Johann Jacob Dillenius
Johann Jacob Dillen (Dillenius) (Darmstadt, 12 december 1684 – Oxford, 2 april 1747)[1][2] was een Duits en Engels botanicus. Hij schreef een flora van de omgeving van Giessen, assisteerde William Sherard bij het voorbereiden van de nooit verschenen uitbreiding van de Pinax van Gaspard Bauhin, schreef de Hortus Elthamensis, en bekleedde als eerste de "Sherardian Chair" in de botanie aan de Universiteit van Oxford.
| Johann Jacob Dillenius | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Volledige naam | Johann Jacob Dillenius | |||
| Geboren | 12 december 1684 | |||
| Overleden | 2 april 1747 | |||
| Geboorteland | Duitsland, Engeland | |||
| Bekend van | Sherardian Chair of Botany in Oxford | |||
| Standaardafkorting | Dill. | |||
| Toelichting | ||||
De bovenaangeduide standaardaanduiding, conform de database bij IPNI, kan gebruikt worden om Johann Jacob Dillenius aan te duiden bij het citeren van een botanische naam. In de Index Kewensis is een lijst te vinden van door deze persoon (mede) gepubliceerde namen.
| ||||
| ||||
Biografie
bewerkenDillen werd geboren in Darmstadt als zoon van Friedrich Eberhard Dillenius, een arts. In 1688 verhuisde het gezin naar Giessen toen zijn vader daar hoogleraar werd. Johann Jacob schreef zich op 31 maart 1702 (gregoriaanse kalender) in als student geneeskunde aan de Universiteit van Giessen, waar hij op 22 juni 1719 (gregoriaanse kalender) promoveerde, tegelijk met zijn broers Philipp Eberhard en Friedrich Leopold. In Giessen schreef hij vanaf 1713 verschillende artikelen over botanie voor de Ephemerides van de vereniging Academia Caesarea Naturae Curiosorum. In 1719 kwam zijn omvangrijke Flora van Giessen uit, geïllustreerd met platen die hij zelf had getekend en gegraveerd.[3] In de flora behandelde hij naast de phanerogamen ook de cryptogamen. Niet alleen waren veel van de beschreven soorten nieuw voor de wetenschap maar hij hield zich ook, vooral bij de paddenstoelen, met de omgrenzing van de geslachten bezig, waarvan er later verschillende door Linnaeus werden overgenomen. Van de 200 soorten mossen die Dillenius opnam waren er tot dan toe 140 niet bekend; van de 160 soorten paddenstoelen waren er 90 nieuw. Na de publicatie van dit werk wijdde hij zich aan de geneeskunde omdat hij onvoldoende inkomsten verwachtte te krijgen uit een bestaan als plantkundige.[4] In 1720 stierven zijn beide ouders.
In 1721 haalde William Sherard hem over met hem mee te gaan naar Engeland en daar met hem samen te werken aan het botanisch onderzoek en de publicatie van een vervolg op de Pinax van Gaspard Bauhin.[5] Dillenius kwam in augustus van dat jaar in Londen aan. Met Sherard maakte hij reizen door West-Engeland en Wales. In 1724 publiceerde hij een nieuwe editie van John Rays Synopsis Methodica Stirpium Britannicarum.[6] In 1732 volgde de uitgave van de Hortus Elthamensis, met beschrijvingen van de veelal bijzondere planten in de tuin van James Sherard (1666-1738), de broer van de inmiddels overleden William. De 324 platen in dit boek waren allemaal door Dillenius zelf getekend.[7] Aan deze catalogus had hij vier jaar gewerkt en hij was bijzonder ongelukkig over die periode, wegens de slechte betaling en het niet nakomen van afspraken door James. Dillenius zei in 1737 zelf dat hij de Pinax al klaar had kunnen hebben als hij die vier jaar daaraan had kunnen besteden. Dat werd nog duidelijker toen bleek dat hij na zijn aanstelling als hoogleraar nog maar drie maanden per jaar had om aan dat project te kunnen werken.[8] In 1734 werd hij de eerste "Sherardian Professor" in de door William Sherard gestichte leerstoel botanie. Linnaeus logeerde in 1736 een maand bij hem in Oxford en droeg in 1737 zijn Critica Botanica aan hem op. Linnaeus noemde later ook een geslacht van tropische bomen naar hem: Dillenia. In 1742 gaf hij Historia muscorum uit.[9] Opnieuw waren alle platen door hem zelf getekend en gegraveerd.
Dillenius stierf in Oxford, aan een beroerte. Zijn manuscripten, boeken en herbarium, met veel tekeningen, werden gekocht door zijn opvolger in de Sherardian Chair, Humphrey Sibthorp (1713-1797). Uiteindelijk kwamen ze in bezit van de Universiteit van Oxford.
Werk
bewerken
Dillenius liet een uitgebreide correspondentie na met Linnaeus en met Albrecht von Haller. Daarnaast zijn de volgende werken van zijn hand:
- 1719 Catalogus plantarum sponte circa Gissam nascentium Real Jardín Botánico Madrid.
- 1732 Hortus Elthamensis, seu Plantarum rariorum quas in horto suo Elthami in Cantio coluit Vir ornatissimus et Praestantissimus Jacobus Sherard (2 delen. met 324 Kopergravures). Deel 1 op Real Jardín Botánico Madrid, Deel 2 op Real Jardín Botánico Madrid.
