Jakob Böhme

Jakob Böhme (Alt Seidenberg, 24 april 1575 – Görlitz, 17 november 1624) was een Duits protestants mysticus, filosoof en theoloog.

Esoterie

Westerse esoterie
Esoterie in de klassieke oudheid
Esoterische vakgebieden Alchemie Occultisme Magie Astrologie Waarzeggerij Geomantiek Handlijnkunde Numerologie Tarot
Esoterische stromingen Antroposofie Christelijke theosofie Esoterisch christendom Gnosis Golden Dawn Hermetisme Iatrosofie Illuminisme Mysticisme Neoplatonisme Neopythagorisme New age New thought Pythagorisme Rozenkruisers Theosofie Vrijmetselarij
Esoterische teksten De alchemische bruiloft van Christiaan Rozenkruis De occulta philosophia libri tres Chaldeïsche orakelen Ephesia grammata Griekse magische papyri Grimoire Hermetica Merseburger toverspreuken Monas Hieroglyphica Nag Hammadigeschriften Orfica Picatrix Sibillijnse orakelen Theologie van de rekenkunde Theologia Platonica Turba philosophorum
Esoterici en onderzoekers Antoine Faivre Arturo Reghini Cecco d'Ascoli Giovanni Pico della Mirandola Giulio Camillo Hermes Trismegistus John Dee Julius Evola Marsilio Ficino Nicholas Goodrick-Clarke Plotinus Pythagoras Gilles Quispel Wouter Hanegraaff Kocku von Stuckrad
Portaal Esoterie

Levensloop

Böhme werd geboren nabij Görlitz. Het enige onderricht dat hij genoot was in de stadsschool in Seidenberg. In 1599 huwde hij Katharina Kuntzschmann en vestigde zich als schoenmaker in Görlitz. Tussen 1600 en 1611 werden vier zonen geboren.

Böhme was een zakenman die, net als alle andere burgers, persoonlijke en economische problemen kende die het gevolg waren van de Dertigjarige Oorlog. Hij vertoefde vaak in het gezelschap van vrijdenkers en was absoluut niet kerkelijk gezind.

Zijn literair debuut begon in 1612 met het boek Morgen Rothe im Auffgang. Dit werk werd nooit afgemaakt, later zou het bekend worden onder de titel Aurora. De lutherse predikant van Görlitz, Gregorius Richter, liet zijn afgunst blijken voor dit boek. Door de gemeenteraad van Görlitz werd in juli 1613 dit boek verboden lectuur. Böhme kreeg ook schrijfverbod voor een periode van vijf jaar. Heel waarschijnlijk was dit de oorzaak waarom dit werk nooit werd voltooid.

Vanaf 1618 schreef Böhme zeer veel geschriften. Hij liet ze niet publiceren doch verspreidde ze onder zijn vrienden.^[1] Opnieuw werd hij van ketterij beschuldigd. Op nieuwjaarsdag 1624 publiceerde hij Der Weg zu Christo. Het protestantse conservatisme kon zijn visie niet aanvaarden en keerde zich tegen hem. Böhme moest Görlitz verlaten en vestigde zich in Dresden. Daar bracht hij de laatste jaren van zijn leven door.

Hij liet zich inspireren door alchemistische en astrologische literatuur. Zijn werken zijn sterk geïnspireerd door de geschriften van de alchemist Paracelsus (Theophrastus Bombastus von Hohenheim - (1493-1541)), de spiritualist Kaspar Schwenkfeld (1490-1561) en de mysticus Valentin Weigel (1533-1588).

Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831) vond in de werken van Böhme de wortels voor zijn filosofie. Hij noemde hem Philosophus Teutonicus. Ook Johann Georg Gichtel (1638-1710) bewonderde Böhme. Beiden zouden een grote inspiratiebron worden voor Louis-Claude de Saint-Martin.

Andere beroemde personen die een grote bewondering toonden voor Böhme waren:

Gottfried Wilhelm von Leibniz (1646-1716), een Duits wiskundige, natuurkundige, filosoof, historicus, rechtsgeleerde en diplomaat.
Emanuel Swedenborg (1688-1772), een Zweeds wetenschapper, filosoof en theoloog.
Friedrich von Schelling (1775-1854), een Duits filosoof, net als Hegel behorend tot het Duits Idealisme.
Nikolaj Berdjajev (1874-1948), een Russisch filosoof.
Jan van Rijckenborgh (1896-1968), een Nederlands rozenkruiser en hermetisch gnosticus

Böhme zocht vele jaren naar het juiste taalgebruik om zijn diepgaande ervaringen en inzichten te kunnen verwoorden. Uiteindelijk kwam hij tot een heel eigen taalgebruik.

Jakob Böhme was meer dan een gewone schoenmaker. Men noemde hem de theosoof van Görlitz. Hij was een filosoof die met zijn wijsheid vele geleerden, kunstenaars en anderen wist te inspireren. Via zijn geschriften heeft hij de mensheid proberen kenbaar te maken, dat iedereen in zijn diepste zijn één is in Christus.

