Kabinet-Van Agt II

Nederlands kabinet (1981-1982)

Het kabinet-Van Agt II was het Nederlandse kabinet van 11 september 1981 tot 29 mei 1982. Het kabinet werd gevormd door de politieke partijen Christen-Democratisch Appèl (CDA), Partij van de Arbeid (PvdA) en de Democraten 66 (D'66) na de Tweede Kamerverkiezingen van 1981. Het kabinet-Van Agt II was een meerderheidskabinet dat zowel in de Eerste Kamer en Tweede Kamer kon rekenen op een ruime meerderheid. Het kabinet-Van Agt II duurde nog geen negen maanden en kende door de slechte onderlinge verhoudingen tussen CDA en PvdA een moeizame kabinetsperiode.[1]

Kabinet-Van Agt II
De ministers van het kabinet-Van Agt II en in het midden koningin Beatrix na de beëdiging op Huis ten Bosch op 11 september 1981
De ministers van het kabinet-Van Agt II en in het midden koningin Beatrix na de beëdiging op Huis ten Bosch op 11 september 1981
Coalitie CDA, PvdA, D'66
Zeteltal TK 48 + 44 + 17 = 109
Premier Dries van Agt
Beëdiging 11 september 1981
Demissionair 12 mei 1982
Ontslagdatum 29 mei 1982
Voorganger Van Agt I
Opvolger Van Agt III
Formatie 1981
Zetels in de Tweede Kamer
Zetels in de Tweede Kamer
Overzicht kabinetten
Portaal  Portaalicoon   Politiek

Verloop

bewerken

Op 16 oktober 1981, amper een maand na het aantreden, komt het kabinet bijna ten val door een geschil tussen de CDA-bewindslieden en de PvdA-kabinetsleden over het te voeren financieel-economisch beleid tijdens de opstelling van de regeringsverklaring. De PvdA kon zich niet vinden in de aanpak van de werkloosheidsbestrijding. Minister-president Dries van Agt bood vervolgens het ontslag van het kabinet aan. Nooit eerder had een kabinet zijn ontslag aangeboden nog voordat het zich had gepresenteerd in de Tweede Kamer. Op 17 oktober 1981 benoemde koningin Beatrix PvdA'ers Cees de Galan en Victor Halberstadt als informateurs om een poging te doen om het kabinet te lijmen. Op 4 november 1981 werd het geschil opgelost en bleef het kabinet aan. De crisis bleek een voorteken voor deze coalitie en leidde vervolgens tot de val van het kabinet op 12 mei 1982.[2]

Het kabinet kreeg te maken met grote financieel-economische problemen waardoor het kabinet nauwelijks aan regeren toekwam. Het kabinet hoopte door middel van een banenplan van vicepremier en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Joop den Uyl nieuwe werkgelegenheid te creëren. De toevoeging 'Werkgelegenheid' bij het ministerie van Sociale Zaken onderstreept die centrale rol bij een actief werkgelegenheidsbeleid. Door voortdurende nieuwe tegenvallers op de begroting stuitte de financiering echter op grote problemen. Daarnaast voelden de werkgeversorganisatie er weinig voor mee te werken en valt het niet mee om veel banen in de publieke sector te scheppen. De werkloosheid steeg begin 1982 naar ruim 600.000.

Begin 1982 werden voorstellen gelanceerd voor versobering van de Ziektewet. De bovenwettelijke uitkering (die werkgevers en werknemers via de cao regelen) moest worden geschrapt. Tegen deze plannen van vicepremier en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Joop den Uyl en staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Ien Dales ontstond breed maatschappelijk verzet, waarbij de vakbonden het voortouw namen. De Sociaal-Economische Raad (SER) bracht een negatief advies uit.

In het voorjaar van 1982 kondigde minister van Financiën Fons van der Stee aan dat er extra bezuinigingen van circa 4,5 miljard gulden nodig zijn om de overheidsfinanciën weer op de orde te krijgen.

