Lijst van Griekse en Latijnse begrippen in de biologie

Hieronder staat een lijst van in de biologie gebruikte Griekse en Latijnse begrippen. Er is ook een lijst van Latijnse spreekwoorden en uitdrukkingen.

A · B · C · D · E · F · G · H · I · J · K · L · M · N · O · P · Q · R · S · T · U · V · W · X · Y · Z

A

acanthium; doorn (Grieks: akantha - doorn)
acaulis, -e; stengelloos
acer, -cris, -cre; scherp
acicularis, -e; met naaldjes of naaldvormig
aclis; spies
acmaeus, -a, -um; punt, spits (Grieks: acmè)
actis; (Grieks: aktis) (zonne)straal
aculeatus, -a, -um; stekelig
aculeus, -a, -um; stekelig
acuminatus, -a, -um; toegespitst
acuticarinatus, -a, -um; met scherpe kiel, scherp gekield
acutifolius, -a, -um; met scherpe of spitse bladeren
acutus, -a, -um; scherp, spits
adpressus, -a, -um; aangedrukt
aduncus, -a, -um; haakvormig gekromd
adustus, -a, -um; gebrand, bruin
adventicius, -a, -um; van buiten komend
adventitius, -a, -um; aangevoerd
aegyptius, -a, -um; Egyptisch
aegypticus, -a, -um; uit Egypte
aequalis, -e; gelijkmatig
aetheo, -a; vreemd, anders (Grieks: aethes)
affinis, -e; verwant
afghanicus, -a, -um; uit Afghanistan
agrarius, -a, -um; akkerbewonend
agrestis, -e; akkerbewonend
alatus, -a, -um; gevleugeld
albescens; wit wordend
albidus, -a, -um; witachtig
albiflorus, -a, -um; met witte bloemen
albus, -a, -um; wit
alcea; hulp, verdediging (Grieks: alkè)
algericus, -a, -um; uit Algerije
aloides; op aloë gelijkend
alpicolus, -a, -um; in de Alpen voorkomend
altaicus, -a, -um; van het Altaï-gebergte
alternicostatus, -a, -um; met afwisselende of verspreide ribben
alternifolius, -a, -um; met afwisselende of verspreide bladeren
altior, -us; hoger
altissimus, -a, -um; zeer hoog of de (het) hoogste
amarus, -a, -um; bitter
ambiguus, -a, -um; twijfelachtig
ammophilus, -a, -um; het zand beminnend
amoenus, -a, -um; liefelijk
amphibius, -a, -um; amfibisch, in het water en op het land levend
ampullaceus, -a, -um; fles- of vaasvormig
amygdalinus, -a, -um; amandelachtig
ana: omhoog
anceps; tweehoofdig; tweekantig, tweesnijdend
anglicus, -a, -um; Engels
angulus; hoek
angularis, -e; hoekig
angulatus, -a, -um; hoekig
angustissimus, -a, -um; zeer smal of de (het) smalst(e)
angustus, -a, -um; smal
anisum; anijs
annotinus, -a, -um; van het vorig jaar
annuus, -a, -um; eenjarig
anserinus, -a, -um; van ganzen
anthos; bloem
anthropophorus, -a, -um; mensdragend
antiquus, -a, -um; oud
apertus, -a, -um; open
apertura; met een opening
apsis; schild
aquaticus, -a, -um; in het water levend
aquatilis, -e; in het water levend
aquifolius, -a, -um; met scherpe bladeren
aquilinus, -a, -um; van een arend of adelaar
arachnoides; spinnenwebachtig
arachnoideus, -a, -um; spinnenwebachtig
arborescens; een boom wordend
arboreus, -a, -um; boomachtig
arca; ark (kist, koffer)
arcticus, -a, -um; arctisch
arcturus, -a, -um; noordelijk
arcuatus, -a, -um; boogvormig, gekromd
arenarius, -a, -um; zandig, zandbewonend
arenosus, -a, -um; zandig, zandbewonend
argenteus, -a, -um; zilveren, zilverkleurig
argentatus, -a, -um; zilverachtig
argyrophyllus, -a, -um; met zilverkleurige bladeren
aristatus, -a, -um; met een naald of kafnaald
armatus, -a, -um; gewapend
arthron; lid, (geleding)
articulatus, -a, -um; geleed
arvensis, -e; op akkers groeiend
asper, -era, -erum; ruw
asperrimus, -a, -um; zeer ruw of de (het) ruwst(e)
aspis; (Grieks) schild
astriatus, -a, -um; niet gestreept
ater, -tra, -trum; donker, zwart
atlanticus, -a, -um; van de Atlantische Oceaan
atomarius, -a, -um; met atomen of: kleine vlekjes
atropurpureus, -a, -um; donkerpurper, donkerrood
auctorum, (auct.); volgens auteurs
aurantiacus, -a, -um; oranjekleurig
auratus, -a, -um; met goud versierd, verguld
aureus, -a, -um; goudgeel
auricula; oortje
auritus, -a, -um; geoord
aurum; goud
australis, -e; zuidelijk
austriacus, -a, -um; Oostenrijks
avellana; van Avella of Abella in Italië
avena; haver
avicularis, -re; van de vogeltjes (afgeleid van avicula = vogeltje)
avis; vogel
azureus, -a, -um; azuurblauw

