Gilbert van Poitiers

Gilbert van Poitiers (Frans: Gilbert de la Porrée, Latijn: Gilbertus Porretanus) (Poitiers, ca. 1075 – aldaar, 4 september, 1154) was een Frans scholastisch theoloog en logicus.

Leven

Hij werd geboren in Poitiers, waar hij ook zijn eerste studies voltooide. Hij werd vervolgens in Chartres onder leiding van Bernard van Chartres opgeleid aan de kathedraalschool van Chartres. Hier leerde hij de verschillen tussen Aristoteles en Plato kennen. Later ging hij naar Laon, waar hij aan de kathedraalschool van Anselmus van Laon en Ralph van Laon studeerde. Hier bestudeerde hij Bijbelse geschriften. Na het voltooien van zijn opleiding keerde hij terug naar Poitiers, waar hij naar men aanneemt doceerde. Hij ging daarna opnieuw naar Chartres om daar logica en theologie te doceren. Na de dood van Bernard van Chartres was hij daar van 1126 tot 1140 kanselier.

Werken

Gilbert is bijna de enige logicus uit de 12e eeuw, die nog door de grote scholastici uit volgende eeuwen werd geciteerd. Zijn belangrijkste logische werk, de verhandeling De sex principiis, werd in de volgende eeuwen met bijna dezelfde eerbied beschouwd als die van van Aristoteles. Het werk lokt tal van commentatoren uit, waaronder dat van Albertus Magnus. Door de bekendheid van dit werk, wordt Gilbert van Poitiers door Dante Alighieri genoemd als de Magister sex principiorum. De verhandeling zelf is een bespreking van de aristotelische categorieën, in het bijzonder die van de zes ondergeschikte modi.

Gilbert maakt in de tien artistotelische categorieën een onderscheid tussen twee klassen, de ene een essentiële, de andere een afgeleide. Essentiële of inherente (formae inhaerentes) in de objecten zelf zijn slechts substantie, hoeveelheid, kwaliteit en relatie in de strikte zin van die term. De overige zes: wanneer, waar, actie, passie, positie en gewoonte zijn relatief en ondergeschikte (formae assistantes). Deze suggestie heeft enig belang, maar is niet van grote waarde gebleken, noch in de logica noch in de kennistheorie. Belangrijker in de geschiedenis van de scholastiek zijn de theologische consequenties waartoe Gilberts realisme hem brachten.

Voetnoten

Referenties

Migne J.P., Patrologia Latina, De sex principiis en commentaar op de De Trinitate, lxiv. 1255 en clxxxviii. 1257
Abbé Berthaud, Gilbert de la Porrée (Poitiers, 1892)
Hauréau, B., De la philosophie scolastique, blz. 294–318
Marenbon, John., "Gilbert of Poitiers," Gracia, Jorge J.E and Timothy B. Noone (eds.) A companion to Philosophy in the Middle Ages. (Malden MA: Blackwell, 2003).
R. Schmid, artikel over "Gilbert Porretanus" in Herzog-Hauck, Realencyk. f. protest. Theol. (vol. 6, 1899)
Karl von Prantl, Geschichte d. Logik, ii. 215
T. Gross-Diaz, The Psalms Commentary of Gilbert of Poitiers (Leiden, 1995).
Copleston, F.C., A History of Medieval Philosophy. ( New York: Harper and Row, 1972).
Marenbon, John., Early Medieval Philosophy. ( London: Routledge & Kegan Paul, 1983).
Jeauneau, Edouard., Rethinking The School of Chartres. ( Toronto: University of Toronto Press, 2009).

Externe link

(en) Latijnse tekst van de proloog van de Apocalypse van Gilbert van Poitiers^{[dode link]}