- 1742 Historia muscorum in qua circiter sexcentae species veteres et novae ad sua genera relatae discribuntur et iconibus genuinis illustrantur (met 85 Kopergravures). Real Jardín Botánico Madrid
Werk dat hij voor anderen uitgaf:
- 1724 John Ray, Synopsis Stirpium Britannicarum, Editio tertia, samen met William Sherard bewerkt en uitgebreid.
Eponiemie
bewerkenHet geslacht Dillenia (nu in de familie Dilleniaceae) is door Linnaeus in 1737 naar hem vernoemd.
Daarnaast dragen ruim vijftig verschillende soorten een toenaam (epitheton) die naar hem verwijst. Enkele voorbeelden:
- Hymenocallis dillenii M.Roem. uit de Amaryllidaceae
- Bidens dilleniana Hill. uit de Asteraceae
- Desmodium dillenii Darl. uit de Fabaceae
- Malva dilleniana Eckl. & Zeyh. uit de Malvaceae
- Randia dilleniacea Baill. uit de Rubiaceae
De toenaam dilleniifolia (in Litsea, Meliosma, Banksia en Millingtonia) geeft aan dat de soort blad heeft als van een Dillenia en verwijst dus slechts indirect naar hem.
Bronnen
- Briefwisseling van Dillenius met Linnaeus
- Johann Jakob Dillenius 1684 - 1747, uitgave bij een tentoonstelling in de universiteitsbibliotheek van Giessen ter gelegenheid van zijn 300e verjaardag.
Noten en referenties
- ↑ Alle data in dit artikel, behalve enkele waarbij expliciet anders is vermeld, zijn data volgens de juliaanse kalender. Bij data tot en met 28 februari 1700 moeten er tien dagen opgeteld worden om de datum in de gregoriaanse kalender te vinden. Na die datum is het verschil elf dagen. De gregoriaanse kalender werd in het protestantse deel van het Duitse rijk op 1 maart 1700 ingevoerd (19 februari volgens de juliaanse kalender), in Engeland pas op 14 september 1752 (3 september volgens de juliaanse kalender).
- ↑ Over de geboortedag van Dillen is nogal wat onduidelijkheid. Zelfs de herdenkingsuitgave door de universiteitsbibliotheek van Giessen, ter gelegenheid van zijn driehonderdste geboortedag, die op de titelpagina de jaartallen 1684 (geboortejaar) en 1747 (sterfjaar) vermeldt, geeft op pagina 3 (levensloop) een geboortedatum die daarmee niet in overeenstemming is: 22.12. 1682. Op de gedenkplaat in de Church of St. Peter-in-the-East, in Oxford, waar hij op het kerkhof is begraven, staat dat hij in zijn 63e levensjaar stierf, wat een geboortejaar van 1684 zou betekenen (als 12 of 22 december inderdaad zijn verjaardag was). De uitgave van de universiteitsbibliotheek van Giessen lijkt het best gedocumenteerde werk. In dat artikel zijn alle data omgerekend naar de gregoriaanse kalender (de sterfdag wordt bijvoorbeeld als 13 april gegeven), wat betekent dat zijn geboortedag volgens de juliaanse kalender 12 december moet zijn. Er is maar één plek waar het geboortejaar als 1682 wordt gegeven. De titelpagina van de herdenkingsuitgave, samen met de inscriptie in de Church of St. Peter-in-the-East, maken een geboortejaar van 1684 het meest aannemelijk.
- ↑ Dillenius, J.J. (1719), Catalogus plantarum sponte circa Gissam nascentium, cum Appendice qua Plantae post editum Catalogum circa et extra Gissam observatae recensentur, Specierum novarum vel dubiarum Descriptiones traduntur, Genera Plantarum nova figuris aeneis illustrata describuntur: Pro supplendis Institutionibus rei herbariae Josephi Pitton Turnefortii (Frankfurt am Main). Online op Real Jardín Botánico Madrid[dode link].
- ↑ Zie hiervoor Jackson, B.D. (1874), A sketch of the life of William Sherard, in Journal of Botany, British and Foreign, vol. 12: p. 133.
- ↑ Bauhin, G. (1623), Pinax theatri botanici (Basel).
- ↑ Ray, J. (1724), Synopsis Methodica Stirpium Britannicarum, Editio tertia postume uitgave (Londen). Online op Real Jardín Botánico Madrid[dode link].
- ↑ Dillenius, J.J. (1732), Hortus Elthamensis, seu Plantarum rariorum quas in horto suo Elthami in Cantio coluit Vir ornatissimus et Praestantissimus Jacobus Sherard (Londen). Online op Real Jardín Botánico Madrid.
- ↑ Zie onder andere de brief aan Richardson die is opgenomen in "Johann Jakob Dillenius 1684 - 1747".
- ↑ Dillenius, J.J. (1742), Historia muscorum in qua circiter sexcentae species veteres et novae ad sua genera relatae discribuntur et iconibus genuinis illustrantur (Oxford). Online op Real Jardín Botánico Madrid. De titelpagina vermeldt het jaartal 1741 maar het kwam volgens Taxonomic Literature, ed. 2 (F.A. Stafleu & R.S. Cowan), n° 1.472, pas in maart van het volgende jaar uit.