Wikipedia

Wikipedia:Vandalismebestrijding

(Doorverwezen vanaf Help:Markeren als gecontroleerd)
Overzicht
beheerpagina's

Wat is vandalismebestrijding?

bewerken

Onder vandalismebestrijding wordt hier het controleren van wijzigingen door niet-ingelogde gebruikers (anoniemen) of gebruikers die minder dan 4 dagen aangemeld zijn ("newbies") verstaan. Wat wel en niet onder vandalisme valt, staat uitgelegd op vandalisme. In het kader van vandalismebestrijding kijken we naar ongepaste toevoegingen, verwijderingen en wijzigingen door niet-ingelogde gebruikers.

Hoe kan ik meehelpen met vandalismebestrijding?

bewerken

Iedereen kan en mag helpen. Graag zelfs. Het hoeft overigens niet veel tijd te kosten. Hoe meer mensen helpen, des te sneller wordt vandalisme op een pagina verwijderd. Er zijn verschillende wijzen waarop controle op wijzigingen kan plaatsvinden:

Vliegende start

bewerken

De snelste methode om aan de slag te gaan werkt als volgt:

  • Ga naar je volglijst, de Recente wijzigingen of de Controlelijst vandalismebestrijding
  • Druk op de link "wijz". Je ziet nu de wijziging in beeld.
    • Weet je niet of je het met de wijziging eens kunt zijn, doe dan niets. Laat het controleren aan anderen over.
    • Als je het eens bent met de wijziging druk je op "Markeer als gecontroleerd" (dit is een link die je ziet op het scherm) en doe je verder niets.
    • Ben je het niet eens met de wijziging, klik dan ook op "Markeer als gecontroleerd" , maar ga daarna terug in je scherm en klik op "bewerken" om de fout aan te passen of op "ongedaan maken" om de volledige wijziging te verwijderen. Indien je gebruik maakt van de functie "ongedaan maken", verschijnt automatisch een systeemmelding bij de gebruiker van wie de bewerking ongedaan gemaakt werd.

Je hebt nu een wijziging gecontroleerd en kunt door gaan naar de volgende.

Klik ook eens op de naam van de vandaal (IP-adres, indien ongeregistreerd) om diens "bijdragen" te tonen. Er is alle kans dat de vandaal nog meer pagina's onder handen heeft gehad. Die kun je dan meteen ook verwerken.

Markeren als gecontroleerd

bewerken
 
Voorbeeld markeren als gecontroleerd - Klik op de afbeelding voor een grotere weergave.

Bij wijzigingen die je vanaf je volglijst, de Recente Wijzigingen of via de Controlelijst vandalismebestrijding (zie ook hierboven) door middel van de knop (wijz) opent (zie afbeelding, bovenste deel) verschijnt de extra mogelijkheid om deze als gecontroleerd te markeren (zie afbeelding, onderste deel). Als je dit hebt gedaan, kunnen andere gebruikers zien dat je deze edit al hebt bekeken, het uitroeptekentje ! (zie het bovenste deel van de afbeelding) verdwijnt dan.

Hierdoor wordt er dubbel werk voorkomen. Ook als je de bewerking terugdraait, is het erg handig voor je medevandalismebestrijders als je de anonieme bewerking die je hebt teruggedraaid markeert als gecontroleerd. Dat kan redelijk eenvoudig door een ander venster of tab in je browser te openen waarin de link [Markeren als gecontroleerd] staat zodat je na het terugdraaien hem makkelijk terug kan vinden. (NB. In moderne browsers verschijnt de informatie achter de link [Markeren als gecontroleerd] als pop-upmelding, openen als nieuwe tab is dan niet nodig.)

  Zie ook het artikel Markeer als gecontroleerd voor meer informatie over markeringen.

Herstellen van vandalisme

bewerken

Elke Wikipediaan heeft het recht iets dat volgens Wikipedia:Vandalisme als "vandalisme" wordt beschouwd te herstellen naar een toestand zonder vandalisme.

Voor alle gebruikers is het mogelijk wijzigingen terug te draaien door de geschiedenis van een artikel op te vragen, terug te bladeren en bij de laatste goede versie op "bewerk" te klikken of door bij de foutieve wijziging op "ongedaan maken" te klikken. Die versie van het artikel die nu op het scherm staat, kan nu zonder verdere wijziging, maar liefst wel met een opmerking in de samenvatting ("revert vandalisme", "rv vandalisme", "terugdraaien vandalisme" of iets dergelijks) opgeslagen worden. Daarnaast bestaan er speciale scripts die met één klik op de knop de wijziging terugdraaien en opslaan.

