Wikipedia

Josef Tal

componist uit Israël (1910-2008)

Josef Tal, ook Yosef Ṭal en Joseph Tal, Hebreeuws: יוסף טל, geboren als Josef Grünthal, (Pinne, nu: Pniewy, 50 km westelijk van Poznań, 18 september 1910 – Jeruzalem, 25 augustus 2008) was een Israëlisch componist, dirigent, muziekpedagoog, musicoloog, pianist en harpist. Josef Tal wordt in Israël beschouwd als een aan de Centraal-Europese traditie verplichte componist. In tegenstelling tot zijn vele Joodse tijdgenoten nam hij niet aan de ontwikkeling van een op identiteit georiënteerde nationale stijl deel.

Josef Tal
Josef Tal in 1987
Josef Tal in 1987
Algemene informatie
Volledige naam Josef Tal
Bijnaam Josef Grünthal
Geboren 18 september 1910
Geboorteplaats PniewyBewerken op Wikidata
Overleden 25 augustus 2008
Overlijdensplaats JeruzalemBewerken op Wikidata
Land Vlag van Israël Israël
Werk
Genre(s) Klassiek
Beroep Componist, muziekpedagoog, dirigent, musicoloog, pianist, harpist
Instrument(en) piano, harp
(en) MusicBrainz-profiel
Portaal  Portaalicoon   Muziek

Levensloop

bewerken

Jeugd

bewerken
 
Josef Tal met zijn vader Julius Grünthal

Zijn vader was de wetenschappelijk actieve rabbijn Julius Grünthal. De familie - vader, moeder Ottilie en oudere zus Grete, vertrok in 1911[1] naar Berlijn, waar zij een privé-weeshuis voerde[2]. Rabbijn Julius Grünthal was een docent aan de Hochschule für die Wissenschaft des Judentums, gespecialiseerd in filologie en oude talen[3].

Opleiding/studie

bewerken

Tal studeerde in Berlijn aan de Staatliche Akademische Hochschule für Musik onder andere bij Max Trapp (piano en compositie), Heinz Thiessen (muziektheorie), Max Saal (harp), Curt Sachs (instrumentatie), Fritz Flemming (hobo), Georg Schünemann (muziekgeschiedenis), Charlotte Pfeffer en Siegfried Borris (gehooropleiding), Siegfried Ochs (koorzang), Leonid Kreutzer (piano methodologie) en Julius Prüwer (orkestdirectie). Later studeerde hij ook bij Paul Hindemith (compositie en muziektheorie). Deze beval hem Friedrich Trautwein aan, de directeur van de elektronische-muziekstudio. Tal studeerde af in 1931.

Een jaar later huwde hij met de danseres Rosie Löwenthal.

Hij werkte als pianoleraar en begeleidde dansers, zangers en stomme films in de bioscopen. Maar de nazi's maakten hem al spoedig werkloos. Hij begon aan een studie fotografie in de school van Reimann en behaalde het diploma met het doel, zo spoedig mogelijk een toelating voor de emigratie naar Palestina te krijgen.

Palestina

bewerken

De jonge familie emigreerde in 1934 met haar zoon Re'uven[4] naar Palestina. Voor korte tijd werkte hij als fotograaf in Haifa en Hadera. De familie vertrok later naar de kibboets Gesher, waar Tal tijd had om zich op zijn muziek te concentreren.

 
Josef Tal met het orkest van het Palestijnse conservatorium (1939)

Maar de sociale samenleving in de kibboets was niet wat de familie zich ervan had voorgesteld en daarom vertrok zij opnieuw naar Jeruzalem, waar Tal zowel beroepsmatig als ook sociaal relaties kon leggen. Hij werkte als pianist, gaf pianolessen, maar speelde ook harp in het nieuw opgerichte Palestijns Orkest, de voorloper van het Israëlisch Philharmonisch Orkest. In 1937 ging het echtpaar uit elkaar.

Musicus en leraar

bewerken

Op uitnodiging van Emil Hauser werd Tal op 26-jarige leeftijd docent voor piano, muziektheorie en compositie aan het Palestijns conservatorium. In 1948 werd hij directeur van de Jeruzalem Academie voor muziek, een functie die hij tot 1952 vervulde. In 1940 huwde Tal de beeldhouweres Pola Pfeffer[5].

