Leopold Antonín Koželuh

Leopold Antonín Koželuh
	Leopold Antonín Koželuh
Algemene informatie
Volledige naam	(Leopold) Jan Antonín Tomáš Koželuh
Geboren	26 juni 1747
Geboorteplaats	Velvary
Overleden	7 mei 1818
Overlijdensplaats	Wenen
Land	Tsjechië
Werk
Genre(s)	Klassiek
Beroep	Componist, muziekpedagoog, pianist
Instrument(en)	piano
	(en) AllMusic-profiel; (en) Discogs-profiel; (en) IMDb-profiel; (en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek

(Leopold) Jan Antonín Tomáš Koželuh (ook: Leopold Anton Ko(t)zeluch of ook: Koziluch, Koziluh, Koscheluch, Goscheloch) (Velvary bij Praag, Bohemen, 26 juni 1747 – Wenen, 7 mei 1818) was een Boheems componist, muziekpedagoog en pianist. Hij is een neef van de componist Jan Evangelista Antonín Koželuh. De pianiste Katharina Koželuh (1785-1858) was zijn dochter.

Levensloop

Geboortehuis van de componist

Jan Antonín Koželuh was de zoon van een schoenmaker Antonín Bartholomäus Koželuh. Zijn eerste muzieklessen kreeg hij in Velvary van Antonín Kubík, latere van zijn neef Jan Evangelista Antonín Koželuh en František Xaver Dušek. Hij ging naar het gymnasium te Praag en begon later met een studie rechten. Na enkele semesters brak hij zijn studie af en concentreerde hij zich uitsluitend op de muziek. Om verwisselingen met zijn neef te voorkomen, veranderde hij in 1774 zijn naam en heette hij voortaan Leopold (Antonín) Koželuh.

In 1771 debuteerde hij met een ballet aan het Nationaal Theater in Praag. Hierop volgden rond 25 werken voor dit ensemble in de volgende zeven jaren. In 1778 vertrok hij naar Wenen en werd vermoedelijk voor korte tijd een leerling van Johann Georg Albrechtsberger. Al spoedig werd Koželuh een gevierde pianist. Als opvolger van Georg Christoph Wagenseil werd hij aan het keizerlijke hof de leraar van aartshertogin Maria Elisabeth, de dochter van keizerin Maria Theresia van Oostenrijk.

Na het overlijden van Wolfgang Amadeus Mozart werd hij bij Frans I van Oostenrijk in 1792 kamer-kapelmeester en hof-componist. Bijzondere leerlingen, zoals de blinde pianiste Maria Theresia Paradis, gaf hij thuis privélessen.

Overtuigd van de ideeën van de vrijmetselaars werd hij in Wenen lid van de loges Zum Palmbaum en Zu den drei Adlern.

Al bij zijn leven werd hij in heel Europa gewaardeerd. In het "Wiener Jahrbuch" van 1796 is te lezen: Kozeluh ist im ganzen musikalischen Europa rühmlich bekannt. Zijn symfonieën werden door Joseph Haydn in Londen meerdere malen uitgevoerd. In zijn beste werken zijn al kenmerken van de muzikale taal van Ludwig van Beethoven en Franz Schubert te horen.

Werken

Als componist schreef hij rond de 400 werken, waaronder rond 30 symfonieën, 22 concerten voor piano, 2 concerten voor klarinet, 24 sonates voor piano en viool, 63 trio's met piano, 2 oratoria, negen cantates en verschillende kerkmuziekcomposities. Verder schreef hij 6 opera's en 6 balletten, maar die zijn met uitzondering van één opera spoorloos verdwenen.

Composities

Werken voor orkest

Symfonieën

Symfonie in D groot No. I
1. Adagio. Allegro
2. Poco adagio
3. Menuetto (Vivace)
4. Presto con fuoco
Symfonie in F groot No. II
1. Allegro molto
2. Poco adagio
3. Menuetto (Allegretto)
4. Presto
Symfonie in g klein No. III
Symfonie in A groot "À la Française" Nr. 10
1. Allegro di molto
2. Poco Adagio ma piu Andante
3. Menuetto - Trio
4. Presto
Symfonie in Bes groot "L'Irresoluto" Nr. 11
Symfonie in C groot Nr. 6
Symfonie in D groot "Périodique" Nr. 3
Symfonie in F groot Nr. 4
Symfonie in g klein Nr. 5
Sinfonia concertante in Es groot, voor mandoline, trompet, contrabas, piano en orkest
Sinfonia concertante in C groot, voor fluit, hobo, fagot, cello, klavecimbel en orkest