Böhme ging naar Görlitz en stierf daar in 1624.

Werken

Aurora (Die Morgenröte im Aufgang), 1612
De tribus principiis (Beschreibung der Drey Göttliches Wesens), 1619
De triplici vita hominis (Von dem Dreyfachen Leben des Menschen), 1620
Psychologica vera (Vierzig Fragen von der Seelen), 1620
De incarnatione verbi (Von der Menschwerdung Jesu Christi), 1620
Sex puncta theosophica (Von sechs Theosophischen Puncten), 1620
Sex puncta mystica (Kurtze Erklärung Sechs Mystischer Puncte), 1620
Mysterium pansophicum (Gründlicher Bericht von dem Irdischen und Himmlischen Mysterio), 1620
Informatorium novissimorum (Von den letzten Zeiten an P. Kaym ), 1620
Christosophia (der Weg zu Christo), 1621
Libri apologetici (Schutz-Schriften wider Balthasar Tilken), 1621
Antistifelius (Bedenken über Esaiä Stiefels Büchlein), 1621
Ingleich Vom Irrtum der Secten Esaiä und Zechiel Meths, 1622
De signatura rerum, (Von der Geburt und der Bezeichnung aller Wesen), 1622
Mysterium Magnum (Erklärung über das erste Buch Mosis), 1623
De testamentis Christi (Von Christi Testamenten), 1623
Quaestiones theosophicae (Betrachtung Göttlicher Offenbarung), 1624
Tabulae principorium (Tafeln vln den Dreyen Pricipien Göttlicher Offenbarung), 1624
Apologia contra Gregorium Richter (Schutz-Rede wider Richter), 1624
Libellus apologeticus (Schriftliche Verantwortgung an E.E. RAth zu Görlitz), 1624
Clavis (Schlüssel, das ist Eine Erklärung der vornehmsten Puncten und Wörter, welche in diesen Schriften gebraucht werden), 1624
Epistolae theosophicae (Theosophische Send-Briefe), 1618–1624

Literatuur

Boudewijn Koole, Man en vrouw zijn een: De androgynie in het Christendom, in het bijzonder bij Jacob Boehme, ISBN 9061940869 ; 1986; met uitgebreide literatuuropgave; besteedt naast het intrigerende hoofdonderwerp (God schiep de mens naar Zijn beeld als man en vrouw) bij Böhme ook aandacht aan de joods-hellenistische bijbeluitlegger en filosoof Philo van Alexandrië (1e eeuw), de evangelies van Thomas en van Philippus (2e eeuw) en de Ierse theoloog Johannes Scottus Eriugena (9e eeuw)
Boudewijn Koole, Eenvoud en diepgang in en voorbij alle tegenstellingen (Eenheid en complexiteit van alle tegendelen): Inleiding in het denken van Jacob Böhme: Over grond, systeem, processen en magie van alle bestaansvormen in de context van open bewustzijn en niet-tweeheid in West en Oost en van wijsheid en verlichting in Böhmes Theoscopia ('zien als God') , ISBN 9789077944233 ; behandelt onder meer Boehmes plaats in de ideehistorie, met uitgebreide literatuuropgave tot 2019

Film over Jakob Böhme

Jakob Böhme: leven en werk. Een documentaire van Łukasz Chwałko. De première vond plaats op 4 juni 2016 in Zgorzelec (Polen).^[2]

Nederlandse boeken in druk beschikbaar

Werk uitgegeven door Rozekruis Pers

Jacob Boehme, Levend in de eenvoud van Christus (bloemlezing samengesteld door A.H. de Hartog, 1869-1938), ISBN 978-90-673-2198-3
Jacob Boehme, De roede des drijvers verbroken (bloemlezing samengesteld door J.L.G. de Hartog-Meyes, 1882-1961), ISBN 978-90-673-2241-6
Jacob Boehme, Over het bovenzinnelijke leven, ISBN 978-90-673-2208-9
Gerhard Wehr, Jacob Boehme - een biografie, ISBN 978-90-673-2242-3
Jacob Boehme, een zeer lichte morgenster is opgegaan, Symposionreeks 1, ISBN 978-90-673-2248-5
Jacob Boehme, Morgenrood in opgang, ISBN 978-90-673-2467-0
Jacob Boehme, Theoscopia of de uiterst kostbare poort van het zien van God, ISBN 978-90-673-2483-0

Externe link

(en) Jacob Böhme archief, zijn belangrijkste werken

Noten

↑ In 1682 liet Coenraad van Beuningen zijn werk in Nederland publiceren.
↑ (pl) O filmie. Jacob Boehme. Gearchiveerd op 25 september 2021. Geraadpleegd op 25 september 2021.

Zie de categorie Jakob Böhme van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] In 1682 liet Coenraad van Beuningen zijn werk in Nederland publiceren.

[2] (pl) O filmie. Jacob Boehme. Gearchiveerd op 25 september 2021. Geraadpleegd op 25 september 2021.

[1]

[2]