Bakovenbouw v/h H.P. den Boer

Het eertijds in Dordrecht gevestigde bedrijf Bakovenbouw v/h H.P. den Boer richtte zich op de productie van ovens en aanverwante producten voor broodbakkerijen. Het bedrijf was aanvankelijk gevestigd te Rotterdam; met name na de komst naar Dordrecht heeft het bedrijf een grote vlucht genomen en kreeg het grote nationale en internationale betekenis. Inmiddels is het Dordtse bedrijf historie, via verschillende fusies en overnames is Bakovenbouw v/h H.P. den Boer van het Dordtse tableau verdwenen.

De oprichtingsjaren

H.J. den Boer, oprichter Bakovenbouw, Regionaal Archief Dordrecht, Collectie Beerman RAD 309_17589

Oprichter van het bedrijf was de heer H.P. den Boer, geboren op 28 september 1861 in Capelle aan den IJssel. Hij leerde het vak van metselaar en werkte in de bouw. Rond 1890 begon hij met het bouwen van bakovens; directe aanleiding was een vraag van bakker Schulte te Rotterdam die hem vroeg een zogenoemde Königswinteroven te bouwen. Het revolutionaire van deze ovens was dat zij met steenkool werden gestookt in plaats van hout. In Rotterdam werd met een tiental medewerkers in een bescheiden pand in de Wollenfoppenstraat gestart.

Innovatie en perfectie

Veel Königswinterovens zijn er niet gebouwd, uit dit type ontstond een heteluchtoven. De heteluchtovens werden steeds meer geperfectioneerd en uitgerust met een eigen ontwikkeling de zogenoemde ‘Kerns en Accumulatoren’ waarmee de bakproducten er fraaier uitzagen.

De ovens werden -na het verkrijgen van octrooien- in de handel gebracht onder de merknaam KERNAC. De verkoop van de ovens verliep voorspoedig; in 1916 meldde het bedrijf dat in Nederland en de overzeese gebieden 200 ovens waren gebouwd en daarnaast een aanzienlijk aantal in België.

Om de teruggang als gevolg van de crisisjaren rond de eerste wereldoorlog het hoofd te kunnen bieden was de inbreng van extra geldelijke middelen noodzakelijk. Met enkele zakenvrienden werd een nieuw bedrijf opgericht dat de naam NV Bakovenbouw v/h H.P. den Boer kreeg. Hierdoor ontstonden mogelijkheden voor nieuwe noodzakelijke investeringen; het gevolg was wel dat Den Boer het alleen-eigenaarschap van het bedrijf kwijt raakte.

Vanaf de de twintiger jaren van de twintigste eeuw was het bedrijf weer volledig op sterkte. Als gevolg van verschillende omzwervingen was het bedrijf op meerdere locaties in Rotterdam gevestigd hetgeen kostenverhogend werkte. Men zag zich genoodzaakt een nieuwe vestiging voor het bedrijf te zoeken. Gekozen werd voor Dordrecht.

Dordrecht

Kantoorgebouw Bakovenbouw, Merwedestraat, ca. 1924 (Regionaal Archief Dordrecht 552_100402

In 1923 besloten Burgemeester en Wethouders van Dordrecht om aan de Eerste Nederlandse Fabriek voor Bakovenbouw v/h H.P. den Boer een terrein van 7.500 m2 aan de Merwedestraat toe te wijzen. Het terrein ligt in het gebied waar anno 2024 onder andere de supermarkten Aldi en de Jumbo zijn gevestigd. Begin 1925 was het bedrijf volledig operationeel en rond dit jaar werd de overschakeling van gemetselde ovens naar stalen ovens ingezet; dit was niet vanzelfsprekend omdat veel afnemers vonden dat gemetselde ovens “lekkerder” bakten.

L.C. Waalwijk, foto A.Pool, Regionaal Archief Dordrecht RAD 552_328152-GPV

In Dordrecht nam het bedrijf een grote vlucht. Een belangrijke naam daarbij was die van de heer L.C. Waalwijk die verantwoordelijk werd voor de binnenlandse en internationale verkoop. In 1935 legde de oprichter Den Boer zijn functie neer waarna het bedrijf onder een tweehoofdige directie kwam gevormd door zijn zoon M.M. den Boer en de eerdergenoemde L.C. Waalwijk.

