2006): Leonardo da Vinci. Schilderijen, Kerkdriel: Librero. Vertaling uit het Duits van Leonardo da Vinci. Sämtliche Gemälde (2004), Keulen: Taschen.

· ·

Werken van Leonardo da Vinci

De doop van Christus · De annunciatie · Madonna met de anjer · Portret van Ginevra de' Benci · Madonna Benois · De boetvaardige Hiëronymus · De aanbidding door de wijzen · Madonna in de grot · De dame met de hermelijn · Portret van een dame (La Belle Ferronnière) · Het Laatste Avondmaal · Karton van Burlington House · Slag bij Anghiari · Mona Lisa · Maria met kind en Sint-Anna · Johannes de Doper

Oeuvrelijst

Categorie:Werk van Leonardo da Vinci

Portret van Isabella d'Este

Portret van Isabella d'Este
Kunstenaar	Leonardo da Vinci
Jaar	ca. 1500
Ontstaan in	Mantua
Stijl	renaissance
Techniek	zwart krijt, rood krijt en gele pastel op papier
Afmetingen	63 × 46 cm
Museum	Louvre, Parijs
Portaal    Kunst & Cultuur

Portret van Isabella d'Este is een tekening van Leonardo da Vinci uit circa 1500 die waarschijnlijk verband houdt met een geschilderd portret dat verloren is gegaan. Het is niet gesigneerd, maar de toeschrijving wordt vrijwel algemeen aanvaard.

Literatuur

• Marani, Pietro C. (1992): Leonardo da Vinci. Complete catalogus van het geschilderde werk, Amsterdam: Meulenhoff. Vertaling uit het Italiaans van Leonardo. Catalogo completo dei dipinti (1989), Florence: Cantini Editore.
• Zöllner, Frank (2006): Leonardo da Vinci. Schilderijen, Kerkdriel: Librero. Vertaling uit het Duits van Leonardo da Vinci. Sämtliche Gemälde (2004), Keulen: Taschen.

· ·

Werken van Leonardo da Vinci

De doop van Christus · De annunciatie · Madonna met de anjer · Portret van Ginevra de' Benci · Madonna Benois · De boetvaardige Hiëronymus · De aanbidding door de wijzen · Madonna in de grot · De dame met de hermelijn · Portret van een dame (La Belle Ferronnière) · Het Laatste Avondmaal · Karton van Burlington House · Slag bij Anghiari · Mona Lisa · Maria met kind en Sint-Anna · Johannes de Doper

Oeuvrelijst

Categorie:Werk van Leonardo da Vinci

Karton van Burlington House

Karton van Burlington House
Anna te Drieën met Johannes de Doper
Kunstenaar	Leonardo da Vinci
Jaar	ca. 1499–1500
Ontstaan in	Milaan en/of Florence
Stijl	renaissance
Techniek	houtskool op papier, gehoogd met wit krijt, bevestigd op doek
Afmetingen	141,5 × 104,6 cm
Museum	National Gallery, Londen
Inventarisnummer	NG6337
Portaal    Kunst & Cultuur

Jezus ligt op de schoot van Maria en strekt zich met een zegenend gebaar uit naar de jonge Johannes de Doper. Met zijn linkerhand kietelt hij hem onder zijn kin. Maria voorziet dat zijn ontmoeting met Johannes de voorbode is van de Passie en wil hem tegenhouden, maar Anna, haar moeder, wijst op zijn goddelijke missie en maakt haar duidelijk dat ze zijn kruisdood, die nodig is voor de verlossing van de mensheid, niet kan verhinderen.

Afbeeldingen uit Franse wikipedia:

• 
  Pietro da Novellara, Brief aan Isabelle d'Este
• 
  Michelangelo
• 
• 
• 
• 
  Leonardo da Pistoia

Studies voor het schilderij in het Louvre

• 
  31
• 
  32
• 
  33
• 
  34
• 
  35
• 
  36
• 
  37
• 
  38
• 
  39

Datering

(...) Zo bestaat er een brief aan Isabella d'Este uit 1501 waarin Pietro da Novellara in detail een onvoltooid karton van een Anna te Drieën met het lam beschrijft dat hij in het atelier van Leonardo had gezien. [waarschijnlijk bestemd voor een kapel in de SS. Annunziata] (...)

[De tekening met het te grote lam is een poging van Leonardo om meer dynamiek aan de compositie te geven door het Christuskind horizontaal te leggen (vgl. Tondo Taddei en Bridgewater Madonna], maar doordat het lam hierdoor te groot werd, kwam hij met andere oplossingen: 1) het lam vervangen door Johannes de Doper [Burlington]; 2) het lam op schoot (in navolging van Madonna met de kat) [=schets in Londen]; 3) de liggende Christus verplaatsen naar de grond en Maria zich verder voorover laten buigen [Louvre].]

Omdat op de tekening in Londen niet het Lam maar Johannes de Doper is afgebeeld, kan dit twee dingen betekenen: (...)

Omdat Leonardo juist in zijn Florentijnse periode na 1500 intensief bezig was met de anatomie, beweging en mechanica van het menselijk lichaam, is het waarschijnlijk dat hij toen de complexe compositie van het schilderij in het Louvre heeft uitgewerkt, rond dezelfde tijd waarin hij werkte aan de Slag bij Anghiari en Leda en de zwaan. (...)

In het bijzonder Carlo Pedretti (later gevolgd door onder anderen Martin Kemp en Gombrich) heeft gepleit voor een nog latere datering van het karton, zo rond 1508. In zijn ogen moet de tekening stilistisch gezien na de Slag bij Anghiari en Leda en de zwaan zijn ontstaan en heeft Leonardo in deze tekening zijn ervaringen met de Slag bij Anghiari en Leda en de zwaan verwerkt. Ook de technische schetsen voor machines op het cruciale studieblad zouden wijzen op een latere datering.

Herkomst

karton van Burlington House

+ Wasserman: artikelen (The Art Bulletin)

Referenties