B

balt(h)icus, -a, -um; Baltisch
barbarus, -a, -um; vreemd, buitenlands
barbatus, -a, -um; met een baard
belgicus, -a, -um; 'Belgisch' (inclusief het huidige Nederland)
bellidiformis; madeliefjeachtig
bellus, -a, -um; mooi
bengalensis, -e; uit India
bi-; twee
bidens; tweetandig
bidentatus, -a, -um; met twee tanden
bivalvia; met twee kleppen (valvae = dubbele deur)
borealis, -e; noordelijk
bracchium; arm
brachium; arm
brachy-; kort
branchia; kieuw (Grieks: branchion)
breviceps; met een stompe kop
bryo-; mos (Grieks: bruon)
brunneus, -a, -um; bruin

C

caecum; blind einde van iets
caecus, -a, -um; blind
caeruleus, -a, -um; blauw
calyptraea; deksel (Grieks: kaluptra)
candidus, -a, -um; grijs wit
cantharidus, -a, -um; op een beker gelijkend (Grieks: kantharos)
canus, -a, -um; grijs
carbo; koolstof
cardium; hart (Grieks: kardia)
carinatus, -a, -um; gekield
castanea; bruin
catena; ketting
cauda; staart
caudatus, -a, -um; met een staart
celticus, -a, -um; keltisch
cephalus; kop, hoofd
cera; was
ceras; hoorn
chaet-o/i; (Grieks) lang haar, manen, borstel
chinensis, -e; uit China
chitonida; pantser (Grieks: chitoon)
chlamys; schoudermanteltje (Grieks: Chlamus)
chlor-; groen
choana; trechter (Grieks: choane)
chondros; kraakbeen
chorda; snaar
cinerarius, -a, -um; blauwachtig, asgrauw
cingillum; gordeltje
cingula; gordel, buikriem
cingulum; gordel, buikriem
circulus; kring
cirrosus, -a, -um; gekruld
cis-; aan dezelfde kant
citrinus, -a, -um; citroenkleurig
clathratulus, -a, -um; van traliewerk voorzien
clavis; sleutel
coel-; (Grieks) koilia-holte, baarmoeder
coeruleus, -a, -um; blauw
-cola; zwervend
colus; spinrokken (gedraaide vorm)
combinatio nova; nieuwe combinatie
communis, -e; gewoon, algemeen
compsos; (Grieks) slim, goed, mooi
conicus, -a, -um; kegelvormig
conuloides; op een kegel lijkend
corbula; korfje
corylus; helm (Grieks: korys)
costulatus, -a, -um; met fijne ribjes
crassus, -a, -um; dik
crassior, -us; dikker
crepidula; sandaaltje, muiltje
crinitus, -a, -um; behaard
crispatus, -a, -um; gekroesd
cristatus, -a, -um; kamvormend
crus; (onder)been L
crypto-; verborgen
cultellus; mesje
cyaneus, -a, -um; cyano, blauwgroen
cyn-; hond

D

dactylus; teen, vinger GR: δάκτυλος
daio-; (Grieks) verdelen
danubialis, -e; van de Donau
deca; tien
decapoda; tien-voetigen
decem; tien
decussatus, -a, -um; kruisgewijze
dentalium-; stoottand
denticulatus, -a, -um; getand
depressus, -a, -um; ingedrukt, neergedrukt
dermis; huid
detitus; afval
devians; afbuigend, afwijkend (via = weg; de = vanaf)
drome: (Gr.): herkomst
di-; twee
dia (Gr.); door,doorheen, uiteen
diaphana; doorschijnend (Grieks: diaphanès)
dibranchia; tweekieuwigen (Grieks: branchion = kieuw)
diplo-; dubbel
discors; niet overeenstemmend, verschillend
distortus, -a, -um; verdraaid, mismaakt
divaricatus, -a, -um; uitgespreid
dodeca; twaalf
dolicho-; verlengd
domesticus, -a, -um; huislijk
dorsalis, -e; achterzijde, ruggelings
dorsualis, -e; achterzijde, ruggelings
dubius, -a, -um; twijfelachtig
dulcis, -e; zoet
duo; twee