In 1951 werd hij lector aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem in Jeruzalem, waar hij in 1961 het Centrum voor elektronische muziek in Israël oprichtte. Hij publiceerde academische artikelen en schreef verschillende bijdragen voor de Encyclopaedia Hebraica. In 1965 werd hij professor en later hoofd van de musicologie-afdeling van de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. Hij hield deze functie tot 1971. Tot zijn bekendste leerlingen behoren onder andere: Ben-Zion Orgad, Robert Starer, Naomi Shemer, Jacob Gilboa, Yehuda Sharett, de musicoloog Michal Smoira-Cohn, de cellist Uzi Wiesel en de sopraan Hilde Zadek.

In 1969 werd Tal op advies van Boris Blacher lid van de Akademie der Künste in Berlijn. Tal was een begenadigd schrijver. Hij was vertegenwoordiger voor Israël in de International Society for Contemporary Music (ISCM).

Lang werkte hij als pianist en dirigent met verschillende orkesten, maar hij gaf de voorkeur aan het componeren en zijn nieuwe gebruik van sonoriteit in vocale, instrumentale en elektronische muziek. Zelfs in de jaren 90 van de vorige eeuw leidde hij een researchproject (Talmark) voor de ontwikkeling van een nieuw muzieknotatiesysteem in samenwerking met het Technion – Israel Institute of Technology en de VolkswagenStiftung. Tijdens deze jaren ging zijn gezichtsvermogen erg achteruit en het werd moeilijk voor hem verder te componeren.

 
Josef Tal bij het bekijken van een partituur aan de computer-monitor (2006)

Met hulp van een computer-monitor kon hij het notatiesysteem vergroten en hij kon daarmee nog kleine werkjes voor een paar instrumenten componeren. Hij schreef verder zijn derde autobiografie en voltooide zijn visionaire analyse van toekomstige muziek. Alleen de geplande opera Ein friedlicher Ort over het traumata Rostock-Lichtenhagen (1992) bleef als gevolg van zijn sterk verminderd gezichtsvermogen een fragment.

Josef Tal ligt begraven in de kibboets Ma'ale HaHamisha in de buurt van Jeruzalem. Zijn archief wordt bewaard in de National Library of Israel in Jeruzalem[6] en zijn werk werd gepubliceerd in het Israel Music Institute (IMI).

Stijl

bewerken

De toontaal van Tal wordt gekenmerkt door toenemende concentratie en reductie van compositorische middelen, die belangrijk tot de intensivering van het uitdrukkingskarakter bijdragen. Tals balanceren in het spanningsveld tussen het Oude Testament en moderne literatuur, symfonisch en elektronisch, weerspiegelt zich vooral in zijn belangrijke late werken.

Composities

bewerken

Werken voor orkest

bewerken

Symfonieën

bewerken
  • 1952 Symfonie nr. 1
    1. Largo - Vivace - Largo
    2. Lento - Vivace
    3. A Tempo
  • 1960 Symfonie nr. 2
  • 1978 Symfonie nr. 3
  • 1985 Symfonie nr. 4 (Jubilee)
  • 1990 Symfonie nr. 5
  • 1991 Symfonie nr. 6

Concerten voor instrumenten en orkest

bewerken
  • 1945 Concerto nr. 1, voor piano en orkest
 
Het begin van het Concerto nr. 2, voor piano en orkest van Josef Tal uit 1953
  • 1953 Concerto nr. 2, voor piano en orkest
  • 1954 Concerto, voor altviool en orkest
  • 1956 Concerto No. 3, voor tenor, piano en orkest - tekst: Eleazar Kalir
  • 1960 Concerto, voor cello en strijkorkest
  • 1969 Double Concerto, voor viool, cello en kamerorkest
  • 1976 Concert, voor dwarsfluit en kamerorkest
  • 1979 Double Concerto, voor twee piano's en orkest
  • 1980 Concerto, voor klarinet en orkest

Andere werken voor orkest

bewerken
  • 1939 Prelude, voor dwarsfluit, fagot en kamerorkest
  • 1950 Mar'ôt (Reflections), voor strijkorkest
  • 1958 Festive Vision, voor orkest
  • 1975 Shape, voor kamerorkest
  • 1981-1986 Dance of the Events, voor orkest
  • 1982 Imago, voor kamerorkest
  • 1986 Symphonic Fanfare, voor orkest