Concerten voor instrumenten en orkest

Concert in C groot, voor fagot en orkest
Concert in g klein, voor fagot en strijkorkest
Concert in Bes groot, voor piano vierhandig en orkest
Concert nr. 1 in F groot, voor piano en orkest
Concert nr. 2 in D groot, voor piano en orkest
Concert nr. 3, voor piano en orkest
Concert nr. 4 in A groot, voor piano en orkest
Concert nr. 5 in Es groot, voor piano en orkest
Concert nr. 1 in Es groot, voor klarinet en orkest
Concert nr. 2 in Es groot, voor klarinet en orkest

Werken voor harmonieorkest

Cassation in Es groot, voor 2 klarinetten, 2 hoorns en fagot
Harmonie in F groot, voor 2 hobo's, 2 klarinetten, 2 hoorns, 2 fagotten en bas
Oktet Concertant - Parthia in Bes groot, voor hobo solo, fluit, hobo, 2 klarinetten, 2 hoorns, 2 fagotten en bas
1. Allegro moderato
2. Menuetto
3. Adagio
4. Presto retirade
Oktet - Parthia in F groot, voor 2 hobo's, 2 klarinetten, 2 hoorns, 2 fagotten en bas
Parthia "a la camera" in c klein, voor 2 hobo's, 2 klarinetten, 2 hoorns, 2 fagotten en bas
Parthia "A La Camera" in Bes groot, voor 2 hobo's, 2 klarinetten, 2 hoorns, 2 fagotten en bas
Partita č. 22, voor 2 fluiten, 2 klarinetten, 2 hoorns en 2 fagotten
Partita č. 23, voor 2 fluiten, 2 klarinetten, 2 trompetten en 2 hoorns
Sextet No. 3 in Es groot, voor 2 klarinetten, 2 hoorns, 2 fagotten en bas
Symfonie No. 3 in Es groot, voor 2 fluiten, 2 hobo's, 2 klarinetten, 2 hoorns, 2 fagotten en bas
1. Largo - Allegro
2. Romance
3. Menuetto
4. Rondeau. Allegro
Theresia Fanfare, voor natuur-hoorns

Missen, oratoria en gewijde muziek

1787 Moisè in Egitto (Moses in Egypte), oratiorium voor 4 solisten, gemengd koor en orkest gebaseerd op het boek "Exodus" uit het Oude Testament
Missa pastoralis in D groot, voor 4 solisten, gemengd koor en orkest
La Giuditta, oratorium

Muziektheater

Opera's

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1780	Mazet (Le Muzet)	2 aktes	1780 of 1786, Wenen, Theater am Kärntnertor	Louis Anseaume naar Jean de La Fontaine
1789	Debora e Sisara	2 aktes	Lente 1789, Wenen, Burgtheater	Carlo Sernicola
1792	Gustav Wasa	3 aktes
1795	Didone abbandonata	3 aktes	1795, Wenen, Burgtheater	Pietro Metastasio
1789	Télémaque dans l'île de Calypso (Telemach auf der Insel der Kalypso)	2 aktes	1789, Praag	J. Dauberval
1799	Judith und Holofernes	2 aktes	Herfst 1799, Wenen, Burgtheater	naar Pietro Metastasio

Balletten

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1782	La ritrovata figlia di Ottone II.	5 aktes	24 februari 1794, Wenen	A. Muzzarelli
1798	La tempesta di Telemacco
1799	Die Maskerade oder Harlekins verschmitzte Streiche			F. Clerico
	La morte di Ottone II. imperatore
	Ballo zur Krönung Leopolds II. 1791

Liederen

1798 Schottische liederen, voor bariton en piano
1. Ye banks and braes o' bonnie Doon
2. Nay gentle dames
3. True hearted was he, the sad swain of Yarrow
4. Wilt thou be my dearie?
5. The gloomy night is gath'ring fast
6. Ye banks, and braes, and streams around
7. On a bank of flowers
8. O poortith cauld and restless love
9. Whar hae ye been a'day
10. Now spring has clad the grove in green
11. I've seen the smiling
12. O were I on Parnassus' hill
13. When merry hearts were gay
14. Adieu ye streams that smoothly glide
15. Tho' e'er sae fair
16. Duncan Gray came here to woo
17. O love will venture in
18. Turn again, thou fair Eliza
19. Gone is my heart, forever gone
20. I saw ye Bonie Lesley