E

echinatus, -a, -um; stekelig
echinus; stekel
edulis, -e; eetbaar, smakelijk
edapho; grond
elegans; sierlijk
elegantissimus, -a, -um; zeer sierlijk
elatior, -us; hoger
elatus, -a, -um; hoog
elevatus, -a, -um; opgeheven
ellipticus, -a, -um; elliptisch
elongatus, -a, -um; verlengd
ennea; negen
ensifolius, -a, -um; met zwaardvormig blad
ensis; zwaard
epi-; op
epitonium; schroef
erectus, -a, -um; opgericht
erinaceus, -a, -um; egel
erythr-; rood
et alii, et aliae, et alia: en anderen
eu-; goed, echt
exasperatus, -a, -um; geheel ruw (gemaakt)
exiguus, -a, -um; klein, onaanzienlijk
exoletus, -a, -um; verouderd; ook: volwassen

F

fabulus; boontje
fallax; bedrieglijk
familiaris, -e; gewoon, algemeen
fascicularis, -e; bundelsgewijze
ferox; woest
ferre; dragen
ferruginosus, -a, -um; roestkleurig
flavus, -a, -um; geel
flexuosus, -a, -um; bochtig
flos; bloem
folium; blad
forma; vorm
formosus, -a, -um; fraai gevormd
fornicatus, -a, -um; sterk gewelfd
foto; licht
fragilis, -e; zwak
fulgidus, -a, -um; schitterend
fulvus, -a, -um; donkergeel, rossig
fuscus, -a, -um; donkerbruin
fusiformis, -e; spoelvormig
fusus; spoel

G

gaster; buik
gibba; bochel, bult
gibbula; verkleinwoord van gibba
giganteus, -a, -um; zeer groot
glaber, -bra, -brum; glad
glacialis, -e; ijs
glutinosus, -a, -um; kleverig
glycis; zoet
gnathos; (Grieks) kaak
gracilis, -e; sierlijk, bevallig, slank
grandis, -e; groot
granum; (Latijn) korrem
graphis; schrijfstift
gula; keel
guttatus, -a, -um; traanvormig

H

halios; van de zee (Grieks)
halo; zout
hecta; honderd
helminth-; worm (Grieks: helmins)
hemi-; half-
hendeca; elf
hepta; zeven
heptaconta; zeventig
hexa; zes
hexaconta; zestig
hibernicus, -a, -um; uit Ierland
hispidus, -a, -um; (ruw)harig, ruig
hortensis, -e; tuin
hydro-; (Grieks) water
hypo; (Grieks) onder

I

ichthus; (Grieks) vis
icosa; twintig
ii; vernoemd naar
imbricatus, -a, -um; dakpansgewijs
incanus, -a, -um; grijs
inconspicuus, -a, -um; onopvallend, klein
incrassatus, -a, -um; verdikt
indicus, -a, -um; uit India
interruptus, -a, -um; onderbroken
islandicus, -a, -um; uit IJsland

K

kata: tegen(over), omlaag
kryptein; (Gr.) Zich verbergen
kyanos; (Grieks) blauw

L

lacteus, -a, -um; melkkleurig
lacuna; holte
lapillus; steentje
latens; zich verbergend
lateralis, -e; zijdelings
lepis; schub
latus; flank, zijkant
latus, -a, -um; breed
leptos; (Grieks) subtiel, teer, klein
leucus; wit (Grieks: leukos)
lima; vijl
limatus, -a, -um; gepolijst
limosus, -a, -um; slijkerig, op slijk groeiend
lineatus, -a, -um; met strepen
litoralis, -e; van het strand, de kust
litus; strand
locus, -ci; plaats
lorica; harnas
lupinus, -a, -um; van een wolf
luteus, -a, -um; geel
lutrarius, -a, -um; wat leeft in het slijk
lyratus, -a, -um; liervormig