Oratoria en cantates

bewerken
  • 1955 Succot Cantata, cantate voor solisten, gemengd koor en orkest - tekst: Shacharit, Eleazar Kalir
  • 1967 The Death of Moses, oratorium voor solisten, gemengd koor, orkest en elektronica - tekst: Yehuda Ya'ari
  • 1968 Parade of the Fallen (Misdar Ha'Noflim), cantate voor solisten, gemengd koor en orkest - tekst: Haim Hefer
  • 1978 Mit deiner ganzen Seele (With All Thy Soul), cantate voor solisten, eenstemmig knapenkoor, gemengd koor en orkest - tekst: I Makkabeeën (apocriefe boeken), Sefer Ha'Agada

Muziektheater

bewerken

Opera's

bewerken
Voltooid in titel aktes première libretto
1958 Amnon ve Tamar 1 akte 1960, Jeruzalem Recha Freier naar Samuel II, 13
1969 Ashmedai 2 aktes, 16 scènes 9 november 1971, Hamburg, Staatsopera Israel Eliraz
1972 Massada 967
(gecomponeerd ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van Israël) 		15 scènes 17 juni 1973, Jeruzalem, tijdens het Israel Festival Israel Eliraz
1975 Die Versuchung 2 aktes 26 juli 1976, München, Nationaltheater Israel Eliraz
1983 Der Turm 2 aktes, 12 scènes 19 september 1987, Berlijn, tijdens de Berliner Festwochen Hans Keller
1987 Der Garten 7 scènes 29 mei 1988, Hamburg, Staatsopera Israel Eliraz
1993 Joseph 2 aktes 1995, Tel Aviv, Opera Israel Eliraz

Toneelmuziek

bewerken

Werken voor koren

bewerken
  • 1936 On the Way, voor vier vrouwenstemmen - tekst: Rachel Bluwstein
  • 1952 3 Songs on Yemenite Themes, voor gemengd koor - tekst: Song of Songs, Shalom Shabazi
  • 1954 Aleinu Leshabe'ach, voor 3-stemmig vrouwenkoor, tenor en piano (of orgel) - tekst: Siddoer, Shalom Shabazi
  • 1975 Death Came to the Wooden Horse Michael, voor solisten, gemengd koor en elektronica - tekst: Nathan Zach
  • 1985 Dream of the Circles, voor bariton, gemengd koor en ensemble - tekst: Nachman of Breslov
  • 1987 Touch a Place, voor solo zangstem en gemengd koor - tekst: Israel Eliraz
  • 1993? God Full of Mercy, voor gemengd koor - tekst: Yehuda Amichai

Vocale muziek

bewerken

Kamermuziek

bewerken
  • 1940 Thema und Variationen über Expressionen der Zeit, voor 2 piano's en slagwerk
  • 1947 Lament, voor cello en harp
  • 1949 Hora, voor cello en harp
  • 1952 Sonata, voor hobo en piano
  • 1952 Sonata, voor viool en piano
  • 1953 Duo, voor twee dwarsfluiten
  • 1954 Strijkkwartet nr. 1
  • 1960 Sonata, voor altviool en piano
  • 1963 Strijkkwartet nr. 2
  • 1963 Duo, voor altviool en piano
  • 1966 Blazerskwintet
  • 1968 Fanfare, voor 3 trompetten en 3 trombones
  • 1974 Trio, voor piano, viool en cello
  • 1976 Strijkkwartet nr. 3
  • 1980 Movement, voor tuba en piano
  • 1982 Quartet, voor viool, altviool, cello en piano
  • 1982 Chamber Music, voor sopraan-blokfluit, marimba en klavecimbel
  • 1985 In Memoriam of a Dear Friend, voor cello (solo)
  • 1989 Duo, voor trombone en harp
  • 1992 Duo, voor hobo en althobo
  • 1994 Quartet, voor tenorsaxofoon, viool, altviool en cello
  • 2005 Good Night, voor twee blockfluiten