Bij het herstellen van vandalisme dient bij voorkeur in de "samenvatting" aangegeven te worden dat dit de bedoeling was van de wijziging (bijvoorbeeld: "herstelling van vandalisme"). Vink de wijziging in elk geval niet aan als "kleine wijziging". (Opgemerkt dient te worden dat als een moderator of een terugdraaier een eerdere versie herstelt, dit nog wel als kleine wijziging gemarkeerd wordt.)

Het is mogelijk om meerdere wijzigingen in één keer te 'reverten', door via de geschiedenispagina van betreffende artikel in de linkerkolom de laatste goede bijdrage te "vinken"/selecteren (in de rechterkolom blijft de selectie natuurlijk bovenaan) en daarna op de button "aangevinkte versies vergelijken" te klikken. Als je dan op (ongedaan maken) klikt, worden alle (vandalistische) bijdragen in een keer teruggedraaid gemaakt tot de gekozen versie. De terugdraaiersknop die moderatoren en terugdraaiers hebben, helpt hier ook bij. Zie ook Wikipedia:Aanmelding terugdraaiers.

Dossier

bewerken

In alle gevallen van vandalisme is het aan te raden een dossier aan te leggen op de overlegpagina van de dader. Voor het plaatsen van dossiers zijn twee verschillende methodes mogelijk.

De eerste methode, ook wel dossiers nieuwe generatie genoemd, werkt aan de hand van het plaatsen van een tekst en uitleg over het incident. Hiervoor zijn kant-en-klare teksten beschikbaar op deze pagina. Dit is het type dossiers dat wordt aangemaakt wanneer je gebruik maakt van SWViewer of Twinkle.

De tweede methode, die door Zeusmodus wordt gebruikt, werkt door boven aan de pagina bij het eerste lichte vergrijp het sjabloon {{zb}} of het iets uitgebreidere {{berisping}} (kortweg {{brp}}) te plaatsen. Voor structureel of herhaaldelijk vandalisme wordt het sjabloon {{ws}} (of voluit {{waarschuwing}}) geplaatst). Dat vervangt dan als er al een zb of brp stond dat sjabloon. Daaronder volgt een regel met volgnummer, datum en omschrijving. Het handigste is om de beschrijvingsregel te beginnen met # ~~~~~ (5 tildes), zodat volgnummer en datum automatisch ingevuld worden. Zet bij de omschrijving de titel van het artikel niet als link neer, dat maakt het voor baldadige vandalen net iets moeilijker terug te gaan naar de plaats van het delict. Bij voorkeur wordt de pagina cursief geplaatst. Dus zo: 

{{brp}}
# ~~~~~ Leeghalen van pagina ''Jan Peter Balkenende''.

Wanneer sprake is van privacyschending dient de paginanaam niet te worden vermeld. Stel dat een vandaal de privacyschendende pagina Jantje Hartenmans heeft aangemaakt (en die dus verwijderd is), zet je volgende dossierregel neer: 

{{brp}}
# ~~~~~ Aanmaken privacyschendende pagina ''J***** H*********''.

Plaats ook geen handtekening na de dossierregels.

Voor het bepalen van verdere sancties kan het handig zijn behalve naar het dossier ook naar de "Bijdragen gebruiker" te kijken, het kan zijn dat er meer dan één artikel gevandaliseerd is maar dat dat nog niet opgemerkt is. Ook geeft dit een indruk van de activiteiten van de gebruiker.

Aan de hand van een dergelijk dossier kan een vraag neergelegd worden voor een blokkade bij een moderator via de Wikipedia:Verzoekpagina. Let echter wel op, dat een moderator bij ouder vandalisme uit de achterafcontrole, niet zo snel meer tot een blokkade over zal gaan, aangezien een blokkade bij een niet-actieve gebruiker weinig effect heeft.

Werken met de Controlelijst Vandalismebestrijding

bewerken

De controlelijst vandalismebestrijding houdt de controle bij op anonieme wijzigingen en nieuwe artikelen.

Voor elke dag is er een paragraaf:

  • anonieme wijzigingen
  • nieuwe artikelen
  • nieuwe afbeeldingen

Alle geregistreerde gebruikers op Wikipedia kunnen meewerken aan de controlelijsten. In een paragraaf van een bepaalde dag staan dagdelen genoemd, bijv. 00:00 - 6:00 of 13:30 - 15:00. Achter elk dagdeel staat een vermelding.

Wat moet er nog gedaan worden op de controlelijst?

bewerken

Er kan te lezen zijn dat de betreffende periode nog gecontroleerd moet worden, soms voorzien van een directe link naar de lijst waarop de wijzigingen/artikelen van die periode meteen bekeken kunnen worden. Deze bijdragen zijn nog niet gecontroleerd.