Ambtsbekleders

bewerken
Ambtsbekleders Ministers / Ministerie Termijn Partij
  mr.
A.A.M. (Dries)
van Agt

(1931–2024)
Minister-president /
Minister
Algemene Zaken 19 december 1977 –
4 november 1982
[3][4]
CDA
  drs.
J.M. (Joop)
den Uyl

(1919–1987)
Vicepremier /
Minister
Sociale Zaken en
Werkgelegenheid
11 september 1981 –
29 mei 1982
[5]
PvdA
Minister Nederlands-
Antilliaanse Zaken
  dr.
J.C. (Jan)
Terlouw

(1931)
Vicepremier /
Minister
Economische
Zaken
11 september 1981 –
4 november 1982
[4]
D'66
  drs.
E. (Ed)
van Thijn

(1934–2021)
Minister Binnenlandse
Zaken
11 september 1981 –
29 mei 1982
[5]
PvdA
  mr.
M. (Max)
van der Stoel

(1924–2011)
Minister Buitenlandse
Zaken
  mr.
A.P.J.M.M.
(Fons) van
der Stee

(1928–1999)
Minister Financiën 5 maart 1980 –
4 november 1982
[3][4]
CDA
  mr.dr.
J. (Job)
de Ruiter

(1930–2015)
Minister Justitie 19 december 1977 –
4 november 1982
[3][4]
  mr.
H.A.F.M.O.
(Hans) van
Mierlo

(1931–2010)
Minister Defensie 11 september 1981 –
4 november 1982
[4]
D'66
  M.H.M.F. (Til)
Gardeniers-
Berendsen

(1925–2019)
Minister Volksgezondheid
en Milieuhygiëne
CDA
  dr.
J.A. (Jos) van
Kemenade

(1937–2020)
Minister Onderwijs en
Wetenschappen
11 september 1981 –
29 mei 1982
[5]
PvdA
  mr.
H.J. (Henk)
Zeevalking

(1922–2005)
Minister Verkeer en
Waterstaat
11 september 1981 –
4 november 1982
[4]
D'66
  drs.
J. (Jan)
de Koning

(1926–1994)
Minister Landbouw en
Visserij
CDA
  drs.
M.P.A.
(Marcel)
van Dam

(1938)
Minister Volkshuisvesting
en Ruimtelijke
Ordening
11 september 1981 –
29 mei 1982
[5]
PvdA
  A.A. (André)
van der Louw

(1933–2005)
Minister Cultuur,
Recreatie en
Maatschappelijk
Werk
Ambtsbekleder Minister / Portefeuille / Ministerie Termijn Partij
  drs.
C.P. (Kees)
van Dijk

(1931–2008)
Minister Ontwikkelings-
samenwerking


(Buitenlandse
Zaken
)
11 september 1981 –
4 november 1982
[4]
CDA
Ambtsbekleders Staatssecretaris / Portefeuille / Ministerie Termijn Partij
  drs.
S.J. (Saskia)
Stuiveling

(1945–2017)
Staatssecretaris • Agglomeratie
Zaken
• Grote
Stedenbeleid
• Decentralisatie
• Gemeentelijke
Herindeling

(Binnenlandse
Zaken
)
11 september 1981 –
29 mei 1982
[5]
PvdA
  drs.
G. (Gerard)
van Leijenhorst

(1928–2001)
• Minderheden-
beleid
• Rampen-
bestrijding
• Hulpverlening

(Binnenlandse
Zaken
)
11 september 1981 –
4 november 1982
[4]
CDA
  mr.
H. (Hans)
van den Broek

(1936)
Staatssecretaris Europese Zaken

(Buitenlandse
Zaken
)
  J.C. (Hans)
Kombrink

(1946)
Staatssecretaris • Fiscale Zaken
• Belastingdienst
• Comptabiliteits-
wetgeving
• Kansspelen
• Staatsloterij
• Muntwezen
• Verzekerings-
maatschappijen

(Financiën)
11 september 1981 –
29 mei 1982
[5]
PvdA
  mr.dr.
M. (Michiel)
Scheltema

(1939)
Staatssecretaris • Integratie
• Immigratie
• Asielzaken
• Vreemdelingen-
zaken
• Rechts-
bescherming
• Privaatrecht
• Jeugdbescherming
• Delinquentenzorg
• Grondwets-
herziening

(Justitie)
11 september 1981 –
4 november 1982
[4]
D'66
  P.H. (Piet)
van Zeil

(1927–2012)
Staatssecretaris • Midden- en
Kleinbedrijf
• Regionale
Industrialisatie
• Consumenten-
beleid
• Toerisme