Tijdens de jaren voor de tweede wereldoorlog groeide onderneming gestaag en tijdens de oorlogsjaren werd de bedrijfsvoering zo veel als mogelijk voortgezet. Veel geïnstalleerde ovens werden tijdens de oorlogsjaren vernield; dit bood kansen voor het bedrijf voor reparatie en levering van nieuwe ovens. In 1947 waren er in totaal meer dan 1000 BAKO ovens in gebruik. Het bedrijf had een grote internationale betekenis, werd zelfs de op één na grootste onderneming op dit gebied in Europa. In totaal werken in het bedrijf rond 400 personen, waarvan een vijfentwintigtal continue in het buitenland ovensystemen opbouwden.

Zorg voor het personeel

Advertentie in De Dordtenaar 24 aug 1946

In 1946 werd een medewerker gezocht voor de sociale verzorging van het personeel. Bijzonder voor die tijd was dat men om een vrouw vroeg. Hieruit ontstond later de afdeling Personeelszaken die als doel heeft het personeel optimaal te laten functioneren en te laten samenwerken.

Het personeel van Bakovenbouw nam via het bedrijf deel aan het Dordtse sociale leven. Er werd onder de naam “Bakovenbouw” gevoetbald, gedamd, geschaakt, gebiljart, gevist, enz. Dit gebeurde in competitieverband tegen allerlei andere (ook niet meer bestaande) bedrijven zoals bijvoorbeeld Lips, Tomado, Verblifa en Aviolanda.

Het vervolg

Advertentie De Dordtenaar, 26 feb 1952

Bakovenbouw was in 1961 een gezond bedrijf met een orderportefeuille voor twee jaar werk. Toch was opneming in een groot concern gewenst omdat de buitenlandse afnemers steeds langere krediettermijnen vroegen. Duitse en Engelse concurrenten konden dit in tegenstelling tot Den Boer wel bieden.

Het succes van het bedrijf werd opgemerkt op de Amsterdamse beurs. De koers van de aandelen van het bedrijf steeg tot bijna 300%. Dit leidde tot geheime onderhandelingen hetgeen uiteindelijk resulteerde in het nemen van een meerderheidsbelang door het Amerikaanse America Machine and Foundry (AMF) te New York.

Eind jaren zestig van de vorige eeuw verliepen de zaken niet zoals door AMF gewenst. Vandaar dat in 1969 door AMF met de Duitse firma Fr. Winkler IG te Villingen een overeenkomst werd gesloten betreffende de overdracht van aandelen naar het Duitse bedrijf. In 1978 besloot men de Nederlandse verkoop- en constructieafdelingen in het Duitse bedrijf te integreren. Tevens werd besloten tot naamswijziging in Winkler-Den Boer. De functie van de Nederlandse directeur werd de-facto die van bedrijfsleider.

Faillissement

In 1982 werd alarm geslagen wegens een teruglopende markt en internationale concurrentie. De verkoop stagneerde. Op 25 juni 1982 werd surseance van betaling aangevraagd; op 29 juli van dat jaar werd het faillissement van Winkler-Den Boer uitgesproken.

Winkler was van plan om het bedrijf een doorstart te geven onder de naam Winkler Nederland B.V. en wilde een aantal personeelsleden overnemen. De plannen bleken strijdig met het Nederlandse recht waardoor dit geen doorgang kon vinden.

Uiteindelijk kocht één van de -oud- medewerkers van Winkler-Den Boer de tekeningen, de voorraad en rechten van de curator. In 1983 startte men in Dalfsen onder de bedrijfsnaam Den Boer Ovenbouw Holland BV. Hij nam twee monteurs in dienst van het Dordtse bedrijf. Aanvankelijk richtte men zich op service en onderhoud; twee á drie jaar later werd in Dalfsen de eerste band-oven gebouwd.

Om het bedrijf staande te kunnen houden werd samenwerking gezocht, dan wel gefuseerd met andere bedrijven uit de branche, waarbij de naam Den Boer altijd gehandhaafd bleef. Totdat een laatste fusie in 2002 leidde tot de naam AMG Bakery Systems Europe B.V. Anno 2024 is dit bedrijf gevestigd te Gorkum. Hoewel de naam Den Boer nog steeds voortleeft in één van de productlijnen is na 133 jaar de naam Den Boer uit de bedrijfsnaam verdwenen.

Verder lezen

• Hans Jabaaij, Bakovenbouw v/h H.P. den Boer, Tijdschrift oud-Dordrecht, 2024-2