Ja zuster, nee zuster

Zie Ja zuster, nee zuster (film) voor de afgeleide film uit 2002.

Ja zuster, nee zuster is een Nederlandse muzikale komische televisieserie geschreven door Annie M.G. Schmidt, met muziek van Harry Bannink. De serie is van 3 september 1966 tot 7 september 1968 uitgezonden door de VARA, in 2 seizoenen van tien afleveringen. De serie was oorspronkelijk gemaakt voor de jeugd, maar was ook bij volwassenen zeer populair.

Ja zuster, nee zuster
Titelkaarten, ontworpen door illustrator Hans de Cocq
Genre	Komedie
Bedenker	Annie M.G. Schmidt
Hoofdrollen	Hetty Blok Leen Jongewaard Piet Hendriks Carla Lipp Dick Swidde
Regie	Henk Barnard Berend Boudewijn Frits Butzelaar
Scenario	Annie M.G. Schmidt
Muziek	Harry Bannink
Land van oorsprong	Nederland
Taal	Nederlands
Uitzendingen
Start	3 september 1966
Einde	7 september 1968
Afleveringen	20
Seizoenen	2
Netwerk of omroep	VARA
Zender	Nederland 1
Prijzen
Gouden Televizier-Ring	1967
(en) IMDb-profiel
(mul) TMDb-profiel
Portaal    Televisie

Televisieserie

Elke aflevering bevatte twee of drie liedjes. De liedjes uit de serie kwamen uit op single, langspeelplaat en op de toen nog vrij nieuwe muziekcassette, en leverden al snel een Gouden Plaat op. De serie was vrijwel meteen al mateloos populair. Op zaterdag 7 september 1968, de dag dat de laatste aflevering werd uitgezonden, schreef de Leidse Courant: 'Dit is het onherroepelijke einde van de ongetwijfeld meest succesvolle serie uit het vaderlandse teeveebestel.'

De opnamen werden gemaakt op Ampexbanden die later vrijwel allemaal werden hergebruikt, omdat deze banden zeer kostbaar waren. Daardoor zijn alle afleveringen verloren gegaan. Volgens verschillende bronnen is het materiaal al vrij snel gewist, vermoedelijk al in 1969 of 1970. De buitenopnamen werden op film geschoten en deze zogenaamde filminlassen zijn wel bewaard gebleven. Dat bewaard gebleven materiaal (vijftien liedjes) is later op video uitgebracht als onderdeel van een box met cd's waarop afleveringen van Ja zuster, nee zuster (door een amateur opgenomen op geluidsband) in hoorspelvorm zijn gegoten. Later verschenen de liedjes als bonus op de dvd-uitgave van de speelfilm.

Hetty Blok, Piet Hendriks en Leen Jongewaard verschenen een half jaar later nog een keer in hun 'Ja zuster, nee zuster'-kledij op de televisie. Dat was tijdens een marathonuitzending voor de Stichting Bisschop Bekkers ("emmeractie") op 9 mei 1969, gepresenteerd door Mies Bouwman.

Delen uit de reeks zijn in 1968 ook in België uitgezonden. In het VRT-archief zijn de volledige afleveringen echter evenmin bewaard. Wel zijn daar in 2012 zes korte fragmentjes ontdekt, die opgenomen waren in het autopromotieprogramma Ziet u er wat in?. Dit waren allemaal clips uit de liedjes. De VRT heeft deze fragmenten overgedragen aan het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. In 2021 vond een televisiehistoricus nog drie extra clips, die eerder over het hoofd waren gezien, namelijk van Bello, Stroei-voei, en Harry. Ter gelegenheid van 70 jaar televisie in Nederland werden deze vertoond op een speciale middagvoorstelling.

Verhaal

De serie handelt over de lotgevallen van de bewoners van Rusthuis Klivia in de Primulastraat, die het regelmatig aan de stok krijgen met de boze buurman Boordevol. In het rusthuis zelf, waar zuster Klivia de scepter zwaait, wonen de ingenieur, de pruikenmaakster Jet, de jongens Bobby en Bertus, en later ook Gerrit de inbreker. De ingenieur voert buiten het zicht van de kijker proeven uit in de kelder, die altijd mislukken. Regelmatig komt er een grote knal uit de kelder, waarna de ingenieur omringd door rookpluimen uit de kelder komt. Boordevol, die eigenaar is van het pand, ergert zich groen en geel aan het "rusthuis vol herrie" en probeert Klivia en haar gevolg op alle mogelijke manieren het huis uit te krijgen. Soms schakelt hij hiervoor zelfs de rechter in. Gelukkig voor de kijker slaagt zijn opzet nimmer en blijft Rusthuis Klivia gewoon open.

