Hrabanus Maurus

Hrabanus (of Rhabanus of Rabanus) Maurus (Mainz, circa 780 – Winkel (Rheingau), 4 februari 856) was een van de grootste geleerden van de vroege middeleeuwen.

Hij stamde uit een Frankisch adellijk geslacht en werd op circa tienjarige leeftijd in de abdij van Fulda ondergebracht. Daar kreeg hij als benedictijner monnik onderwijs in de Angelsaksische traditie van Bonifatius. Nadat Hrabanus in 801 diaken was geworden werd hij door de abt Ratgar naar Tours gestuurd om daar een opleiding te volgen onder Alcuinus.

Na een jaar studie keerde hij terug naar Fulda waar hij ging lesgeven en later hoofd van de kloosterschool werd. Hij verzamelde een groot aantal manuscripten en Hrabanus' roem als leraar verspreidde zich snel door Europa: hij leidde onder meer Otfried von Weißenburg, Walahfrid Strabo en Lupus van Ferrières op. In 814 werd hij tot priester gewijd. Na het overlijden van abt Eigil in 822 werd Hrabanus tot zijn opvolger gekozen.

Onder invloed van Hrabanus ontwikkelde Fulda zich tot het culturele en geestelijke centrum van het Oost-Frankenrijk. Ook wijdde hij zich aan het bouwen van kerken in de omgeving. Hij breidde het bezit van de abdij van Fulda uit. Daarnaast spande hij zich in om de artistieke talenten van de monniken te ontwikkelen.

Hrabanus geraakte in een politiek conflict door keizer Lotharius te steunen tegen diens broers. Toen Lotharius werd verslagen door Lodewijk de Duitser, vluchtte Hrabanus naar de Petersberg nabij Fulda, maar in 847 werd hij - na een verzoenend gesprek met Lodewijk, aangesteld als opvolger van Otgar van Mainz - aartsbisschop van Mainz. In die periode maakte hij naam als weldoener: in Winkel voorzag hij in 850 tijdens een hongersnood in de Rheingau enkele weken lang meer dan 300 mensen per dag van voedsel.

Hrabanus was een zeer veelzijdig schrijver van gedichten, hymnen, preken, en hagiografische geschriften. Ook schreef hij commentaren op bijna alle Bijbelboeken. Wellicht zijn bekendste werk is De laudibus sanctae crucis, een bundel figuurgedichten ter ere van het heilige kruis. Ook de bekende pinksterhymne Veni Creator Spiritus wordt aan Hrabanus toegeschreven. Zijn werk werd zo gewaardeerd dat Hrabanus de titel Praeceptor Germaniae kreeg: “Leermeester van Germania”.

Werken

In Honorem Sanctae Crucis, 13th century, Biblioteca Medicea Laurenziana, Florence

De laudibus sanctae crucis
De videndo Deo
De modo penitentiae
De clericorum institutione
Liber de computo
De universo
De ecclesiastica disciplina
De sacris ordinibus, sacramentis divinis et vestimentis sacerdotalibus
De anima
Allegoriæ
Pœnitentium liber
Pœnentiale
De magicis artibus
De oblatione puerorum
De vitiis et virtutibus
De rerum naturis (een encyclopedisch werk)

Referenties

Primaire bronnen

Epistolae in: Dümmler (Ernst). Monumenta Germania Historica. Epistolarum Tomus 5, Epistolae Karolini Aevi, Tomus 3. 1899. 679 p.

Secundaire bronnen

Kotzur (Hans–Jurgen) (ed). Rabanus Maurus, Auf den Spuren eines karolingischen Gelehrten. Verlag Philipp von Zabern. Mainz am Rhein. 2006. 120p.
Felten (Franz J.) & Nichtweiß (Barbara) (eds). Hrabanus Maurus: Gelehter, Abt von Fulda und Erzbischof von Mainz. Publikationen Bistum Mainz. Mainz. 2006. 196p.

Teksten via internet

Voorganger:
Otgar van Mainz

Aartsbisschop van Mainz
847-856

Opvolger:
Karel van Aquitanië