Aan de slag met wijzigingen controleren

bewerken

Zoek een vrij blok (zie boven) en zorg dat je, voordat je aan de slag gaat, op de checklist vandalismebestrijding de periode aftekent die je gaat afwerken. Anders zit je misschien met z'n tweeën dezelfde periode te controleren, hetgeen tot dubbel werk kan leiden.

  1. Klik op de link Moet nog gecontroleerd worden, die achter een bepaalde periode staat. Je krijgt dan een lijst anonieme wijzigingen te zien die nog niet als gecontroleerd zijn gemarkeerd (en daarom gemarkeerd zijn met een rood uitroeptekentje). Begin helemaal onderaan de lijst die verschijnt en werk dan naar boven: er zit namelijk een omgekeerde chronologie in de lijst.
  2. Klik voor elk genoemd artikel op wijz. of wijzigingen. Op de pagina die dan verschijnt, kun je het verschil tussen de nieuwste versie en de versie die het laatst bestond voor de anonieme wijziging die je hebt geselecteerd, zien. Onder de datum en het IP-nummer zie je de link "Markeer als gecontroleerd".
  3. Als de wijziging correct is, klik dan op "Markeer als gecontroleerd" en ga door naar de volgende wijziging in je lijst.
  4. Als de wijziging onder vandalisme valt, kun je dit terugdraaien door in de geschiedenis de laatste goede versie op te zoeken en deze oude versie dan te bewerken (vermelding van "herstel vandalisme" of iets dergelijks als samenvatting is voldoende) en opnieuw op te slaan. Ga vervolgens in je browser terug naar de wijzigingspagina en klik alsnog op "Markeer als gecontroleerd". Maak vervolgens een aantekening in het dossier van de gebruiker.
  5. Als je er niet zeker van bent of het vandalisme is, kun je een opmerking maken op de overlegpagina van het artikel of je kunt er een melding van maken op Wikipedia:Overleg gewenst. Klik dan dus ook niet op "Markeer als gecontroleerd"!
  6. Als een anonieme gebruiker een stuk tekst in een artikel heeft toegevoegd en je bent er niet zeker van of het copyright vrij is, kun je een stukje van de tekst kopiëren en die in een zoekmachine neerzetten (vergeet niet " aan het begin en het eind van het stuk tekst te zetten). Als de tekst al bestaat is er een grote kans dat de zoekmachine het opspoort. Ook dit soort edits worden gezien als vandalisme, dus ook dit wordt aangetekend in het dossier.

Let op: bij het controleren van anonieme wijzigingen staan ook nieuwe artikelen in de lijst. Als je deze ook gecontroleerd hebt, betekent dit niet dat je ook meteen alle nieuwe artikelen hebt gecontroleerd, omdat geregistreerde gebruikers ook nieuwe artikelen aanmaken.

Eventueel kun je de dagdelen ook met andere tools nakijken: de links hiervoor staan in kleine letters onder de dagdelen. Klik op link die erbij staat voor meer uitleg over het gebruik van deze tools: zij werken allen via de toolserver, dus je hoeft hiervoor geen programma's te downloaden.

Aan de slag met nieuwe artikelen controleren

bewerken

Klik op Speciaal:NieuwePaginas om de lijst met nieuwe artikelen te openen. Ga in de lijst naar een dag/periode die je wilt controleren, en klik binnen die periode 1 voor 1 de artikelen aan. Controleer voor elk artikel of de inhoud past binnen Wikipedia en probeer het te wikificeren en er categorieën aan toe te voegen. Als je een artikel niet binnen Wikipedia vindt passen, plaats het dan ter verwijdering op de beoordelingslijst. Ook als je twijfels hebt over de auteursrechtensituatie, probeer dan met een Google-search met een stukje tekst (dat jou heeft doen wantrouwen) uit het artikel te achterhalen of daar inderdaad sprake van is. Probeer ook een inschatting te maken van de eventuele afbeeldingen die in het artikel gebruikt worden: deze worden soms speciaal voor dit soort artikelen geüpload.

Aftekenen van gecontroleerd werk

bewerken

Als je klaar bent met een gedeelte, zorg dan dat je op de controlelijst vandalismebestrijding de periode aftekent die je hebt afgewerkt.

Een artikel nomineren voor verwijdering

bewerken

Als je het artikel wilt laten verwijderen, moet je het plaatsen op de pagina Wikipedia:Te beoordelen pagina's, met een beschrijving waarom. Plaats dan ook een sjabloon (in de vorm: "{{" + sjabloon naam + "}}") met de reden waarom de pagina verwijderd moet worden op de gecontroleerde pagina. Probeer ook om de schrijver van het artikel in te lichten over de nominatie. Vul wanneer een nuweg-nominatie betreft het dossier aan.