(Economische
Zaken
)
11 september 1981 –
22 juni 1986
[4]
CDA
  ir.
W. (Wim) Dik

(1939–2022)
• Internationale
Handel
• Export-
bevordering

(Economische
Zaken
)
11 september 1981 –
4 november 1982
[4]
D'66
  mr.
A. (Bram)
Stemerdink

(1936)
Staatssecretaris • Materieel-
voorzieningen
• Militair Recht

(Defensie)
11 september 1981 –
29 mei 1982
[5]
PvdA
  J. (Jan) van
Houwelingen

(1939–2013)
• Personeels-
beleid

(Defensie)
14 september 1981 –
7 november 1989
[4]
CDA
  mr.
J.J. (Ineke)
Lambers-
Hacquebard

(1946–2014)
Staatssecretaris • Milieuzaken

(Volksgezondheid
en Milieuhygiëne
)
11 september 1981 –
4 november 1982
[4]
D'66
  drs.
C.I. (Ien)
Dales

(1931–1994)
Staatssecretaris • Sociale
Zekerheid
• Ouderenbeleid
• Gehandicapten-
beleid

(Sociale Zaken en
Werkgelegenheid
)
11 september 1981 –
29 mei 1982
[5]
PvdA
  drs.
H. (Hedy)
d'Ancona

(1937)
• Arbeids-
omstandigheden
• Jeugdbeleid
• Armoedebeleid
• Bijstand
• Emancipatie-
beleid
• Volwassen-
enonderwijs

(Sociale Zaken en
Werkgelegenheid
)
  drs.
W.J. (Wim)
Deetman

(1945)
Staatssecretaris • Algemeen
Voortgezet
Onderwijs

(Onderwijs en
Wetenschappen
)
11 september 1981 –
29 mei 1982
[6]
CDA
  A.J. (Ad)
Hermes

(1929–2002)
• Basisonderwijs
• Lerarenbeleid
• Verzorgings-
structuur

(Onderwijs en
Wetenschappen
)
11 september 1981 –
4 november 1982
[4]
  J.C.Th. (Jaap)
van der Doef

(1934)
Staatssecretaris • Wegverkeer
• Openbaar Vervoer
• Luchtvaart
• Spoorwegen
• Scheepvaart
• Waterbeleid
• PTT

(Verkeer en
Waterstaat
)
11 september 1981 –
29 mei 1982
[5]
PvdA
  S. (Siepie)
de Jong

(1940)
Staatssecretaris • Ruimtelijke
Ordening
• Rijks-
gebouwendienst
• Woningcorporaties
• Woonwagenbeleid
• Bijzondere
Woonbehoeftes

(Volkshuisvesting
en Ruimtelijke
Ordening
)
  H.A. (Hans)
de Boer

(1937)
Staatssecretaris • Maatschappelijke
Ontwikkeling
• Vrijwilligers-
werk
• Cultuurbeleid
• Kunstbeleid
• Mediabeleid
• Sport
• Natuurbehoud

(Cultuur,
Recreatie en
Maatschappelijk
Werk
)
11 september 1981 –
29 mei 1982
[7]
CDA
Bron: Kabinet-Van Agt II Rijksoverheid.nl

Kabinetsformatie

bewerken
  Zie Kabinetsformatie Nederland 1981 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Reden ontslagaanvraag

bewerken
  Zie Kabinetscrisis uit 1981 over het financieel-economisch beleid voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De politieke en karakterverschillen tussen minister-president Dries van Agt (CDA) en vicepremier Joop den Uyl (PvdA) waren zo groot dat ze leidden tot diverse aanvaringen. Op 12 mei 1982 kwam er een einde aan het kabinet-Van Agt II. De PvdA-bewindslieden konden zich niet vinden in het financieel-economisch beleid, meer in het bijzonder in de financiering van het werkgelegenheidsbeleid. Op 29 mei 1982 traden alle PvdA-bewindslieden af en werd het rompkabinet Van Agt III gepresenteerd.[8]

Literatuur

bewerken
  • De formatie van een tijdbom : het tweede kabinet Van Agt door Charl Schwietert en Hans Hillen, Haarlem : De Haan, 1981, ISBN 90-228-3581-2

Zie ook

bewerken
Zie de categorie Cabinet Van Agt II van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.