Rolverdeling

Ja zuster, nee zuster. Aflevering 6, 'Knibbeltje'

Vaste acteurs

• Zuster Klivia - Hetty Blok
• Gerrit de inbreker / Opa van Gerrit - Leen Jongewaard
• De ingenieur - Piet Hendriks
• Boze Buurman Boordevol - Dick Swidde
• Jet, pruikenmaakster - Carla Lipp
• Bertus - John Kuipers
• Bobby - Barrie Stevens
• Lorre - stem van Piet Ekel

Gastrollen

In iedere aflevering waren een of meer gastrollen die veelal door toenmalige bekende Nederlanders werden ingevuld:

• Parapluhandelaar Johan de Groot - Ko van Dijk jr.
• Bakker - Jan Blaaser
• Slager - Johan Kaart
• Elektricien Smit - Luc Lutz
• Wim Sonneveld speelde een drievoudige gastrol in aflevering 16. Hij speelde zichzelf, Arie Pruijselaar jr. en Arie Pruijselaar sr.
• Mijnheer de directeur van het aardgas - Peter Aryans
• Mevrouw Blits, eigenares souvenirwinkel - Enny Mols-de Leeuwe
• Dirk, de "Griekse gastarbeider" - Hans Boskamp
• Mevrouw Rez de Chaussee, zogenaamd patiënte van Klivia, en "diep in de 78" - Leen Jongewaard (kleine derde rol)
• Rechter - Peter Aryans
• Wouter, boetiekhouder - Albert Mol

Liedjes

In de oorspronkelijke serie kwamen de volgende 58 liedjes voor:

Aan de trapeze (Circusliedje) Altijd ben ik bereid Bello (niet zo trekken) Buiten waait de Noordenwind De beer De jongens van de reisvereniging De kat van ome Willem De ouwe Jacob De twips Duifies, duifies Elektrieke deken Er was een stoere zeeman Geld, alles kan je kopen voor geld Gerrit de liftboy

Goud uit stro Groot zijn Hallo, zei de muis Harry (wat heb je met je haar gedaan?) Hendrik Haan Hou je gedeisd Hé, hé word wakker Iedereen is weleens bang Ik ben de molenaar Ik heb 't bewijs Ik krijg 't weer Ik verander Ik wil het niet In een kille, koude paardestal In een rijtuigie

Ingenieur op klompen Ja Zuster, Nee Zuster (Niet met de deuren slaan) Jij hebt gelogen, Gerrit Knibbel, ons konijn Laat ze breien Ladumaar meneer Lodewijk, waar zit je Lorre is ziek Met u onder een paraplu Met Wim Sonneveld in bad Mini & Maxi M'n opa Muis in de supermart Naar Zwitserland Op de step

Poes, poes, poes Popocatepetl Samen met één vrijer Schipbreukeling Souvenir uit Nederland Stop doe 't niet Stroei-voei Tippetip-bat-bat Twee beschermengeltjes van Opa Waar moeten we naartoe Wij hebben een plan Wij zijn bang voor de bullebak Wil u een stekkie (van de fuchsia?) Wosjni Nowgarad (van Wisjni naar Wosjni)

De liedjes zijn verschenen op vier Decca-langspeelplaten: De geschiedenis van een rusthuis vol herrie, Nieuwe liedjes uit JZNZ, Een rusthuis vol liedjes uit JZNZ en Niet met de deuren slaan. Nadien zijn zowel op lp als (later) op cd vele compilaties uitgebracht. Van de liedjes werden ook talloze singles en ep's uitgebracht, die in een enkel geval ook de hitparade haalden. Er zijn ook enkele muziekcassettes verschenen met ieder vier stukken erop. In 1999 zijn de vier originele langspeelplaten heruitgebracht op cd door het label Nikkelen Nelis, met de originele hoesontwerpen, waarbij wel het Decca-logo is weggeretoucheerd.

Prijzen

De serie won in 1967 de Gouden Televizier-Ring.

Fotogalerij

• 
  Hetty Blok als Zuster Klivia
• 
  Leen Jongewaard en Hetty Blok
• 
  Piet Hendriks en Dick Swidde
• 
  Dick Swidde, Hetty Blok en Leen Jongewaard
• 
  De vaste acteurs, hier in aflevering 6
• 
  Decor
• 
  Decor met trap
• 
  Slaapkamerdecor

Discografie

Singles

Single met eventuele hitnotering(en) in de Nederlandse Top 40	Datum van verschijnen	Datum van binnenkomst	Hoogste positie	Aantal weken	Opmerkingen
Duifies, duifies	1966		-	-	Hetty Blok & Leen Jongewaard
M'n opa	1967	18 maart 1967	15	13	Hetty Blok & Leen Jongewaard
Schipbreukeling	1967		-	-	Leen Jongewaard
De ouwe Jacob	1967	2 december 1967	16	7	Leen Jongewaard
Wil u een stekkie?	1967	11 november 1967	tip	-	Hetty Blok & Leen Jongewaard
De elektrieke deken	1967		-	-	Hetty Blok, Leen Jongewaard & de Jonkies
Popocatepetl	1967		-	-	Albert Mol, Hetty Blok, Leen Jongewaard, Carla Lipp & Piet Hendriks
Stroei-voei	1967		-	-	Hans Boskamp
De kat van Ome Willem	1968	2 maart 1968	2	10	Wim Sonneveld met Hetty Blok, Leen Jongewaard & de Jonkies
In een rijtuigie	1968	23 maart 1968	12	6	Wim Sonneveld & Leen Jongewaard
Mini en Maxi	1967	8 juni 1968	tip	-	Hetty Blok & Carla Lipp

