Jaws (film)

Jaws (Engels voor kaken, Nederlandse titel: De zomer van de witte haai) is een Amerikaanse film uit 1975 naar het gelijknamige boek van Peter Benchley. De film werd geregisseerd door Steven Spielberg en won drie Oscars. Onder meer Roy Scheider, Robert Shaw, Richard Dreyfuss en Lorraine Gary speelden in de film.

Jaws De zomer van de witte haai
Filmposter
Tagline	The Nation's No.1 Best-Selling Book now the Screen's Super-Thriller
Alternatieve titel(s)	De zomer van de witte haai
Regie	Steven Spielberg
Producent	Richard D. Zanuck David Brown
Scenario	Peter Benchley Carl Gottlieb
Gebaseerd op	Jaws van Peter Benchley
Hoofdrollen	Roy Scheider Richard Dreyfuss Robert Shaw Lorraine Gary Murray Hamilton
Muziek	John Williams
Montage	Verna Fields
Cinema­tografie	Bill Butler
Distributie	Universal Pictures
Première	20 juni 1975 18 december 1975
Genre	Thriller/horror
Speelduur	124 minuten
Taal	Engels
Land	Verenigde Staten
Budget	$ 8.000.000 (geschat)
Opbrengst	$ 470.653.000
Gewonnen prijzen	9, waaronder 3 Oscars
Overige nominaties	13
Vervolg	Jaws 2 (1978)
Kijkwijzer
Officiële website
(en) IMDb-profiel
MovieMeter-profiel
(mul) TMDb-profiel
(en) AllMovie-profiel
Portaal    Film

Jaws was de eerste film die meer dan 100 miljoen dollar opbracht. In 1977 werd dit geëvenaard door Star Wars.

De film had onverwacht een grote impact: het cementeerde het beeld van de haai als mensendoder. De film wordt wereldwijd verantwoordelijk gezien voor de vele angstige stereotypen over haaien. Zowel auteur Benchley als regisseur Spielberg heeft jaren later te kennen gegeven spijt te hebben dat ze de haai op die manier geportreteerd hebben.

Verhaal

Het verhaal gaat over sheriff Martin Brody van de fictieve badplaats Amity Island, die het strand sluit om badgasten te beschermen tegen de aanvallen van een witte haai. De gemeenteraad vindt echter dat het strand open moet blijven om geen badgasten (en daarmee "summer dollars") mis te lopen. Dit blijkt een onverstandige beslissing, want binnen een paar dagen worden nog eens twee badgasten aangevallen en gedood door de witte haai. De oudste zoon van de sheriff is betrokken bij een van deze incidenten, maar hij komt er met de schrik van af. Brody, zeebioloog Matt Hooper en de drinkende, ruige visser Quint gaan vervolgens op pad om de haai te vangen, voor de haai hen zelf of iemand anders vangt.

Rolverdeling

Acteur	Personage
Scheider, Roy Roy Scheider	Sheriff Martin Brody
Shaw, Robert Robert Shaw	Quint
Dreyfuss, Richard Richard Dreyfuss	Matt Hooper
Gary, Lorraine Lorraine Gary	Ellen Brody
Hamilton, Murray Murray Hamilton	Burgemeester Larry Vaughn
Gottlieb, Carl Carl Gottlieb	Ben Meadows
Kramer, Jeffrey Jeffrey Kramer	Hulpsheriff Leonard 'Lenny' Hendricks
Backlinie, Susan Susan Backlinie	Christine 'Chrissie' Watkins
Filley, Jonathan Jonathan Filley	Tom Cassidy
Grossman, Ted Ted Grossman	Slachtoffer in het estuarium
Rebello, Chris Chris Rebello	Michael Brody
Mello, Jay Jay Mello	Sean Brody
Fierro, Lee Lee Fierro	Mrs. Kintner
Voorhees, Jeffrey Jeffrey Voorhees	Alex Kintner
Courtney, Fritzi Jane Fritzi Jane Courtney	Mrs. Taft (onvermeld)
Wilde, Alfred Alfred Wilde	Harry Wiseman (onvermeld)

Achtergrond

Productie

De opnames werden gemaakt in Martha's Vineyard, Massachusetts.

De mechanische haai die voor de actiescènes werd gebruikt, werkte een groot deel van de tijd niet, waardoor Spielberg gedwongen werd om in veel scènes alleen de suggestie te wekken van de aanwezigheid van de haai zonder de haai daadwerkelijk in beeld te brengen. De mechanische haai had van het productieteam de bijnaam Bruce gekregen. In veel haai-gerelateerde films wordt dit gegeven aangehaald, zoals bij de haai in de film Finding Nemo uit 2003. In een Brits programma over bekende horrorscènes noemde Spielberg zelf de haai the turd (Engels voor "drol") en bekende dat ze tijdens het filmen ergere bijnamen voor de haai hadden.