Wikipedia:Sjablonen voor artikelboodschappen, om een pagina te verwijderen zijn onder andere:

  • {{nuweg}} - nuweg - De pagina zal meteen verwijderd moeten worden omdat de pagina niets of onzin bevat.
  • {{weg}} - weg - De pagina past niet binnen Wikipedia en zal na 2 weken verwijderd worden, mits er in de tussentijd geen verbeteringen hebben plaatsgevonden.
  • {{wiu}} - wiu - Werk in Uitvoering, de pagina past wel binnen Wikipedia, maar moet sterk verbeterd worden om te mogen blijven bestaan. Na 2 weken op de beoordelingslijst wordt bekeken of de pagina mag blijven bestaan.
  • {{auteur}} - auteur - De pagina schendt auteursrechten of lijkt auteursrechten te schenden en dient daarom verwijderd te worden. Na 2 weken op de beoordelingslijst wordt bekeken of de pagina mag blijven bestaan.

Bewerkingsoorlog en conflicten

bewerken

Het is niet de bedoeling dat het herstellen leidt tot een bewerkingsoorlog of editwar. Iedere wijzigingsoorlog zou eigenlijk onmiddellijk in een "conflict" moeten omgezet worden, waarbij op de overlegpagina van het artikel gediscussieerd kan worden over de gemaakte wijzigingen.

Als het niet lukt om een wijzigingsoorlog om te zetten in een conflict (bijvoorbeeld omdat één van de gesprekspartners niet reageert als op de geldende afspraken gewezen wordt), volgt de volgende stap in vandalismebestrijding. (zie Conflictafhandeling voor problemen over andere ongewenste toevoegingen, verwijdering en wijzigingen)

Herhaling van vandalisme dat niet kon omgezet worden in een "conflict" (of: om een bewerkingsoorlog te vermijden), wordt aan een moderator gemeld. Dit kan via de verzoekpagina. Deze moderator past naar eigen inzicht en vermogen datgene toe dat hem het meest geschikt lijkt om het vandalisme te doen stoppen: bvb. op gesprek aansturen (dit is: tot een conflict herleiden); pagina blokkeren in een toestand zonder vandalisme; een afkoelingsperiode voorstellen; een "vandaal" blokkeren met onmiddellijke ingang;... (zie: richtlijnen voor moderatoren).

De beslissing van de moderator wordt onverwijld uitgevoerd - die beslissing naast zich neerleggen kan alleen tot verdere blokkeringen leiden. Na de uitvoering van de beslissing biedt Wikipedia voldoende mogelijkheden voor iedereen die zich redelijk heeft opgesteld (en dus niet geblokkeerd is) om de grond van de zaak verder aan te kaarten, zoals overlegpagina's, voorstellen tot aanpassing van geldende afspraken en dergelijke.

Privacyschending

bewerken

Een van de ernstige vormen van vandalisme is privacyschending, waarbij ongewenste persoonsgegeven(s), zoals NAW-gegevens gepubliceerd worden. Als er sprake is van privacyschending meld dit dan bij een van de moderatoren, bij voorkeur via het IRC-kanaal, Discord of op de verzoekpagina 'versies verbergen'. De moderator zal de bijdrage, afhankelijk van de ernst ervan, verwijderen uit de geschiedenis van betreffende (overleg)pagina en zo nodig passende maatregelen treffen tegen de gebruiker die de betreffende bijdrage heeft gedaan.

Wie zijn er nu bezig met het bestrijden van vandalisme?

bewerken

Tips

bewerken
  • Vandalisme dat je "toevallig" tegenkomt, bijvoorbeeld via "Willekeurig artikel" of "Recente Wijzigingen" kan natuurlijk ook zonder aftekenen hersteld worden.
  • Het laden van de lijst met anonieme wijzigingen duurt vaak wat langer. Als je na elke controle op de terug-knop van je browser klikt, moet telkens die pagina weer geladen worden. Je kunt beter de lijst met wijzigingen in een scherm laten staan, en dan voor elk artikel midden-klikken op wijz/wijzigingen waarmee de pagina (in de meeste moderne browsers) in een nieuw venster/tabblad opent. (Bij oudere browsers kun je rechts-klikken en kiezen waar de link geopend moet worden). Dit gaat aanmerkelijk sneller!
  • Zie hier voor een aantal tips om ook met een trage wiki Recente wijzigingen te kunnen controleren.
  • Een redirect kan je controleren door deze te volgen. Op de pagina waar je dan terecht komt staat rechtsonder een link "Markeren als gecontroleerd".

Zie ook

bewerken
Zie de categorie Counter Vandalism Unit van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wiki.x.io/w/index.php?title=Wikipedia:Vandalismebestrijding&oldid=62934428#Markeren_als_gecontroleerd"