Hadrosauridae
De Hadrosauridae zijn een groep euornithopode dinosauriërs.
Het taxon Hadrosauridae met de rang van familie werd in 1869 door Edward Drinker Cope benoemd als aanduiding voor een groep "eendensnaveldinosauriërs".[1] In de moderne paleontologie wordt de naam meestal informeel gebruikt voor "hadrosauriërs", een groep euornithopode dinosauriërs.
Een eerste definitie als klade was in 1997 door C.A. Forster:[2] de groep bestaande uit de laatste gemeenschappelijke voorouder van de Hadrosaurinae en de Lambeosaurinae en al zijn afstammelingen.[3] In 1998 gaf Paul Sereno een overeenkomende definitie maar nu met de soorten: de laatste gemeenschappelijke voorouder van Saurolophus en Parasaurolophus en al zijn afstammelingen. In 2004 gaf Jack Horner een ruimere definitie gebaseerd op Telmatosaurus en Parasaurolophus; hierbij worden dan de Hadrosauridae sensu Sereno de Euhadrosauria genoemd, een concept van David Weishampel en David Bruce Norman.[4] In 2005 verbeterde Sereno zijn definitie door de soortnamen te geven, Saurolophus osborni en Parasaurolophus walkeri, en door ook Hadrosaurus walkeri in te sluiten om zo te voldoen aan de eis van de PhyloCode dat de naamgever van een groep in de definitie gebruikt moet worden.
De Hadrosauridae kunnen volgens het definitiesysteem van Sereno strikt onderverdeeld worden in de Hadrosaurinae en de Lambeosaurinae.
De naam "eendensnaveldinosauriërs" is afgeleid uit het Engels: duckbill dinosaurs. Deze naam is weer een verbastering van een eerder spoonbill dinosaurians; de snavel lijkt inderdaad niet erg op die van een eend maar wel op die van een spoonbill, een lepelaar.
Een kladogram dat de afstammingsrelatie tussen verschillende Hadrosauridae weergeeft volgens het systeem van Norman, werd gegeven in 2004 door David Weishampel, in de tweede editie van The Dinosauria:
| Hadrosauridae |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Hadrosauridae
- Shantungosaurinae
- Lambeosaurinae
- Claosaurinae
Hadrosauriden zouden in het Krijt, het tijdperk waarin ze leefden van het Turonien tot het Maastrichtien van Azië, Noord-Amerika en Zuid-Amerika, makkelijk te herkennen zijn geweest. Ze waren tussen de vijf en de zestien meter lang, hadden geen klauwen of nagels aan de voorpoten en hadden een neuszak. Deze neuszak gebruikten ze om soortgenoten te waarschuwen als er bijvoorbeeld een tyrannosaurus aankwam. Ze waren heel succesvol in het Krijt, maar stierven uiteindelijk toch uit, zoals alle dinosauriërs behalve de vogels.
In 2020 werden er voor het eerst fossielen gevonden van hadrosauriden in Afrika. Het gaat om 66 miljoen jaar oude resten van een tot nu toe onbekende soort die de onderzoekers Ajnabia odysseus noemen. De vondst zou kunnen suggereren dat eendensnaveldinosauriërs vele kilometers hebben afgelegd om nieuw leefgebied te bereiken, ook door te zwemmen. Eerder waren er al fossielen van hadrosauriërs in Europa, Azië, Noord-Amerika en Zuid-Amerika gevonden.[6]
Referenties
bewerken- ↑ Cope E.D. 1869. "Synopsis of the extinct Batrachia, Reptilia and Aves of North America. Part I". Transactions of the American Philosophical Society, New Series 14: 1–104
- ↑ Forster C.A. (1997) "Hadrosauridae". In: Currie P.J., Padian K., editors. Encyclopedia of dinosaurs. New York: Academic Press. p. 293–299
- ↑ (en) Albert Prieto-Márquez (June 2010). Global phylogeny of Hadrosauridae (Dinosauria: Ornithopoda) using parsimony and Bayesian methods. Zoological Journal of the Linnean Society 159 (2): 435–502. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2009.00617.x.
- ↑ Weishampel D.B., Norman D.B. & Grigorescu D. 1993. "Telmatosaurus transsylvanicus from the late Cretaceous of Romania: the most basal hadrosaurid dinosaur". Palaeontology 36: 361–385
- ↑ (en) Meet Ajnabia odysseus, First Duck-Billed Dinosaur from Africa | Paleontology | Sci-News.com. Breaking Science News | Sci-News.com. Gearchiveerd op 10 november 2020. Geraadpleegd op 8 november 2020.
- ↑ Eendensnaveldinosaurus zwom door kilometers diepe zee om in Afrika te komen. NU (7 november 2020). Gearchiveerd op 8 november 2020. Geraadpleegd op 8 november 2020.
