L'Effort

L'Effort was een vrij en gratis atelier voor kunstschilders in Brussel dat in 1898 opgericht werd onder impuls van Auguste Oleffe. Het atelier was actief tot na de Eerste Wereldoorlog.^[1]^[2]

De naam "L'Effort" werd eerder gebruikt voor de gratis privé-school voor kunstschilders en decoratieschilders die in 1858 opgericht werd door Hubert Bellis boven zijn winkel “L’Effort" op de Brandhoutkaai in Brussel.^[3] ^[4]Het is niet gekend of er enig verband is tussen deze twee gratis opeldingscentra.

Beschrijving

Als reactie op het beleid van officiële salons die elke deelname van vernieuwende en avant-gardistische kunstenaars uitsloten. ontstonden op het eind van de XIX eeuw verschillende kunstenaarsverenigingen, vooral in Brussel en Antwerpen, met als doel om jaarlijks een grote tentoonstelling voor hun leden te organiseren.

Twee belangrijke verenigingen in Brussel waren de aan elkaar gelinkte "Labeur"^[5] en "L'Effort". Er was een grote overlapping van leden en buiten de officiële activiteiten is het onderscheid soms moeilijk te maken.

De kunstenaarsvereniging "Labeur" werd in 1898 opgericht door een groep kunstenaars waaronder Auguste Oleffe, Jules Merckaert , Ferdinand Schirren,Jan Stobbaerts, Jean Lemayeur,Georges van Zevenbergen, Alfred Delaunois, Jef Lambeaux, Louis Thévenet en Henri Ottmann. Willem Paerels en Charles Dehoy voegden zich onmiddellijk bij hen.^[6]^[7] Ze beslisten om als aanvulling een vrij atelier op te richten,waarschijnlijk naar het voorbeeld van "La Patte du Dindon", waaruit Labeur was gegroeid. Het kreeg de naam "L'Effort". Het atelier was eerst gevestigd in de herberg La Girafe in Sint-Joost-ten-Node en vanaf 1910 op de zolder van herberg "De Zwaan" op de Grote Markt in Brussel.^[7] Ook in andere zaaltjes en zolders vonden er activiteiten plaats.^[8] Het doel van "L'Effort" was niet om salons te organiseren, maar om de leden in te wijden in de vrije creativiteit. Zij vonden dat een kunstenaar in alle vrijheid zonder beperkingen, los van de beperkende regels van de academische kunst, moesten kunnen tekenen en schilderen.^[9]

Auguste Oleffe, boegbeeld van Labeur, werd ook ook de spil van het gratis vrij atelier L'Effort. Hij was als oudere kunstenaar de mentor van een groot aantal opkomende kunstenaars, die hij naar de expressieve vrijheid leidde.^[9]

De deelname was gratis. De deelname was groot, men moest zelfs reserveren,^[7] in het bijzonder op woensdag en donderdag, de dagen dat er modeltekenen was. De kunstenaars kregen les van bekende kunstenaars, zoals William Jelley,^[10] en legden wat geld bijeen om bijvoorbeeld een (naakt)model te betalen in tal van boven- en achterkamertjes.^[11] Er werd zonder enige dwang getekend en geschilderd, leiding was er nauwelijks.^[1]Tussen 8 en 10 werd met een koortsachtige ijver geschilderd en de discussieronde in de kroeg was het sluitstuk van de avond.^[7] Het vrije atelier was immers ook een ontmoetingsplaats voor gelijkgezinde kunstenaars. Spel (vooral darts) en kunst gingen samen^[7], de avonden waren berucht^[8]Er werden ook feesten georganiseerd, waarvan een aantal foto's getuigen.^[9]

Het atelier was dus ook een belangrijke plaats voor uitwisseling van ideeën, discussies en onderlinge beïnvloeding.

Samen met de kunstenaarskring Labeur werd L'Effort de motor voor wat later het Brabantse fauvisme zou genoemd worden. Bijna alle leden van de Brabantse Fauvisten namen deel aan het atelier, sommigen leden kenden elkaar al voordien, voor anderen was het de eerste kennismaking.

Verwarring

De naam "L'Effort" werd ook gebruikt voor de gratis privé-school voor kunstschilders en decoratieschilders die in 1858 opgericht werd door Hubert Bellis boven zijn winkel “L’Effort" op de Brandhoutkaai in Brussel.^[3] ^[4]Bekende leerlingen van deze school waren Guillaume Vogels en Jean-Baptiste Degreef. Het is niet gekend of er een verband bestaat tussen beide gratis opleidingscentra. Door deze verwarring worden bekende namen uit het Brabants Fauvisme soms gekoppeld aan de school van Hubert Belis,^[12] wat chronologisch onmogelijk is gezien Belis in 1902 overleed en de invloed van Auguste Oleffe op het Brabant fauvisme gekend is.