Werken voor orgel

bewerken

Werken voor piano

bewerken

Werken voor harp

bewerken

Elektronische muziek

bewerken
  • 1958 Exodus (II)
  • 1964 Out of My Distress I Called on the Lord
  • 1964 Concerto nr. 5, voor piano en elektronica
  • 1964/1977 Concerto, voor klavecimbel en elektronica
  • 1970 Concerto No. 6, voor piano en elektronica
  • 1970 Variations
  • 1971-1980 Concerto, voor harp en elektronica
  • 1972 Frequencies 440-462
  • 1990 Ranges of Energy

Publicaties

bewerken

Muziektheorie

bewerken
  • Musica Nova im dritten Millennium, Israel Music Institute , 2002, Cat No. 1018G, ISBN 965-90565-0-8 (English)
  • Introduction to the Theory of Musical Form (in Hebrew), Published by Merkaz Letarbut Vehasbara, 1951
  • Basics of Music Theory (in Hebrew), Published by Benno Balan, 1944

Autobiografieën

bewerken
  • Tonspur: Auf der Suche nach dem Klang des Lebens, Berlin: Henschel Verlag, 2005, 271 p., ISBN 978-3-89487-503-9
  • Reminiscences, Reflection, Summaries (Retold in Hebrew by Ada Brodsky), Autobiografie - Jerusalem: Carmel, 1997, ISBN 965-407-162-2
  • Der Sohn des Rabbiners: Ein Weg von Berlin nach Jerusalem, Berlin: Quadriga Verlag, 1985, 300 p., ISBN 978-3-88679-123-1

Essays en geschriften

bewerken
  • The Impact of the Era on the Interrelation Between Composer, Performer and Listener. Music in Time - A Publication of the Jerusalem Rubin Academy of Music and Dance (1983-1984), pp 23–27
  • Rationale und Sensitive Komponenten des "Verstehens", in Musik und Verstehen - Aufsätze zur semiotischen Theorie, Ästhetik und Soziologie der musikalischen Rezeption, Arno Volk Verlag (197?), pp 306–313
  • Musik auf Wanderung - Querschnitte zwischen Gestern und Morgen in Berliner Lektionen, (1992) Bertelsmann, pp 79–90
  • Wagner und die Folgen in der Musik des 20. Jahrhunderts, (1983) Universität Bayreuth, Sonderdruck aus Jahresbericht des Präsidenten, pp 167–181
  • Der Weg einer Oper, Wissenschftskolleg Jahrbuch 1982/83, Siedler Verlag, pp 355–356
  • Gedanken zur Oper Ashmedai, in: Ariel - Berichte zur Kunst und Bildung in Israel, No. 15, (1972), pp 89–91
  • Music, Hieroglyphics and Technical Lingo in The World of Music, Vol. XIII, No.1/1971 B. Schott's Söhne, Mainz, pp 18–28
  • Ein Mensch-zu-Mensch-Erlebnis im Wissenschaftskolleg Berlin (1994) in Axel von dem Bussche, Hase&Koehler Verlag, pp 125–131 ISBN 3-7758-1311-X