Merchandise

Van Ja zuster, nee zuster verschenen in de jaren zestig onder andere een Ministeckdoos, ansichtkaarten, drie verschillende soorten legpuzzels (Facet Puzzle), de twee boeken Ja zuster, nee zuster (De Arbeiderspers, 1967) en Ja zuster, nee zuster, tweede boek (De Arbeiderspers, 1969) en drie sleutelhangers (Klivia, Gerrit en opa). De sleutelhangers werden bij het reinigingsmiddel Andy verstrekt zonder toestemming van de acteurs, waarop Hetty Blok en Leen Jongewaard hiertegen vergeefs een rechtszaak aanspanden. In 2008 verscheen een postzegel met afbeelding van Hetty Blok en Leen Jongewaard als onderdeel van de themaserie 'De jaren 60'.

Boek, toneelstuk, luisterboek, expositie

Eind 1999 ging het toneelstuk Ja zuster, nee zuster in première, en in oktober 2002 de gelijknamige film.

In 1999 verscheen een koffertje met een reconstructie van de serie in boekvorm. Een deel van de scripts was al eens in verhaalvorm opgeschreven door Annie M.G.Schmidt zelf, de andere scripts werden speciaal voor het boek bewerkt. Harry Bannink had speciaal voor die uitgifte alle liedjes uit de serie als piano-zang-arrangement uitgeschreven, en ook een aantal liedjes als karaoke-versies op een cd gezet. Ook bevatte het koffertje twee cd's met daarop alle originele liedjes en een danspassenkaart voor de twips. Daarnaast zijn beide boeken ook los verkrijgbaar en verscheen er een 4 cd-box met alle liedjes.

In datzelfde jaar speelde het Ro Theater onder regie van Pieter Kramer een toneelversie van Ja zuster, nee zuster, met in de hoofdrollen Loes Luca als zuster Klivia en Dick van den Toorn als Gerrit.

Van een aantal afleveringen zijn wel (amateur)geluidsopnamen bewaard gebleven. Op basis daarvan werd besloten een luisterboek samen te stellen. Hetty Blok sprak als Zuster Klivia de verbindende teksten. Uit de geluidsopnamen waren de liedjes verwijderd. De tune bleef wel behouden.

Het Museum van de Twintigste Eeuw in Hoorn wijdde tussen november 2002 en maart 2003 een expositie aan Ja zuster, nee zuster: "Niet met de deuren slaan". Topstuk was een reconstructie van het decor van de huiskamer van Rusthuis Klivia uit de televisieserie, aangevuld met originele objecten uit het NOB-archief. Verder waren er talloze attributen (zoals het echte zusterpak van Hetty Blok), foto's, beeldfragmenten en merchandising te zien. Ook stonden overal geluidszuilen waar naar liedjes en dialogen uit de serie kon worden geluisterd. Hetty Blok opende de tentoonstelling en liet zich voor die gelegenheid fotograferen in haar eigen "rusthuis", overigens niet in het zusterpak. Het zusterpak is nu te bezichtigen in het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Een van de twee bijzettafeltjes waarop de clivia's in het originele decor stonden, werd door United Decor verkocht bij een veiling (28 september 2005, Veilinghuis Van Beusekom). Tijdens de kijkdagen was te zien dat het tafeltje flink beschadigd was geraakt.

Cast theaterversies

Rol	1999 (Ro Theater)	2009 (V&V Enterainment)
Zuster Klivia	Loes Luca	Annick Boer
Buurman Boordevol	Paul Kooij	Ara Halici
Gerrit	Ad Knippels	Joep Onderdelinden
Jet	Tjitske Reidinga	Dorien Haan
Opa	Dick van den Toorn	Joep Onderdelinden
Ingenieur	Guus Dam	Rein Hofman
Agent	Martijn Bosman, Guus Dam
Bobby	Dick van den Toorn	Roy Kullick
Bertus		Mark Haayema
Mevrouw de Kneu		Melise de Winter
Hoofd		Michel Sorbach
Jonkie		Barbara de Wit, Sjoerd Oomen, Louis van Dijk, Eva van Rijn, Marjolein Schoofs\
Lorre		Paul de Leeuw

Afleveringen

• Lijst van afleveringen van Ja zuster, nee zuster

Literatuur

• Annie M.G. Schmidt en Harry Bannink: Ja zuster, nee zuster. Bevat: leesboek (samengesteld door Frits Visser), liedboek, 2 cd's met alle liedjes, meezing-cd, Danspassenkaart van De Twips. Amsterdam: Nijgh & Van Ditmar, 1999. ISBN 9038869347 in doos, ISBN 9038869320 (leesboek) geb., ISBN 9038869339 (liedboek) geb.

Externe links

• (en)  Ja zuster, nee zuster in de Internet Movie Database
• JA ZUSTER, NEE ZUSTER, Beeld en Geluidwiki

Bronnen, noten en/of referenties