De “Cercle d’art photografique Belge L’effort” (1901-1910) is een andere organisatie.

Er kan ook verwarring zijn met het vrije atelier "Le Labor" in de Veydtstraat in Brussel, opgericht door William Jelley in 1914, dat materiële hulp verschafte aan kunstenaars bij het uitbreken van de oorlog^[13]^[14]^[15]

Lijst van kunstenaars die deelnamen aan het atelier

Referenties

↑ ^a ^b ter Braak, Peter, Belgische schilderkunst (1880 – 1930). Kunsthandel Peter ter Braak. Gearchiveerd op 22 maart 2023. Geraadpleegd op 18-1-2023.
↑ Er is weinig informatie over het einde van het vrij atelier L'Effort, behalve de vermelding "tot na de eerste wereldoorlog". In de biografieën van Raymond Glorie en Jules Lismonde is sprake van het open atelier L'Effort in de jaren '30 in Brussel. Het verband met L'Effort van Oleffe kan op dit moment niet aangetoond, noch ontkend worden. Bij Claude Hardenne spreekt men van de vrije academie L'Effort in de buurt van de Zavel in Brussel in de jaren '60, hierover is geen verdere informatie te vinden. Bij Guy Vandenbranden vermeldt men het vrije atelier L'Effort in Mechelen, hiervan zijn er op dit ogenblik geen andere vermeldingen.
↑ ^a ^b Belgische mosselen op doek. De Maerschalck - Blogspot (2014). Gearchiveerd op 18 januari 2023. Geraadpleegd op 18-1-2023.
↑ ^a ^b Hubert Bellis richtte in 1858 een privéschool voor kunstschilders in-spe op op de eerste verdieping van zijn decoratiezaak genaamd "L’Effort" aan de Brandhoutkaai 31 in Brussel. Of de naam "L'effort" van het vrij atelier overgenomen is van deze privé-school is niet gekend. Men vindt deze naam ook terug op andere plaatsen in België en Frankrijk. Meerdere bronnen vermelden dat Auguste Oleffe zijn opleiding zou hebben genoten in het vrij atelier van Bellis. Hiervan zijn evenwel op dit ogenblik geen bewijzen gekend en in de uitgebreide biografie van Virgienie Mamet wordt dit niet vermeld. In meerdere bronnen wordt "L'Effort" als complementaire kring van "Labeur" vermeld, niet als een voortzetting van een bestaand atelier. Virginie Mamet – Auguste Oleffe (1867-1931) . Dépassement de l’imperméabilité de la scène artistique bruxelloise (1898-1906) (koregos.org)
↑ Le Labeur: gesticht in1898 door: Auguste Oleffe, Louis Thévenet, Ferdinand Schirren, Henri Ottman, John Stobbaerts, Jean Lemayeur, George de Zevenbergen, Alfred Delaunois. Later aangesloten: Willem Paerels et Charles Dehoy.
↑ Deryckere, Trees (7-12-1999). Ferdinand Schirren. Pandora. ISBN 90-5325-185-5.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Serge Goyens de Heusch (1988). Het Impressionisme en het Fauvisme in België. Mercatorfonds. ISBN 9789061534211. Gearchiveerd op 16 januari 2023.
↑ ^a ^b van den Bossche (2006). "In een schamel dorp, onder schamele landmensen een toeverlaat te zoeken’" Herman Teirlinck in Linkebeek. Gearchiveerd op 4 augustus 2023. Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 55 2006
↑ ^a ^b ^c Serge Goyens De Heusch (mei 1979). De Brabantse fauvisten (publicatie ter gelegenheid van de tentoonstelling "De Brabantse fauvisten" dor het Gemeentekrediet van België in Passage 44 te Brussel van 12 mei tot 24 juni 1979. Gemeentekrediet van België.
↑ (mul) Annex I. MINISTERIE VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST (5-2-1998). Gearchiveerd op 26 juni 2023. Geraadpleegd op 18-1-2023.
↑ (fr) Lowies, Jean (januari 2011). Avec Louis Thévenet à la Belle Epoque. Gearchiveerd op 26 mei 2022. UCCLENSIA 2011
↑ Hubert Bellis - Stilleven met vissenkop en hakmes. Simonis-Buunk. Gearchiveerd op 3 februari 2024. Geraadpleegd op 3 februari 2024.
↑ Témoignage de Marcel-Baugniet, pionnier de l'abstraction en Belgique, sur Fernand Khnopff. Bruge-la-morte-net. Gearchiveerd op 20 januari 2023. Geraadpleegd op 20-1-2023.
↑ Veydtstraat. Brussels Hoofdstedelijk Gewest INVENTARIS VAN HET BOUWKUNDIG ERFGOED. Gearchiveerd op 20 januari 2023. Geraadpleegd op 20-1-2023.
↑ (en) Inga Rossi-Schrimpf, 14/18 Rupture or Continuity - Belgian Art around World War I. Leuven University Press (2018). Gearchiveerd op 21 oktober 2021. Geraadpleegd op 20-1-2023.

