Griekse parlementsverkiezingen 2015 (januari)

Deze Griekse parlementsverkiezingen 2015 vonden plaats op 25 januari 2015, dit nadat het Parlement van Griekenland na drie stemronden eind december 2014 er niet in was geslaagd om een nieuwe president te kiezen. Zoals in de Griekse grondwet staat vermeld, diende na een derde stemronde het parlement binnen tien dagen te worden ontbonden, wat dan ook gebeurde. De verkiezingen werden gewonnen door het linkse SYRIZA, dat met 149 zetels net geen absolute meerderheid behaalde. Daags na de verkiezingen sloot de partij een regeerakkoord met de Onafhankelijke Grieken. Op 27 januari 2015 werd het kabinet-Tsipras ingezworen.

Griekse parlementsverkiezingen januari 2015
Datum	25 januari 2015
Land	Griekenland
Te verdelen zetels	Alle 300 zetels van het Griekse parlement:
Resultaat
Grootste partij	SYRIZA
Nieuwe premier	Alexis Tsipras
Vorige premier	Antonis Samaras
Nieuwe zetelverdeling in het parlement: ■ Coalitie van Radicaal Links: 149 zetels (99+50) ■ Nieuwe Democratie: 76 zetels ■ Gouden Dageraad: 17 zetels ■ De Rivier: 17 zetels ■ Communistische Partij van Griekenland: 15 zetels ■ Onafhankelijke Grieken: 13 zetels ■ Panhelleense Socialistische Beweging: 13 zetels
Opvolging verkiezingen
← juni 2012     september 2015 →
Portaal    Politiek Griekenland

Mislukte presidentsverkiezingen

In het najaar van 2014 kondigden de Griekse premier Antonis Samaras en vice-premier Evangelos Venizelos aan dat de presidentsverkiezingen zouden worden vervroegd naar eind december 2014. Dit in verband met de onderhandelingen met het IMF voor een nieuw noodpakket aan maatregelen. De twee coalitiepartijen droegen oud-minister Stavros Dimas voor als kandidaat voor het ceremoniële presidentschap. Om president te worden had Dimas in de eerste twee stemrondes echter de steun nodig van 200 parlementariërs, en in een eventuele derde stemronde van 180 parlementariërs. In de eerste stemronde kreeg Dimas 160 stemmen, in de tweede 168 en in de uiteindelijk dan ook noodzakelijke derde stemronde eveneens 168. Als gevolg van die mislukte derde stemronde ging de beurs in Athene stevig onderuit met −11%.

Achtergronden en economische depressie

Griekenland gaat sinds 2008 gebukt onder een economische depressie en is afhankelijk van financiële steun van buitenaf. De huidige regering-Samaras werd na de parlementsverkiezingen van juni 2012 gevormd door Nea Dimokratia, PASOK en DIMAR. In het kabinet zaten voornamelijke leden van Nea Dimokratia en onafhankelijken, met parlementaire steun van PASOK en DIMAR. Aan de start van het kabinet kon de coalitie rekenen op de steun van 179 parlementariërs, maar na verloop van tijd nam de steun af; een aantal door tegen de bezuinigingsmaatregelen te stemmen, anderen stapten vrijwillig op. In juni 2013 besloot DIMAR haar steun op te zeggen in de regering uit protest tegen de eenzijdige beslissing om de publieke omroep ERT met directe ingang te sluiten. Ook twee onafhankelijke ministers besloten af te treden als gevolg van dit besluit. Overigens gaf DIMAR aan dat ze samenwerking met de regering op bepaalde terreinen niet uitsloot, maar dat na de verkiezingen DIMAR een regeringsdeelname met SYRIZA ook niet uitsloot.

