Maanillusie
De maanillusie is een gezichtsbedrog waarbij de maan groter lijkt naarmate deze zich dichter bij de horizon bevindt dan wanneer deze hoger aan de hemel staat. Dit gezichtsbedrog doet zich ook voor bij de zon en de sterrenbeelden.
Het mechanisme achter dit gezichtsbedrog is niet helemaal duidelijk, wel is het zo dat de aan de horizon staande maan eenvoudiger vergeleken kan worden met verafstaande objecten waarvan de grootte bekend is, zoals gebouwen of bomen. Hierdoor lijkt de maan al snel groter dan deze objecten. Als de maan hoog aan de hemel staat ontbreekt deze mogelijkheid, of wordt onbewust een dichterbij staand object als een boomtak of dakrand als vergelijking gebruikt. In alle gevallen is de schijnbare diameter van de maan ongeveer 30 boogminuten, ofwel kleiner dan een pinknagel op armlengte afstand.
Het bewijs dat het een illusie is kan ook gemakkelijk aangetoond worden met een fototoestel (bijvoorbeeld ingebouwd in telefoon). Elke foto van de maan, met dezelfde camerainstellingen, levert in alle gevallen dezelfde afmetingen op.
De spiegelmethode
bewerkenAls men in een (in de hand gehouden) spiegel het spiegelbeeld van de hoogstaande volle maan bekijkt, maar wel zo dat men het spiegelbeeld omstreeks de positie van de horizon plaatst, dan ziet dat spiegelbeeld er plots groter uit dan de werkelijke volle maan hoog in de hemel. Als men het spiegelbeeld van de laagstaande "grote" volle maan omstreeks de positie van het zenit plaatst, ziet deze maan er plots veel kleiner uit.
Vergelijking met hemelverschijnselen in de aardatmosfeer
bewerkenWe hebben de neiging de maan te aanzien als zijnde een object in de aardatmosfeer, en verwachten dan ook dat de laagstaande volle maan mee zal verkleinen zoals ver verwijderde wolken dat ook doen. De maan is echter een object dat veel verder weg staat, en niet gebonden is aan afstanden binnen de aardatmosfeer. Sterrenbeelden bevinden zich ook niet in de aardatmosfeer en zien er bedrieglijk groter uit eens ze de horizon naderen.
Perspectiefwerking
bewerkenDe maan is dichtbij de horizon even groot als hoog boven de horizon, gemiddeld 0,52 graden van de beeldhoek. De werking van het lijnperspectief maakt de maan groter aan de horizon.