M

macr-; groot, lang
maculatus, -a, -um; gevlekt
maculosus, -a, -um; gevlekt
magnus, -a, -um; groot
major; groter
mamilla; tepel
mamillatus, -a, -um; met tepelvormige knobbeltjes
marginatus, -a, -um; met een rand
maritimus, -a, -um; in of bij de zee levend
marmoratus, -a, -um; gemarmerd
mastos; (Grieks: μαστός) borst
maur-; donker
maximus, -a, -um; zeer groot; grootste
medius, -a, -um; middelste
melanops; zwart-ogig
melanus; zwart
membranaceus, -a, -um; vliezig
micr-; klein
miniatus, -a, -um; meniekleurig
minimus, -a, -um; zeer klein; kleinste
minor, -us; kleiner
mobilis, -ie; bewegend
modestus, -a, -um; schuw
mollis, -e; zacht, week, niet hard (In oa.: mollusca - weekdieren)
monachus; kluizenaar (Grieks: monachos)
mon-; enkel, één
montanus, -a, -um; uit de bergen
morph-; vorm
muralis, -e; op of bij muren groeiend
musculus; mosseltje
mytilus; mosseltje
mutabilis, -e; variabel
mya; de lippen sluiten, gapen (Grieks: muao)

N

naevus; vlek
nassa; fuik
natans; drijvend
navalis, -e; van een schip
nepalicus, -a, -um; uit Nepal
niger, -gra, -grum; zwart
nitidissimus, -a, -um; zeer glanzend
nivosus, -a, -um; als besneeuwd
nona; negen
norvegicus, -a, -um; Noors
nothos; bastaard, foutief
notius, -a, -um; zuidelijk
novaehollandiae; uit Australië
novaeselandiae; uit Nieuw-Zeeland
noveboracensis; uit New York
nucella; nootje
nucleus; pit, kern
nucula; nootje
nux; noot

O

obscurus, -a, -um; donker
obtusus, -a, -um; stomp
occidentalis, -e; westers
octa; acht
octaconta; tachtig
odont-; (Grieks: ὀδούς) tand
oeos-; buisvormig
officinalis, -e; geneeskrachtig, medicinaal
olivaceus, -a, -um; olijfgroen of olijfvormig
opercularis, -e; met deksel
operculum; deksel
orientalis, -e; oostelijk
ornatus, -a, -um; versierd
ortho-; recht
osteon; (Grieks) bot
ostrakon; (Grieks) scherf, schilfer
ovatus, -a, -um; eirond
ovum; ei

P

pachys; dik, stomp
pallidulus, -a, -um; bleek, gelig
paludosus, -a, -um; in moerassen voorkomend (palus = moeras)
parvus, -a, -um; klein
patella; schotel, schaal
patelliformis, -e; schaalvormig
pecten; (haar)kam
pedes; voeten
pelagius, -a, -um; uit de oceaan (Grieks: pelagos = zee)
pellucidus, -a, -um; doorschijnend
peltatus, -a, -um; schildvormig
pelyx; bijl (kom, bekken) GR
penta; vijf
pentaconta; vijftig
pepla; kleed, omhulsel (Grieks: peplos)
perforans; doorborend
perissós; oneven GR: περισσός
perspicuus, -a, -um; doorschijnend
pes; voet
petra; rots
petraeus, -a, -um; op rotsen levend
petricola; rotsbewoner
phaseolinus, -a, -um; boonvormig
phyllo/um; blad
phyton; plant
pictus, -a, -um; beschilderd, geschakeerd, versierd
planus, -a, -um; plat, vlak
planorbis; vlakke kring, platte schijf
platy-; plat
pleura; zijde
plicatus, -a, -um; geplooid
poly-; multi-, meerdere
porus; porie
proso-; (Grieks) naar voren, vooraan
protos; eerste
pteron; (Grieks) vleugel, veer, (vin)
pteris; (Grieks) varen, (blad)
pulcher, -chra, -chrum; mooi
pulcherrimus, -a, -um; zeer schoon
pullastra; kuiken
pulmo; long
pumilus; dwerg
pumilus, -a, -um; dwergachtig
punctatus, -a, -um; gespikkeld, gestippeld
punctulatus, -a, -um; met kleine vlekjes
puncturus, -a, -um; gespikkeld, gestippeld
purpuralis, -e; paars, purper
pusillus, -a, -um; klein
pygmaeus, -a, -um; klein

Q

quadrifidus, -a, -um; in vieren gespleten
quattuor; vier

R

reticulatus, -a, -um; netvormig geaderd
rhenanus, -a, -um; van de Rijn
rhiza; wortel
rhombus; ruit, scheefhoek
rhomboideus, -a, -um; op een scheefhoek gelijkend
rhyncho, -a; snavel, bek (Grieks: rhynchos)
rhytis; gerimpeld
robur; zacht
rostrum; bek
rota; rad, wiel
ruber, -bra, -brum; rood of heet
rubescens; rood wordend
rubidus, -a, -um; dieprood
rudis, -e; ruw
rudissimus, -a, -um; zeer ruw
rufus, -a, -um; roodbruin, rossig

