Groot takmos

Groot takmos
	Groot takmos, thallus met apothecien
Taxonomische indeling
Rijk:	Fungi (Schimmels)
Stam:	Ascomycota (Zakjeszwammen)
Klasse:	Lecanoromycetes
Onderklasse:	Lecanoromycetidae
Orde:	Lecanorales
Familie:	Ramalinaceae
Geslacht:	Ramalina
Soort
	Ramalina fraxinea; (L.) Ach. (1810)
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Groot takmos op Wikispecies
Portaal	Biologie ; Schimmels

Het groot takmos (Ramalina fraxinea, basioniem: Lichen fraxineus) is een struikvormig korstmos uit de familie Ramalinaceae. Het is een van de grootste Nederlandse korstmossen. De soort is in Nederland zeer zeldzaam en staat op de Nederlandse Rode Lijst als bedreigd.^[1] Het korstmos kan slecht tegen luchtvervuiling. Groot takmos bestaat uit een mutualistische symbiose van de schimmel Ramalina fraxinea en een groenwier van het geslacht Trebouxia. Zo'n lichaam als geheel wordt thallus genoemd.

Determinatie

Het groot takmos zit met een centrale voet vast aan de bast van de boom. De 2–25 cm brede en 2–20 cm lange bladachtige thalli zijn grijs tot geelgroen, vlak tot geribbeld en breed bandvormig. Ze hebben een spitse top en de onderkant is iets bleker dan de bovenkant. De bleekgele tot grijsgroene, 2–10 mm grote apotheciën hebben een rand of zijn vlak en komen aan beide zijden van de bladachtige structuren voor. De soralen ontbreken, maar wel zijn meestal kleine, lichtkleurige pseudocyphellen aanwezig. Pseudocyphellen zijn kleine, punt- tot streepvormige openingen in het oppervlak van het thallus en zorgen voor de gasuitwisseling. De ascosporen zijn niervormig.

Ecologie

De soort groeit op 2–4 m hoogte aan de stam van op vrijstaande loofbomen met een neutrale schors, vooral oude erf- en wegbomen van zomereik, es, iep, populier en linde.^[2]

In de systematiek van de mossen- en korstmossengemeenschappen is groot takmos een kensoort van de trompettakmos-associatie (Ramalinetum fastigiatae) binnen de klasse van haarmutsen en vingermossen.^[3]

Verspreiding

Het groot takmos is zeldzaam in Noordoost-Nederland en zeer zeldzaam elders in Nederland. In de jaren 1950 werd groot takmos nog veelvuldig gevonden op iep. Door de iepenziekte en door vervuiling van de lucht met zwaveldioxide is de soort in de jaren 1970 sterk achteruitgegaan. Ondanks terugdringen van de zwaveluitstoot plant de soort zich nauwelijks meer voort. Alleen langs de kust zijn nieuwe vestigingen gevonden.^[1]^[4]

Externe links

Bronnen, noten en/of referenties

Referenties

↑ ^a ^b Herk, K. van, A. Aptroot & L. Sparrius, 2017. Veldgids Korstmossen. KNNV Uitgeverij, Zeist. 2e druk p. 33, 265
↑ Natuurfront. Substraten. Gearchiveerd op 19 augustus 2018.
↑ Dort, K. van, B. van Gennip & M. Schrijvers-Gonlag, 2017. De vegetatie van Nederland - 6: Mossen- en korstmossengemeenschappen. KNNV Uitgeverij, Zeist. 1e druk p. 286
↑ A. Aptroot, C.M. van Herk & L.B. Sparrius, 2011. Basisrapport voor de Rode Lijst Korstmossen. BLWG-Rapport 12. BLWG, Oude-Tonge. p. 44. Gearchiveerd op 1 november 2022.

Bronnen

Volkmar Wirth: Flechtenflora. E. Ulmer, Stuttgart 1980, S. 436/37, ISBN 3-8001-2452-1
Volkmar Wirth, Ruprecht Düll: Farbatlas Flechten und Moose. E. Ulmer, Stuttgart 2000, S. 32, ISBN 3-8001-3517-5

Foto's

(de) Foto met korte beschrijving (U. Kirschbaum)
Foto
(en) Foto's met korte beschrijving

Zie de categorie Ramalina fraxinea van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Wikispecies heeft een pagina over Ramalina fraxinea.

[veldgids-1] Herk, K. van, A. Aptroot & L. Sparrius, 2017. Veldgids Korstmossen. KNNV Uitgeverij, Zeist. 2e druk p. 33, 265

[2] Natuurfront. Substraten. Gearchiveerd op 19 augustus 2018.

[3] Dort, K. van, B. van Gennip & M. Schrijvers-Gonlag, 2017. De vegetatie van Nederland - 6: Mossen- en korstmossengemeenschappen. KNNV Uitgeverij, Zeist. 1e druk p. 286

[4] A. Aptroot, C.M. van Herk & L.B. Sparrius, 2011. Basisrapport voor de Rode Lijst Korstmossen. BLWG-Rapport 12. BLWG, Oude-Tonge. p. 44. Gearchiveerd op 1 november 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]