Lindaan
Lindaan of γ(gamma)-hexachloorcyclohexaan is een verbinding die vooral als insecticide werd/wordt gebruikt. Sinds 1969 is de productie wereldwijd sterk gedaald vanwege de hoge giftigheid. Lindaan is zeer toxisch voor waterorganismen, wordt langzaam afgebroken en accumuleert in de voedselketen (vooral bij vis).
| Lindaan | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Structuurformule en molecuulmodel | |||||
| |||||
Structuurformule van α-lindaan
| |||||
| |||||
Structuurformule van β-lindaan
| |||||
| |||||
Structuurformule van γ-lindaan
| |||||
| Algemeen | |||||
| Molecuulformule | C6H6Cl6 | ||||
| IUPAC-naam | 1,2,3,4,5,6-hexachloorcyclohexaan | ||||
| Andere namen | hexachloorcyclohexaan | ||||
| Molmassa | 290,83 g/mol | ||||
| SMILES | Cl[C@H]1[C@H](Cl)[C@@H](Cl)[C@@H](Cl)[C@H](Cl)[C@H]1Cl
| ||||
| CAS-nummer | 58-89-9 | ||||
| EG-nummer | 200-401-2 | ||||
| PubChem | 727 | ||||
| Wikidata | Q282003 | ||||
| Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen | |||||
| |||||
| H-zinnen | H301 - H312 - H332 - H362 - H373 - H410 | ||||
| EUH-zinnen | geen | ||||
| P-zinnen | P263 - P273 - P280 - P301+P310 - P501 | ||||
| Omgang | Niet inademen, contact vermijden | ||||
| MAC-waarde | 0,5 mg/m3 | ||||
| LD50 (ratten) | 88[1] mg/kg | ||||
| Fysische eigenschappen | |||||
| Aggregatietoestand | vast | ||||
| Dichtheid | 1,85 g/cm³ | ||||
| Smeltpunt | 113 °C | ||||
| Kookpunt | 323 °C | ||||
| Dampdruk | 0,0012 Pa | ||||
| Goed oplosbaar in | organische oplosmiddelen | ||||
| Onoplosbaar in | water | ||||
| Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar). | |||||
| |||||
Lindaan is ontdekt door Teunis van der Linden, die aan de Universiteit van Amsterdam heeft gewerkt aan de chlorering van alkanen, in het bijzonder van cyclohexaan. Van de verbinding zijn 3 stereo-isomeren bekend: α-, β- en γ-lindaan.
Toepassingen en regelgeving
bewerkenLindaan wordt voornamelijk als houtbeschermingsmiddel gebruikt en in West-Afrika ook bij het verbouwen van cacao. Verder wordt het in de geneeskunde gebruikt als uitwendig geneesmiddel tegen huidparasieten, zoals de hoofdluis en schurft (scabiës). Dit is echter in een aantal Europese landen verboden.[2][3][4]
Externe links
bewerken
lindaan - International Chemical Safety Card- hexachloorcyclohexaan (isomerenmengsel) - International Chemical Safety Card
- (en) Gegevens van lindaan in de GESTIS-stoffendatabank van het IFA
- MSDS-fiche van lindaan, Sigma Aldrich, productnummer 233390
- ↑ (en) Lindane: A chemical of the past persists in the future
- ↑ H. Folmer & A. Knuistingh Neven - Scabies en diens behandelingen[dode link], februari 2007
- ↑ Lindaan bij schurft 1e keusmiddel[dode link] Medicijnwijzer Consumentenbond
- ↑ Middelen bij schurft[dode link] Medicijnwijzer Consumentenbond