S

sagitta; pijl
sagittatus, -a, -um; pijlvormig
sanguineus, -a, -um; bloedkleurig
sarx; vlees
sativus, -a, -um; gecultiveerd
saurus; hagedis(-achtig)
saxatilis, -e; op stenen voorkomend
saxicava; stenen uithollend, borend
saxum; rots
scaber, -bra, -brum; ruw
scalaris, -e; trapvormig
scaldensis, -e; van de Schelde
scandens; klimmend
scaphe; bekken, (kleine) boot (Grieks: skaphe)
scelis; dij
semi-; half
semicostatus, -a, -um; half geribd
semistriatus, -a, -um; half gestreept
sensu lato; in ruime zin (vaak afgekort: s.l.)
sensu stricto; in smalle (engere) zin (vaak afgekort: s.s.)
sesqui: anderhalf
siliqua; peulvrucht
sinensis, -e; uit China
sinistrorsa; naar links gedraaid
solen; pijp, kanaal
solidus, -a, -um; stevig
soma; lichaam (Grieks: soma)
sphenia; wig (Grieks: sphèn = wig)
spiralis, -e; spiraalvormig
squama; schub
stachys; (koren)aar
stagnorum; in stilstaand water levend (stagnum = stilstaand water, poel)
steganos; (Grieks) bedekt
stegos; (Grieks stege) dak
stellein (Gr.); storen,zenden
steno-; nauw, smal (Grieks: stenos)
sthenos; (Grieks) kracht
stoma; opening, mond
striatus, -a, -um; gestreept
sub-; onder, half, enigszins, zwak
subcarinatus, -a, -um; enigszins gekield, zwak gekield
suborbicularis, -e; enigszins cirkelvormig
subtruncatus, -a, -um; iets afgeknot
subulatus, -a, -um; priemvormig
suchus; krokodil GR
sudanicus, -a, -um; uit Soedan
suecicus, -a, -um; uit Zweden
sulcatus, -a, -um; gevoord, gegroefd
sustole (Gr.); samentrekking
sylvi; wild
synthesis; samenstellen

T

tectum; dak
tenebrosus, -a, -um; donker
tenuis, -e; teer, dun
teredo; boorworm (Grieks: terèdoon)
tetra-; vier
tesselatus, -a, -um; mozaïekachtig (tessela = dobbelsteen)
tetragonus, -a, -um; vierhoekig
theca; tandkas, holte (Grieks: theke - kist, graf)
tigerinus, -a, -um; getijgerd
tinctorius, -a, -um; verfstof
tomentosus, -a, -um; viltig, pluizig
tops; gezicht
tornatilis, -e; gewonden, gedraaid
tornus; draaischijf
trans-; aan de andere kant
tri-; drie
triangularis, -e; driehoekig
triangulus, -a, -um; driehoekig
trich-,thrix; haar
triconta; dertig
trifasciatus, -a, -um; met drie banden of strepen
trochus; wiel, rad, schijf (Grieks: trochos)
trofein (Gr.); voeden
truncatus, -a, -um; afgeknot
tuberculatus, -a, -um; met knobbeltjes
tumidus, -a, -um; gezwollen
turbo; tol
turbonilla; tolletje
turricula; torentje
turris; toren
turritella; torentje
tyle; (Grieks) knoop
typicus, -a, -um; typisch

U

umbra; schaduw
umbrosus, -a, -um; in de schaduw groeiend
unda; golf
undatus, -a, -um; gegolfd
undulatus, -a, -um; gegolfd
ungula; hoef, klauw
uni-; een (1)
unidentatus, -a, -um; met één tand
unifasciatus, -a, -um; met één band
-urus, -a, -um; van de staart
urens; brandend
ustulatus, -a, -um; geschroeid

V

varius, -a, -um; afwisselend, verschillend, telkens anders
variabilis; veranderlijk, variabel
variegatus, -a, -um; veranderlijk
velutinus, -a, -um; fluwelig
ventricosus, -a, -um; buikig, gezwollen
venter; buik
venustus, -a, -um; zoet
verrucosus, -a, -um; wrattig, met een ruwe huid
violaceus, -a, -um; paarsig
virgineus, -a, -um; maagdelijk
viridis, -e; groen
vitro; glas
vitta; lint, band
vittatus, -a, -um; van banden voorzien, gebandeerd
volans; vliegend
vulgaris, -e; algemeen, gewoon

X

xylophaga; hout-etend (Grieks: xulon = hout)

Z

zetlandicus, -a, -um; van de Shetlands
zonarius, -a, -um; gegordeld