[:3-1] ter Braak, Peter, Belgische schilderkunst (1880 – 1930). Kunsthandel Peter ter Braak. Gearchiveerd op 22 maart 2023. Geraadpleegd op 18-1-2023.

[2] Er is weinig informatie over het einde van het vrij atelier L'Effort, behalve de vermelding "tot na de eerste wereldoorlog". In de biografieën van Raymond Glorie en Jules Lismonde is sprake van het open atelier L'Effort in de jaren '30 in Brussel. Het verband met L'Effort van Oleffe kan op dit moment niet aangetoond, noch ontkend worden. Bij Claude Hardenne spreekt men van de vrije academie L'Effort in de buurt van de Zavel in Brussel in de jaren '60, hierover is geen verdere informatie te vinden. Bij Guy Vandenbranden vermeldt men het vrije atelier L'Effort in Mechelen, hiervan zijn er op dit ogenblik geen andere vermeldingen.

[:5-3] Belgische mosselen op doek. De Maerschalck - Blogspot (2014). Gearchiveerd op 18 januari 2023. Geraadpleegd op 18-1-2023.

[:6-4] Hubert Bellis richtte in 1858 een privéschool voor kunstschilders in-spe op op de eerste verdieping van zijn decoratiezaak genaamd "L’Effort" aan de Brandhoutkaai 31 in Brussel. Of de naam "L'effort" van het vrij atelier overgenomen is van deze privé-school is niet gekend. Men vindt deze naam ook terug op andere plaatsen in België en Frankrijk. Meerdere bronnen vermelden dat Auguste Oleffe zijn opleiding zou hebben genoten in het vrij atelier van Bellis. Hiervan zijn evenwel op dit ogenblik geen bewijzen gekend en in de uitgebreide biografie van Virgienie Mamet wordt dit niet vermeld. In meerdere bronnen wordt "L'Effort" als complementaire kring van "Labeur" vermeld, niet als een voortzetting van een bestaand atelier. Virginie Mamet – Auguste Oleffe (1867-1931) . Dépassement de l’imperméabilité de la scène artistique bruxelloise (1898-1906) (koregos.org)

[5] Le Labeur: gesticht in1898 door: Auguste Oleffe, Louis Thévenet, Ferdinand Schirren, Henri Ottman, John Stobbaerts, Jean Lemayeur, George de Zevenbergen, Alfred Delaunois. Later aangesloten: Willem Paerels et Charles Dehoy.

[6] Deryckere, Trees (7-12-1999). Ferdinand Schirren. Pandora. ISBN 90-5325-185-5.

[:4-7] Serge Goyens de Heusch (1988). Het Impressionisme en het Fauvisme in België. Mercatorfonds. ISBN 9789061534211. Gearchiveerd op 16 januari 2023.

[:2-8] van den Bossche (2006). "In een schamel dorp, onder schamele landmensen een toeverlaat te zoeken’" Herman Teirlinck in Linkebeek. Gearchiveerd op 4 augustus 2023. Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 55 2006

[:0-9] Serge Goyens De Heusch (mei 1979). De Brabantse fauvisten (publicatie ter gelegenheid van de tentoonstelling "De Brabantse fauvisten" dor het Gemeentekrediet van België in Passage 44 te Brussel van 12 mei tot 24 juni 1979. Gemeentekrediet van België.

[:1-10] (mul) Annex I. MINISTERIE VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST (5-2-1998). Gearchiveerd op 26 juni 2023. Geraadpleegd op 18-1-2023.

[11] (fr) Lowies, Jean (januari 2011). Avec Louis Thévenet à la Belle Epoque. Gearchiveerd op 26 mei 2022. UCCLENSIA 2011

[12] Hubert Bellis - Stilleven met vissenkop en hakmes. Simonis-Buunk. Gearchiveerd op 3 februari 2024. Geraadpleegd op 3 februari 2024.

[13] Témoignage de Marcel-Baugniet, pionnier de l'abstraction en Belgique, sur Fernand Khnopff. Bruge-la-morte-net. Gearchiveerd op 20 januari 2023. Geraadpleegd op 20-1-2023.

[14] Veydtstraat. Brussels Hoofdstedelijk Gewest INVENTARIS VAN HET BOUWKUNDIG ERFGOED. Gearchiveerd op 20 januari 2023. Geraadpleegd op 20-1-2023.

[15] (en) Inga Rossi-Schrimpf, 14/18 Rupture or Continuity - Belgian Art around World War I. Leuven University Press (2018). Gearchiveerd op 21 oktober 2021. Geraadpleegd op 20-1-2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]