Izabela Czartoryska
Izabela Dorota Czatoryska (Warschau, 3 maart 1746 - Wysocko, 15 juli 1835) was een Poolse edelvrouwe en kunstverzamelaar en ze wordt als een prominent figuur beschouwd in de Poolse Verlichting. Ze was de stichter van het Princes Czartoryski Foundation, het eerste Poolse kunstmuseum.
| Izabela Czartoryska | ||
|---|---|---|
| ||
Izabela Czartoryska, geportretteerd door Alexander Roslin.
| ||
| Algemene informatie | ||
| Volledige naam | Izabela Dorota Czartoryska | |
| Geboortenaam | Izabela Fleming | |
| Geboren | 3 maart 1746 Warschau (Pools-Litouwse Gemenebest) | |
| Overleden | 15 juli 1835 Wysocko (Keizerrijk Oostenrijk) | |
| Nationaliteit(en) | Pools | |
| Bekend van | Princes Czartoryski Foundation | |
| Familie | ||
| Partner(s) | Adam Kazimierz Czartoryski | |
| Kinderen | Teresa, Maria Anna, Adam Jerzy, Konstanty Adam, Zofia en Gabriela Czartoryska | |
| Overig | ||
| Politiek | Familia | |
Biografie
bewerkenIzabela Dorota Fleming werd geboren als een dochter van graaf Georg Detlev von Flemming en Antonina Czartoryska. Op 18 november 1761 huwde ze met prins Adam Kazimierz Czartoryski. Ze zou ook een verhouding hebben gehad met de Russische ambassadeur Nikolai Vasilyeich Repnin, die de eigenlijke vader zou zijn van Adam Jerzy Czartoryski. In 1772 verbleef ze in Parijs en maakte ze aldaar kennis met de Verlichtingschrijvers Benjamin Franklin, Jean-Jacques Rousseau en Voltaire. Drie jaar later groeide mede onder de leiding van Izabela Czatoryska het Czartoryskipaleis in Puławy uit tot een salon. Haar hof werd gezien als een van de meest progressieve en liberale plekken in het Gemenebest.
In 1796 gaf ze opdracht tot de herbouw van het geruïneerde Czartorskypaleis en begon ze met de start van haar museum. Op het terrein van het paleis liet ze in 180i de Tempel van de Sibille bouwen waar ook verscheidene stukken in onder werden gebracht. Het museum werd gesloten in 1831 tijdens de Novemberopstand en alle stukken werden geëvacueerd. Na de mislukte opstand moest Czatoryska de wijk nemen naar de gebieden van haar dochter Maria Anna Czartoryska in het door Oostenrijk geregeerde Galicië waar ze ook zou overlijden.
Werken
bewerken- Myśli różne o sposobie zakładania ogrodów (1805)
- Pielgrzym w Dobromilu, czyli nauki wiejskie (ca. 1818)
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Izabela Czartoryska op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.