Bibliografie

bewerken
  • Jozef Robijns, Miep Zijlstra: Algemene muziek encyclopedie, Haarlem: De Haan, 1979-1984, ISBN 978-90-228-4930-9
  • Georg Beck: Vom Faden, der die Welt zusammenhält - Zum Tod des Komponisten Josef Tal (1910–2008), in: Neue Musikzeitung (nmz), Ausgabe 10/08 - 57. Jahrgang, zie ook: (de) Necrologie over Josef Tal van Georg Beck
  • Georg Beck: Berlin – Jerusalem – Berlin - Der israelische Komponist Josef Tal, in: Oper & Tanz, 2000, zie ook: (de) Portrait van Josef Tal door Georg Beck
  • Barbara von der Lühe: ... Aber sie können in der Musik keine Grenzen setzen. in: Zeitzeugen im Offenen Kanal Berlin - Verfolgte der Hitlerdiktatur berichten zie ook: (de) [2]
  • Barbara von der Lühe: Die deutschsprachige Musikemigration in das britische Mandatsgebiet Palaestina seit 1933: Ihr Beitrag zum Aufbau des israelischen Rundfunks, der Oper und der Musikpaedagogik. Mit einem Vorwort von Avi Primor. Frankfurt/Main, Berlin, Bern, Bruessel, New York, Wien 1999.
  • Barbara von der Lühe: Musikleben in Israel. Geschichte und Gegenwart., in: Fuenfzig Jahre Israel, Vision und Wirklichkeit. Heiner Lichtenstein und Otto R. Romberg (Hrsg.). Schriftenreihe der Bundeszentrale fuer politische Bildung Bd. 353. Bonn 1998, S.336–347.
  • Barbara von der Lühe: Die Musik war unsere Rettung!: die deutschsprachigen Gründungsmitglieder des Palestine Orchestra, Mohr Siebeck, 1998. 356 p., ISBN 978-3-16-146975-6
  • IMI Activities. The following works have been recently published by the Israeli Music Institute and are available, IMI, 3-4, 1994, p. 17-22
  • Darryl Lyman: Great jews in music, New York: Jonathan David Publishers, Inc., 1994. 326 p., ISBN 978-0-8246-0315-1
  • Shlomo Markel: On Notation for Electro Acoustic Music and Interactive Environment for Composition. Research Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Science, Technion, Haifa 1993.
  • William Y. Elias: Josef Tal. 80th Anniversary, IMI, 1990, p. 1-2
  • Alice Tischler: A descriptive bibliography of art music by Israeli composers, Michigan: Harmonie Park Press, 1988. 424 p., ISBN 0-89990-045-3
  • Elmar Weingarten, Habakuk Traber (Hrsg): Verdrängte Musik. Berliner Komponisten im Exil. Argon, Berlin 1987, S. 376. ISBN 3-87024-118-7
  • Jehoash Hirshberg: Joseph Tals Huldigung für Else, in: Ariel. 26 (1976), S. 8~93.
  • Macy Nulman: Concise encyclopedia of jewish music, New York: McGraw-Hill, 1975, 276 p., ISBN 0-07-047546-6
  • Paul Frank, Burchard Bulling, Florian Noetzel, Helmut Rosner: Kurzgefasstes Tonkünstler Lexikon - Zweiter Teil: Ergänzungen und Erweiterungen seit 1937, 15. Aufl., Wilhelmshaven: Heinrichshofen, Band 1: A-K. 1974. ISBN 3-7959-0083-2; Band 2: L-Z. 1976. ISBN 3-7959-0087-5
  • Menashe Ravina, Shlomo Skolsky: Who is who in ACUM : authors, composers and music publishers, biographical notes and principal works, Acum Ltd., Societe d'Auteurs, Compositeurs et Editeurs de Musique en Israel, 1965, 95 p.
  • John Beckwith, Udo Kasemets: The modern composer and his world. - A report from the International Conference of Composers, held at the Stratford Festival, Stratford, Ontario, Canada, August 1960, Toronto: University of Toronto Press, 1961, 170 p.
  • Peter Gradenwitz: Music and musicians in Israel - A comprehensive guide to modern Israeli music, Tel Aviv: Israeli Music Publications, 1959, 226 p.
  • Gdal Saleski: Famous musicians of Jewish origin, New York: Bloch Publishing Company, 1949, 716 p.

Onderscheidingen en prijzen

bewerken

Referenties

bewerken
  1. ↑ Gevlucht naar Nederland, gearresteerd in Eindhoven en gedeporteerd naar Sobibór (vernietigingskamp), waar hij werd vermoord op 16 april 1943.
  2. ↑ Ulrich Eckhardt & Andreas Nechama: Jüdische Orte in Berlin, 2005, Nicolai, p. 153 ISBN 3-89479-165-9.
  3. ↑ Een van zijn bekende leerlingen aan deze Hoge School was Franz Kafka.
  4. ↑ Hij was later aangesloten bij de Kibboets Megiddo; tijdens de Zesdaagse Oorlog overleed hij op het slagveld.
  5. ↑ Hun zoon Etan Tal werd in 1948 geboren.
  6. ↑ Saving the Holy of Holies of Jewish texts [1] by Nir Hasson in Haaretz site (en)
  7. ↑ The Jerusalem Post, december 13th, 1985
bewerken
Overgenomen van "https://nl.wiki.x.io/w/index.php?title=Josef_Tal&oldid=66346099"