Lettelberterpetten
De Lettelberterpetten of Lettelberter Petten is een natuurgebied van 150 hectare van stichting Het Groninger Landschap in de polder Vredewold bij het dorp Lettelbert en het Leekstermeer in de Nederlandse provincie Groningen. Het vormt onderdeel van het grotere natuurgebied De Onlanden en is als zodanig onderdeel van het Natuurnetwerk Nederland. Het natuurgebied is bereikbaar vanaf een boerderij aan de weg Hooilanden via het zogenoemde Jaap van Dijk-pad.
| Lettelberterpetten | ||
|---|---|---|
| Natuurgebied | ||
  | ||
| Situering | ||
| Coördinaten | 53° 11′ NB, 6° 26′ OL | |
| Dichtstbijzijnde plaats | Lettelbert | |
| Foto's | ||
| ||
Het vlonderpad in de Lettelberterpetten
| ||
Ten oosten van het natuurgebied ligt een niet toegankelijk ouder petgatengebied, dat 'De Petten' wordt genoemd.
Geschiedenis
bewerkenOntstaan
bewerkenHet gebied ontstond tussen 1900 en 1920 als gevolg van het vervenen van laagveen.[1] Hiervoor werden petgaten gegraven, waarbij de turf te drogen werd gelegd op tussenliggende legakkers. Deze activiteiten gingen door tot in de Tweede Wereldoorlog. In de loop van de tijd verlandden de petgaten en ontstond er een elzenbroekbos van vooral zwarte els. Het werd tot begin jaren 1960 gebruikt als geriefbos door Martje Kuper, waarnaar het ook wel ‘het bos van Olde Mart’ werd genoemd. De turfvaart naar het Leekstermeer werd naar haar ook wel ’t Wiekje van Martje Kuper' genoemd.[2]
Martje Kuper kwam begin jaren 1960 door verdrinking om het leven door een noodlottig ongeval. Dit zorgde ervoor dat stichting Het Groninger Landschap in staat werd gesteld om de eerste hooilanden in het gebied aan te kopen.[3]
Natuurreservaat
bewerkenIn 1961 kocht Het Groninger Landschap de eerste 16 hectare van het terrein met een renteloze voorschotlening van de gemeente Leek. De bedoeling van de stichting was om het als vogelbeschermingsgebied te bestemmen. In de jaren erop ontstond onvrede bij de gemeente omdat de stichting het bedrag niet tijdig afloste. Er werd daarom alsnog rente over berekend. In 1965 wilde de gemeente een subsidie ter grootte van de restschuld verlenen op voorwaarde dat het gebied werd opengesteld voor bezoekers. De voorzitter van de stichting, notaris Sebastiaan Mattheus Sigismund de Ranitz, weigerde dit echter omdat de sluiting samen hing met een eerdere inventarisatie van de flora en fauna door Sytze Bottema en de IVN het gebied het liefst nog verder had afgesloten.[4] De stichting betaalde de subsidie en het restbedrag terug, maar zonder de verschuldigde rente te betalen, wat de gemeente in 1968 onder protest uiteindelijk maar liet lopen.[5][6] In de loop van de tijd kocht de stichting steeds meer grond. Op de legakkers werd tot in de jaren 1990 vee gewijd.[3] De petgaten bevatten tot begin jaren 1970 nog vrij zeldzame verlandingsvegetaties, maar droogden in de decennia daarna steeds verder uit doordat de grondwaterstand in omringende weidegebieden lager werd gehouden voor de landbouw. Als gevolg daarvan verdwenen ook verschillende plant- en vogelsoorten uit het gebied. In 2001 werden de randen van het gebied daarom voorzien van duikers met terugslagkleppen om het water zo beter binnen te houden en het gebied zo meer te isoleren van omringende gebieden.[1] Ook werd daarvoor de bestaande turfvaart verbreed.[7] In de jaren erna werden in het noordoosten van het gebied ook een aantal legakkers ontdaan van bomen en de bovenlaag om bijzondere plantenpopulaties te stimuleren.[8] In 2020 werden 12 nieuwe petgaten gegraven om het verlandingsproces in stand te houden.
Recreatiegebied
bewerkenLange tijd was het gebied niet toegankelijk voor het publiek. Alleen donateurs mochten er komen. In 1997 werd onder druk van subsidieverleners maar vooral na een confronterende inspraakavond met de bevolking van Lettelbert het gebied alsnog opengesteld als wandelgebied voor bezoekers.[9][10]
In 2000 werd aan oostzijde vogelkijkhut Olle Mart geopend.[11] In 2009 volgde uitkijktoren Veenman aan zuidwestzijde en in 2020 werd vanaf de vogelkijkhut een 250 meter lang vlonderpad door het broekbos naar het noorden aangelegd.
Natuur
bewerkenIn de petgaten groeit krabbenscheer en zegge waar de bedreigde zeggenkorfslak en groene glazenmaker leven. Ook komen er veel paddenstoelen, mossen en zang-, roof-, weide- en watervogels voor. De graslanden ten westen van de petten worden begraasd met Schotse hooglanders.
-
De vogelkijkhut biedt uitzicht op een open plas waar onder andere zilverreigers en aalscholvers fourageren. -
Het vlonderpad loopt onder andere door een van de opengemaakte petgaten -
Coulisselandschap bij de Lettelberterpetten
- ↑ a b Wim Jassies, Lettelberter Petten moeten écht nat worden. Nieuwsblad van het Noorden (6-3-2000).
- ↑ Lettelberterpetten. Het Groninger Landschap. Geraadpleegd op 11-2-2024.
- ↑ a b Wim Jassies, Lettelberter Petten: natuur is écht dichtbij. Nieuwsblad van het Noorden (16-9-2000).
- ↑ Groninger Landschap houdt Lettelberterpetten gesloten. Nieuwsblad van het Noorden (09-06-1969).
- ↑ Geschil tussen Leek en Groninger Landschap. Nieuwsblad van het Noorden p. 12 (24-08-1968).
- ↑ Noorderrondblik: Gemeente Leek "hing de vuile was buiten". Nieuwsblad van het Noorden (27-8-1968).
- ↑ Wijkje breder Lettelberter Petten natter. Nieuwsblad van het Noorden (20-6-2001).
- ↑ Legakker komt weer in beeld. Dagblad van het Noorden (13-11-2003).
- ↑ Wim Jassies, 'Dit gebied kan de drukte niet aan'. Dagblad van het Noorden (19-4-2002).
- ↑ Wim Jassies, 'Storm van 1972 kwam landschap ten goede'. Dagblad van het Noorden (14-11-2003).
- ↑ Vogelkijkhut bij Lettelberter Petten. Nieuwsblad van het Noorden (13-7-2000).