Lensgalwesp

lensgalwesp
Taxonomische indeling
Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Arthropoda (Geleedpotigen)
Klasse:	Insecta (Insecten)
Orde:	Hymenoptera (Vliesvleugeligen)
Familie:	Cynipidae
Geslacht:	Neuroterus
Soort
	Neuroterus quercusbaccarum; (Linnaeus, 1758); Originele combinatie; Cynips quercusbaccarum
	Onderkant blad van zomereik met vrouwelijke lensgal
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	lensgalwesp op Wikispecies
Portaal	Biologie ; Insecten

De lensgalwesp (Neuroterus quercusbaccarum) is een wespensoort uit de familie van de galwespen (Cynipidae). De wesp zelf is zeer klein en veel mensen hebben er nog nooit één gezien, de door de wesp geproduceerde gallen echter zijn wel massaal op de onderkant van de bladeren van de zomereik te zien, vooral in de herfst, vaak is de grond ermee bezaaid

Synoniemen

Cynips baccarumquercum Fourcroy, 1785
Cynips pedunculiquercus Fourcroy, 1785
Diplolepis lenticularis Olivier, 1791
Cynips longipennis Fabricius, 1793
Diplolepis gallaelenticulatae Anthoine, 1794
Neuroterus malpighii Hartig, 1840
Spathegaster interruptor Hartig, 1841
Cynips interruptrix Hartig, 1841
Cynips baccarum Blanchard, 1849
Diplolepis pedunculi Duméril, 1860
Neuroterus striatus Schenck, 1863
Neuroterus attenuatus Schenck, 1863
Spathegaster giraudi Tschek, 1869
Neuroterus histrio Kieffer, 1901
Neuroterus hispanicus Tavares, 1916
Neuroterus intermedius Tavares, 1916

Uiterlijk

Imagines

Volwassen lensgalwespen zijn zwart van kleur. Het voorlichaam is donkerder dan het achterlijf, dat aan de zijkanten is afgeplat. Ze hebben gele poten en transparante vleugels met verminderde adering. Net als veel eiken galwespen heeft de soort een agame en een seksuele generatie. De seksuele generatie bereikt een lengte van 2,5-2,9 mm, de vrouwtjes van de aseksuele generatie een lengte van 2,5-2,8 mm. De vrouwtjes van de aseksuele generatie worden gevonden van maart tot mei, de mannelijke en vrouwelijke wespen van de seksuele generatie van juni tot augustus.

Gallen

De gallen zien eruit als gelige platronde bolletjes, oudere gallen worden rood van kleur. Aan de bovenzijde van het blad zijn de aanhechtingspunten van deze gallen goed te herkennen aan kleine gele stippen. Er is een enkele larve in elke gal. De in het voorjaar gevonden ronde bolvormige gallen hebben een diameter van 5 tot 7 mm. Ze zijn aanvankelijk groen van kleur, maar kunnen later roodbruin worden.

Levenswijze

De platronde bolletjes bevatten alleen larven van de vrouwelijke lensgalwespen, die in de bolletjes overwinteren. De gallen laten eerder los van het blad dan dat het blad van de boom valt, gallen die aan het blad blijven zitten komen niet uit en verdrogen. De larven ontwikkelen zich verder in de op de grond gevallen gallen. In mei komen, van deze inmiddels uitgekomen wespen, zogenaamde besgalletjes voor. Zowel op de jonge bladeren als op de bloemsteeltjes van de zomereik. In deze galletjes kunnen zowel vrouwelijke als mannelijke galwespjes zitten.

Voorkomen

De lensgalwesp is wijdverbreid in grote delen van Europa. Het is alleen afwezig in de noordelijke en centrale gebieden van Scandinavië, in het noordelijke deel van Europees Rusland en in Zuid-Italië. In de andere gebieden komt hij niet overal voor, maar net als de eiken is hij in de meeste gebieden vertegenwoordigd. Buiten Europa leeft de soort in Turkije, Cyprus en in Aziatische regio's van de Kaukasus, evenals in Noord-Amerika. Hier leeft de soort in de oostelijke grensgebieden tussen de Verenigde Staten en Canada. Er zijn ook waarnemingen bekend uit Noord-Afrika.

Omdat de soort gebonden is aan het voorkomen van eiken, leeft hij in gebieden met grotere aantallen eiken, geeft hij de voorkeur aan eikenbossen en gemengde eikenbossen, maar ook aan tuinen, parken en andere habitats.

Oudere gallen van de agame generatie kleuren rood.
Besgallen van de seksuele generatie op eikenblad
Besgallen van de seksuele generatie op mannelijke bloeiwijze van eik
Eikenblad van de bovenkant waar lensgallen onder zitten
De volgroeide lensgallen aan de onderkant

Zie de categorie Neuroterus quercusbaccarum van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.