In oktober 2013 kondigde de ECB aan dat Griekenland een derde lening nodig heeft. De ECB kondigde aan dat het land 6 miljard euro extra zou ontvangen, in ruil voor 2 miljard euro aan extra bezuinigingen (boven op de reeds ingeplande vier miljard euro aan bezuinigingen). Ondanks weerstand van de regering gaf de troika (bestaande uit ECB, IMF en de Europese Commissie) aan dat een compromis niet aan de orde was, betreffende hun eisen voor meer bezuinigingen en het verlopen van staatsbedrijven. Op 7 december werd de begroting voor 2014 van de regering goedgekeurd, zonder de extra bezuinigingen. Aanvankelijk zou de troika weer overleg hebben met de regering in januari 2014, maar dit werd verplaatst naar 17 februari, omdat de troika eerder had aangekondigd geen overleg te voeren zonder de geruststelling dat een akkoord mogelijk was. Diezelfde maand had premier Samaras in een interview gezegd dat Griekenland geen nieuwe lening nodig had, ondanks berichten uit Duitsland dat het Griekse ministerie van Financiën bezig was met het opstellen van een plan voor een derde lening. Volgens het Duitse ministerie van Financiën zou het derde steunpakket in totaal 10 tot 20 miljard euro moeten omvatten. In september 2014 had de Griekse regering wederom overleg met de troika. Na de gesprekken kondigde de troika aan dat Griekenland een derde lening nodig had, of een eventuele uitbreiding van de huidige lening. Dit werd kort erna ontkend door premier Samaras. Eveneens gaf hij aan dat hij zich zou sterk maken voor een versoepeling van de bezuinigingen door belastingverlaging, ondanks dat dit niet door de troika werd gesteund.

Procedure parlementsverkiezingen

In Griekenland kent men parlementsverkiezingen waarbij 300 zetels te verdelen zijn, deze vinden in principe om de vier jaar plaats en kennen een kiesdrempel van 3%. In Griekenland geldt een stemplicht, hoewel nog nooit maatregelen zijn genomen tegen niet-stemmers. Indien het niet mogelijk blijkt een regering te vormen worden er nieuwe verkiezingen gehouden. De partij met de meeste stemmen krijgt 50 zetels extra. De andere 250 zetels worden evenredig verdeeld op basis van het stemmenaantal, met inachtneming van de kiesdrempel. Alle ongeldige, blanco stemmen en die van partijen die het niet gehaald hebben gaan automatisch naar de grootste partij.

De uitslag

De parlementsverkiezingen gingen, zoals verwacht, tussen voor- en tegenstanders van een derde bail-out voor Griekenland. Het uiterst linkse SYRIZA, stond sinds lange tijd al sterk in de peilingen, met de conservatieve Nea Dimokratia op een tweede plaats. Uiteindelijk won SYRIZA de verkiezingen. Het kabinet-Tsipras werd op 27 januari 2015 ingezworen, twee dagen na de verkiezingen. Partijleider Alexis Tsipras sloot een regeerakkoord met de Onafhankelijke Grieken (ANEL) en Tsipras werd aangesteld tot premier. Het kabinet telde elf ministeries, zes minder dan zijn voorganger, het kabinet-Samaras.

Peilingen

Grafische weergave

Hieronder een grafische weergave van de peilingen in Griekenland. De roze lijn geeft SYRIZA weer, de blauwe lijn Nea Dimokratia.

Cijfermatige weergave

Datum	Onderzoeker	ND	SYRIZA	PASOK	ANEL	XA	DIMAR	KKE	Potami	Overig
28–30 dec 2014	UoM	29,5	34,5	4,5	2,5	7,0	0,5	6,0	6,0	9,5
26–28 dec 2014	Marc	28,9	32,3	5,3	3,5	6,8	1,2	6,2	7,0	8,8
26–28 dec 2014	Palmos Analysis	29,0	35,0	4,5	3,5	7,0		5,0	9,5	6,5
27 dec 2014	Interview	29,1	32,0	6,4	2,4	6,8	0,7	6,5	5,5	10,6
27-dec 2014	Kapa Research	29,3	32,2	7,2	3,6	6,5		6,9	6,9	7,5
20–23 dec 2014	Marc	28,2	32,2	5,1	3,7	6,4	1,3	6,0	6,6	10,5
19–22 dec 2014	Palmos Analysis	27,5	32,5	5,0	4,5	6,0		6,0	7,5	11,0
18–22 dec 2014	Alco	31,2	35,3	5,7	3,7	6,5		5,2	5,5	6,9
19–21 dec 2014	Pulse RC	29,5	33,5	7,5	4,0	6,5		6,0	6,5	6,5
14-21 dec 2014	Patris News	24,4	32,2	8,7	4,2	10,8	0,9	4,6	5,3	8,9
18-20 dec 2014	Interview	30,3	33,3	6,2	2,2	5,5	1,1	6,3	5,5	9,6
17-18 dec 2014	Rass	29,3	33,5	5,7	3,5	5,4		6,5	7,2	8,9
17 dec 2014	Marc	28,4	32,5	5,5	3,4	6,6	1,6	6,4	6,4	9,2