Muziek

Zie Jaws (soundtrack) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Ook de muziek van John Williams wordt gezien als oorzaak van het succes van de film. Volgens Spielberg is de muziek voor 50% bepalend voor de film, hoewel hij in het begin skeptisch was over de filmmuziek. Williams ontving hiervoor in 1976 een Oscar voor Beste Originele Filmmuziek. Het leidmotief is tegenwoordig synoniem voor naderend gevaar.

Taglines

Voor de film werden vele taglines gebruikt. Een selectie:

• Don't go in the water.
• See it before you go swimming.
• The terrifying motion picture from the terrifying No. 1 best seller.
• She was the first.
• You'll never go in the water again!
• Amity Island had everything. Clear skies. Gentle surf. Warm water. People flocked there every summer. It was the perfect feeding ground.
• Do you like fish? Well, he likes you too...
• You yell shark, and we got a panic on our hands on the Fourth of July.
• When beaches open this summer, you will be taken by Jaws.

De uitspraak van Chief Brody "You're gonna need a bigger boat" werd na de film een term om aan te duiden dat de gekozen oplossing voor een bepaald probleem niet efficiënt is, en er naar een alternatief gezocht moet worden. Acteur Roy Scheider improviseerde deze zin bij de opnames.

Opvolgers

Er waren drie opvolgers: Jaws 2 (1978), Jaws 3-D (1983) en Jaws: The Revenge (1987).

In 1995 werd een beruchte knock-off uitgebracht: Cruel Jaws. Hoewel deze film geen binding heeft met de officiële Jaws-films, wordt hij door sommigen wel als Jaws 5 bestempeld en ook wel als zodanig verkocht. In de film zijn fragmenten uit verschillende andere films (waaronder de eerste 3 Jaws-films) gemonteerd en ook zijn geluidsfragmenten uit Star Wars gebruikt.

Prijzen en nominaties

Jaar	Prijs	Categorie	Genomineerde(n)	Uitslag
1976	Academy Award	Beste filmmontage	Verna Fields	Gewonnen
		Beste muziek	John Williams
		Beste geluid	Robert L. Hoyt, Roger Heman Jr., Earl Madery, John R. Carter
		Beste film	Richard D. Zanuck, David Brown	Genomineerd
	Academy of Science Fiction, Fantasy & Horror Films	Golden Scroll	Clark Ramsey	Gewonnen
		Outstanding Film Award	-
	Eddie Award	Best Edited Feature Film	Verna Fields	Gewonnen
	BAFTA Film Award	Anthony Asquith Award for Film Music	John Williams	Gewonnen
		Beste acteur	Richard Dreyfuss	Genomineerd
		Beste regisseur	Steven Spielberg
		Beste film	-
		Beste montage	Verna Fields
		Beste scenario	Peter Benchley, Carl Gottlieb
		Beste filmmuziek	John R. Carter, Robert L. Hoyt
	DGA Award	Outstanding Directorial Achievement in Motion Pictures	Steven Spielberg	Genomineerd
	Golden Globe	beste originele muziek - film	John Williams	Gewonnen
		Beste regisseur - film	Steven Spielberg	Genomineerd
		Beste film - drama	-
		Beste scenario - film	Peter Benchley, Carl Gottlieb
	Golden Screen	-	-	Gewonnen
	Grammy Award	Album of Best Original Score Written for a Motion Picture or Television Special	John Williams	Gewonnen
	People's Choice Award	favoriete film	-	Gewonnen
	WGA Award (Screen)	beste drama afgeleid van een ander medium	Peter Benchley, Carl Gottlieb	Genomineerd
2001	National Film Registry	-	-	Gewonnen
2005	Satellite Award	Outstanding Overall DVD	-	Genomineerd

Bronnen, noten en/of referenties

Films onder regie van Steven Spielberg

Duel (1971) · The Sugarland Express (1974) · Jaws (1975) · Close Encounters of the Third Kind (1977) · 1941 (1979) · Raiders of the Lost Ark (1981) · E.T. the Extra-Terrestrial (1982) · Twilight Zone: The Movie (1983) · Indiana Jones and the Temple of Doom (1984) · The Color Purple (1985) · Empire of the Sun (1987) · Indiana Jones and the Last Crusade (1989) · Always (1989) · Hook (1991) · Jurassic Park (1993) · Schindler's List (1993) · The Lost World: Jurassic Park (1997) · Amistad (1997) · Saving Private Ryan (1998) · A.I.: Artificial Intelligence (2001) · Minority Report (2002) · Catch Me If You Can (2002) · The Terminal (2004) · War of the Worlds (2005) · Munich (2005) · Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull (2008) · The Adventures of Tintin: The Secret of the Unicorn (2011) · War Horse (2011) · Lincoln (2012) · Bridge of Spies (2015) · The BFG (2016) · The Post (2017) · Ready Player One (2018) · West Side Story (2021) · The Fabelmans (2022)