Kamermuziek

1781 Trio in D groot, voor piano, viool en cello, op. 3 nr. 1
1781 Trio in F groot, voor piano, viool en cello, op. 3 nr. 2
1781 Trio in Es groot, voor piano, viool en cello, op. 3 nr. 3
1781 Trio in C groot, voor piano, viool en cello, op. 6 nr. 1
1781 Trio in G groot, voor piano, viool en cello, op. 6 nr. 2
1781 Trio in Bes groot, voor piano, viool en cello, op. 6 nr. 3
1786 Trio in C groot, voor piano, viool en cello, op. 21 nr. 1
1786 Trio in A groot, voor piano, viool en cello, op. 21 nr. 2
1786 Trio in Es groot, voor piano, viool en cello, op. 21 nr. 3
1787 Trio in G groot, voor piano, viool en cello, op. 23 nr. 1
1787 Trio in c klein, voor piano, viool en cello, op. 23 nr. 2
1787 Trio in F groot, voor piano, viool en cello, op. 23 nr. 3
1788 Trio in Bes groot, voor piano, viool en cello, op. 27 nr. 1
1788 Trio in A groot, voor piano, viool en cello, op. 27 nr. 2
1788 Trio in g klein, voor piano, viool en cello, op. 27 nr. 3
1789 Trio in Es groot, voor piano, viool en cello, op. 28 nr. 1
1789 Trio in D groot, voor piano, viool en cello, op. 28 nr. 2
1789 Trio in e klein, voor piano, viool en cello, op. 28 nr. 3
1790 Trio, voor piano, viool (of: fluit) en cello, op. 34 nr. 1
1790 Trio in G groot, voor piano, viool (of: fluit) en cello, op. 34 nr. 2
1790 Trio, voor piano, viool (of: fluit) en cello, op. 34 nr. 3
1792 Trio in C groot, voor piano, viool en cello, op. 36
1793 Trio in G groot, voor piano, viool en cello
1793 Trio in Es groot, voor piano, viool en cello
1793 Trio in C groot, voor piano, viool en cello
1799 Trio in F groot, voor piano, viool en cello, op. 44 nr. 1
1799 Trio in G groot, voor piano, viool en cello, op. 44 nr. 2
1799 Trio in D groot, voor piano, viool en cello, op. 44 nr. 3
1799 Trio in G groot, voor piano, viool en cello, op. 46 nr. 1
1799 Trio in Bes groot, voor piano, viool en cello, op. 46 nr. 2
1799 Trio in F groot, voor piano, viool en cello, op. 46 nr. 3
24 Fanfár, voor drie hoorns
Fanfare, voor vier hoorns
Serenade in D groot, voor fluit, hoorn, viool, altviool en cello, op. 11 nr. 1
Serenade in Es groot, voor fluit, hoorn, viool, altviool en cello, op. 11 nr. 2
Sonata in g klein, voor piano, viool en cello, op. 12 nr. 3
Sonata, voor piano, op. 15 nr. 1
Sonata, voor piano, op. 20 nr. 3
Sonata, voor piano, Op. 26 nr. 3
Sonate in D groot, voor piano
Sonate concertante in Es groot, voor klarinet
Sonaten für Hammerklavier, (in Bes groot, in C groot en As groot), op. 30 nr. 1-3
Sonate in F groot, voor piano, op 35 nr. 1
Sonate, voor piano, op. 38 nr. 3
Stopp-Steh-Wild-in-Sicht-Fanfare, voor vier hoorns
4 Strijkkwartetten
Trio in Es groot, voor piano, viool en cello
Trio in A groot, voor piano, viool en cello
Triosonate in D groot, voor piano, fluit en cello, op. 41 nr. 2
Wachtel Fanfare, voor vier hoorns

Werken voor orgel

Pastorale in G groot, voor orgel
Sonata la Chasse, op. 13 nr. 2

Werken voor piano

Pět sonát

Werken voor gitaar

Andantino, voor gitaar
Pastorale, voor gitaar

Bibliografie

Hans Klotz: Über die Orgelkunst der Gotik, der Renaissance und des Barock, 2. Ausgabe, Bärenreiter, 1975. 427 p., ISBN 978-3-761-80170-3
C. Flamm-Harten: Leopold Kozeluch, 1968.
Milan Poštolka: Leopold Kozeluh - zivot a dílo, University of Michigan/Praag, Státní Hudební Vydavatelství, 1964. - 387 p.
Paul Henry Lang: Jan Antonin Kozeluh: Concerto for Bassoon; Antonin Fils: Concerto for Flute. in: Musica Antiqua Bohemica: Vol. 5, The Musical Quarterly, Vol. 47, No. 3 (Jul., 1961), pp. 425-431
Robert Sondheimer: Die Theorie der Sinfonie und die Beurteilung einzelner Sinfoniekomponisten bei den Musikschriftstellern des 18. Jahrhunderts. Leipzig, Breitkopf & Härtel, 1925.
Lukáš M. Vytlačil: From Velvary, Bohemia, to the court in Vienna. The life of the imperial Kapellmeister Leopold Koželuh and a new complete edition of his keyboard sonatas. Czech Music Quarterly 16/2, Praha, 2016, pp. 7-11. (on-line)

Externe link

(en) Biografie (gearchiveerd)