Gedetailleerde uitslag

Grootste partij per kiesdistrict

Partij	Partijleider	Stemmen	%	+/–	Zetels	+/–
SYRIZA	Alexis Tsipras	2.246.064	36,34	+9,45	149	+78
Nea Dimokratia (ND)	Antonis Samaras	1.718.815	27,81	-1,85	76	-53
Gouden Dageraad (XA)	Nikolaos Michaloliakos	388.447	6,28	-0,64	17	-1
To Potami	Stavros Theodorakis	373.916	6,05	nieuw	17	+17
Communistische Partij van Griekenland (KKE)	Dimitris Koutsoumpas	338.138	5,47	+0,97	15	+3
Onafhankelijke Grieken (ANEL)	Panos Kammenos	293.406	4,75	–2,76	13	-7
PASOK / Democratic Alignment	Evangelos Venizelos	289.482	4,68	–7,60	13	-20
Beweging van Democratische Socialisten (KIDISO)	George Petalotis	152.265	2,46	nieuw	0	0
Unie van Centristen (EK)	Vassilis Leventis	110.827	1,79	+1,50	0	0
Teleia	Apostolos Gkletsos	109.483	1,77	nieuw	0	0
Laikos Orthodoxos Synagermos (LAOS)	Georgios Karatzaferis	63.698	1,03	–0,55	0	0
Front van de Griekse anti-kapitalisten (ANTARSYA)	Comité van 21 leden	39.455	0,64	+0,32	0	0
Groenen / Democratisch Links (Prasinoi/DIMAR)	Nikos Chrysogelos	30.064	0,49	-5,76	0	-17
Kommunistiko Komma Elladas (ML KKE) (marxistisch-leninistisch)	Comité van vier leden	8030	0,13	+0,01	0	0
Democratic National Reform Union (EDEM)	-	7616	0,12	nieuw	0	0
Greek People's Democratic Liberation (ELLADA)	-	4770	0,08	nieuw	0	0
Workers Revolutionary Party (EEK)	Savas Matsas	2435	0,04	nieuw	0	0
Organisation of Internationalist Communists of Greece (OKDE)	-	2195	0,04	nieuw	0	0
Onafhankelijke Kandidaten	-	1394	0,02	+0,02	0	0
Nationale Weerstandsbeweging (KEAN)	Ippokratis Savvouras	617	0,01	+0,01	0	0
Greek White Movement of Today's Ideology (ELKSI)	-	80	0,00	nieuw	0	0
Groundbreaking Orthodox Solidarity Front (ROMA)	-	57	0,00	nieuw	0	0
Panagrarian Arbeidersbeweging Griekenland (PAEKE)	Miltiadis Tzalazidis	2	0,00	0,00	0	0
Geldige stemmen		6.181.274	97,64
Ongeldige stemmen		114.703	1,81
Blanco stemmen		34.809	0,55
Totaal uitgebrachte stemmen		6.330.786	100,00	-	300	-
Totaal aantal stemgerechtigden		9.911.495

Bronnen, noten en/of referenties

Parlementsverkiezingen in Griekenland

1950 · 1951 · 1952 · 1956 · 1958 · 1961 · 1963 · 1964 · 1974 · 1977 · 1981 · 1985 · 1989 (juni) · 1989 (nov.) · 1990 · 1993 · 1996 · 2000 · 2004 · 2007 · 2009 · 2012 (mei) · 2012 (juni) · 2015 (jan.) · 2015 (sep.) . 2019 · 2023 (mei) · 2023 (jun.)